Ραψωδία Α 350 – 431, Η συνάντηση Αχιλλέα - Θέτιδας

Giovannni-Battista Tiepolo, 1757, Η Θέτιδα παρηγορεί τον Αχιλλέα

 Η συνάντηση Αχιλλέα – Θέτιδας υπηρετεί την πλοκή καθώς :

• Οδηγεί κατευθείαν στην ήττα των Αχαιών και στο θάνατο του Πάτροκλου
• Είναι ευκαιρία για τον Αχιλλέα να ιστορήσει τα πάθη του από τη δική του οπτική γωνία πριν εξαφανιστεί από τη σκηνή για πολλές ραψωδίες και για τους ακροατές να τα ακούσουν ξανά παρατείνοντας την αγωνία τους.
• Είναι μια τρυφερή ανθρώπινη σκηνή σ’ ένα πολεμικό περιβάλλον.
• Παρουσιάζει την ανθρώπινη και όχι την ηρωική διάσταση του χαρακτήρα του Αχιλλέα.

Αχιλλέας: αδυναμία, παράπονο, ξέσπασμα σε δάκρυα που εξωτερικεύουν τον πόνο του, αίσθημα αδικίας, πληγωμένος εγωισμός που επιζητά τη μητρική υποστήριξη – παρηγοριά. Θεωρεί την αποκατάσταση της τιμής του ευθύνη του Δία και αντιστάθμισμα για την ολιγόχρονη ζωή του. Με υποκειμενικότητα εξιστορεί τα γεγονότα ενοχοποιώντας τον Αγαμέμνονα και αποσιωπώντας τη δική του αυθάδεια. Θέτει την προσωπική του ικανοποίηση πάνω από το κοινό καλό ζητώντας την τιμωρία όλων των Αχαιών.

Ομηρικός  πολιτισμός

• Βασικό χαρακτηριστικό του ήρωα – πολεμιστή η ανδρεία στον πόλεμο. Κύρια επιδίωξή του η τιμή, μια αξία όχι μόνο ιδεατή , αλλά με υλικό αντίκρυσμα.Τα λάφυρα ( το αριστείον, το γέρας) αποτελούσαν επιβράβευση προσφοράς και έμπρακτη απόδειξη εκτίμησης από τους συμπολεμιστές. Ο ήρωας πολεμά για την προσωπική του τιμή, όχι για το κοινό καλό, αφού η έννοια της εθνικής συνείδησης διαμορφώνεται πολύ αργότερα στα χρόνια των περσικών πολέμων.

• Ανθρωπομορφισμός. Θέτιδα: σοβαρή, αξιοπρεπής, τρυφερή και στοργική μητέρα, σπεύδει στην έκκληση του παιδιού της, του δίνει την ευκαιρία να εκτονώσει τον πόνο του μιλώντας, υποφέρει, θρηνεί, παραπονιέται για την τραγική μοίρα του γιου της(ως θεά ξέρει τη μοίρα του παιδιού της και δεν ελπίζει, όπως αν ήταν θνητή), επικροτεί την απόφασή του, υπόσχεται να ικανοποιήσει το αίτημά του χωρίς να αναρωτηθεί για το δίκιο του.

Πάφος, Η Θέτιδα μεταφέρεται στην αγκαλιά ενός ιχθυοκένταυρου

•  Αρχή προσφοράς – ανταπόδοσης :οι σχέσεις θεών – ανθρώπων, αλλά και θεών μεταξύ τους δεν βασίζονται στο δίκαιο ή στην ηθική αλλά σ’ ένα συμφεροντολογικό δούναι και λαβείν.

• Διαφορές τερατόμορφων προομηρικών θεών (εκατόγχειρες) με τους εξανθρωπισμένους ομηρικούς θεούς.

Στοιχεία αφηγηματικής τεχνικής

• Προοικονομία: στ. 354 –355:το αίτημα Αχιλλέα στη μητέρα του, στ. 396 κε: η εξαργύρωση της ευεργεσίας – ικανοποίηση αιτήματος, στ. 410 –413 :ήττες Αχαιών, τιμωρία Αγαμέμνονα, στ. 428: βάσιμη ελπίδα ανταπόκρισης Δία, συμφορές για Αχαιούς.

• Επιβράδυνση: στ 365 – 393, τα γεγονότα από την πλευρά του θιγμένου ήρωα, μέγεθος πόνου του ήρωα, παράταση αγωνίας ακροατή. Στ.424 – 427:12ημερη απουσία θεών, καθυστέρηση συνάντησης Θέτιδας – Δία, παράταση αγωνίας, ανάπαυλα στην ένταση, διάρκεια θυμού / πλήξης Αχιλλέα μακριά από τον πόλεμο.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Γιατί ο Αχιλλέας επιλέγει ως χώρο της προσευχής του την ακρογιαλιά;
2. Η Θέτιδα ως θεά γνωρίζει τα προβλήματα του γιου της. Γιατί τον ρωτάει σαν να έχει πλήρη άγνοια γι’ αυτά;
3. Ποια γεγονότα αφηγείται στη μητέρα του ο Αχιλλέας στους στ. 365 – 393; Αυτά τα γεγονότα τα δίνει από τη δική του σκοπιά. Τι προβάλλει και τι παραλείπει;
4. Στις σχέσεις ανθρώπων – θεών, αλλά και θεών μεταξύ τους ισχύει η αρχή της προσφοράς και της ανταπόδοσης. Ποια εφαρμογή βρίσκει αυτή η αρχή στην περίπτωση του αιτήματος του Αχιλλέα; 
5. Πώς μπορεί να είναι μεγάλος ήρωας ο Αχιλλέας, όταν βάζει την προσωπική του ικανοποίηση πάνω από το κοινό καλό; ( Να αναπτύξετε την άποψή σας)

•  Η συνάντηση Αχιλλέα - Θέτιδας από μια άλλη κινηματογραφική οπτική. (απόσπασμα από την ταινία "Τροία" του Wolfgang Petersen (2004). Αχιλλέας ο Brad Pitt, Θέτις η Julie Christie) .  

• Για τον Αχιλλέα, η συμμετοχή στον πόλεμο της Τροίας και η δόξα που αυτή συνεπάγεται  "βαδίζει χέρι χέρι με το χαμό του". Ο ίδιος επιλέγει τη δόξα γνωρίζοντας εκ των προτέρων το τίμημα!