Δ΄ Επεισόδιο ( στ. 1500-1592)

Ο ρόλος του Δ΄επεισοδίου

• Αναγγέλλεται από την Ελένη η εξασφάλιση της ενεργητικής συμμετοχής της Θεονόης στη μηχανή σωτηρίας και επιδιώκεται η εξασφάλιση της σιωπής του Χορού. 
•  Η αλλαγή στην εξωτερική εμφάνιση του Μενέλαου και η προσευχή του προοικονομούν την επικείμενη μάχη στο καράβι. 
•  Η ρεαλιστική παρουσίαση της νεκρικής πομπής εντυπωσιάζει με τη θεαματικότητά της το κοινό, αποδίδει πειστικότερα την πλεκτάνη και προκαλεί ανάμικτα συναισθήματα, τονίζοντας το χαρακτήρα σάτιρας – παρωδίας. 
•  Ο Θεοκλύμενος θέτει τα τελευταία εμπόδια, επιβραδύνοντας απροσδόκητα την εξέλιξη, ενώ από την άλλη μεριά, με τις ρητές οδηγίες στους ναύτες να υπακούουν τις διαταγές του Μενέλαου, προοικονομείται η ευοίωνη πλευρά των εξελίξεων για το σχέδιο σωτηρίας.

 

Το ήθος – οι ενέργειες των ηρώων

• Ελένη: δραστήρια και δυναμική, εξασφαλίζει τις απαραίτητες για την ευόδωση του σχεδίου συμμαχίες και παρακάμπτει με ευκολία τις προτάσεις του Θεοκλύμενου, εκμεταλλευόμενη το πάθος του και μετατρέποντάς τον σε πειθήνιο όργανό της. Με προνοητικότητα εξασφαλίζει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιτυχία του σχεδίου και  κολακεύει τη ματαιοδοξία του βασιλιά, υπενθυμίζοντας την υπόσχεσή της να τον παντρευτεί. 
• Μενέλαος: μέσα στην καινούρια σκευή ανακτά το ηρωικό του ήθος. Στην προσευχή του, στο τέλος της σκηνής, αξιώνει από τους θεούς να τον λυτρώσουν από τα δεινά του, δηλώνει έτοιμος να αναλάβει δράση και αποφασισμένος να φέρει σε πέρας με τη θεϊκή συνδρομή τη ριψοκίνδυνη πράξη. 
•  Θεοκλύμενος: καχύποπτος και δύσπιστος, φρόντισε να επαληθεύσει την είδηση του θανάτου του Μενέλαου, ρωτώντας τη Θεονόη. Θύμα της σαγήνης που ασκεί επάνω του η Ελένη, διατηρεί ωστόσο επιφυλάξεις για την ειλικρίνειά της, που κάμπτονται τελικά από την ετοιμότητα και τα πειστικά επιχειρήματα της ηρωίδας.

Το σκηνοθετημένο φαίνεσθαι – οι δίσημοι λόγοι και  η λειτουργία τους

• Στ. 1541: όλα τα κακά (εννοεί η Ελένη), όλα τα καλά(ακούει ο Θεοκλύμενος) 
• Στ. 1544-45: την απόδραση του ζωντανού Μενέλαου, τις τιμές στο νεκρό Μενέλαο. 
• Στ. 1545-46: η επιτυχία του σχεδίου απόδρασης , ο γάμος με την Ελένη. 
• Στ. 1555: η απόδραση-σωτηρία, οι τιμές στο νεκρό. 
• Στ. 1557: χάρη για την ευκαιρία απόδρασης, χάρη για τη διευκόλυνση ταφής. 
• Στ. 1561: το σχέδιο απόδρασης, το τελείωμα του γάμου. 
• Στ. 1563: το Μενέλαο, τον ίδιο το Θεοκλύμενο. 

•  Οι δίσημοι λόγοι, ένα έξυπνο και διασκεδαστικό παιχνίδι ανάμεσα στη γνώση και την άγνοια, μετριάζουν από τη μια το φόβο και εκτονώνουν την ένταση των ηρώων, ενώ ταυτόχρονα εντείνουν την αγωνία των θεατών, που, συνένοχοι στην εξαπάτηση, βαδίζουν πάνω στο ίδιο τεντωμένο σκοινί με τους ήρωες, φοβούμενοι μήπως ανά πάσα στιγμή αποκαλυφθεί η αλήθεια.

Κωμικά στοιχεία του δράματος

• Η ειρωνεία της Ελένης και οι δίσημοι λόγοι της που ο Θεοκλύμενος ερμηνεύει ευνοϊκά γι’ αυτόν. 
• Ο φόβος του Θεοκλύμενου για πιθανή αυτοκτονία της Ελένης και η παρερμηνεία των δακρύων της. (αφέλεια-ευπιστία) 
• Η παρωδία πομπής με τις νεκρικές προσφορές.

Ρομαντικά στοιχεία του δράματος

• Τα τελευταία εμπόδια πριν το ήδη διαγραφόμενο αίσιο τέλος.
• Η συγκατάθεση για ένα γάμο που διαρκώς αναβάλλεται. 
• Τα εξωτικά στοιχεία της πομπής.