Τρίτη 11 Φεβρουαρίου 2025

Ông Tơ και Bà Nguyệt, οι θεότητες της αγάπης και του γάμου στη βιετναμέζικη λαογραφία


Xuân Lam, Folk Paintings: Ο Yuè Lǎo, καβάλα σε ένα φοίνικα, 
δένει το ζευγάρι με μια κόκκινη κλωστή
_______

Yuè Lǎo, «ο γέρος κάτω από το φεγγάρι»

Οι Βιετναμέζοι θεοί του έρωτα είναι ο Ông Tơ  και η Bà Nguyệt, το ιερό ζευγάρι, που φέρνει κοντά τους εραστές, δένοντάς τους με μια κόκκινη κλωστή. Ο μύθος αυτών των δύο θεών του γάμου προέρχεται από την ιστορία του Κινέζου Yuè Lǎo, που κυριολεκτικά μεταφράζεται ως «ο γέρος κάτω από το φεγγάρι» και κυκλοφορεί σε πολλές παραλλαγές. 

Ο θρύλος λέει ότι μια μέρα κατά τη διάρκεια της  δυναστείας των Tang, ένας νεαρός άνδρας ονόματι Wei Gu σταμάτησε σε ένα πανδοχείο στο δρόμο του για την πόλη Songcheng. Το βράδυ βγήκε μια βόλτα και παρατήρησε έναν γέρο με μακριά, λευκή γενειάδα να διαβάζει με προσήλωση ένα βιβλίο, κάτω από το φως του φεγγαριού.

Ο Wei Gu πλησίασε τον γέρο, τον χαιρέτησε και τον ρώτησε: 

— «Γιατί κάθεσαι ακόμα εδώ μόνος τα μεσάνυχτα;» 

Ο γέρος απάντησε: 

— «Διαβάζω το βιβλίο του γάμου, που καταγράφει τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων σ' αυτόν τον κόσμο».

Ο Wei Gu είδε ένα μεγάλο τσουβάλι δίπλα στον γέρο και ρώτησε με περιέργεια. Ο ηλικιωμένος δεν απάντησε αμέσως, αλλά έβγαλε μια κόκκινη κλωστή από το τσουβάλι του. Σε μια αναλαμπή, ένα κόκκινο φως φάνηκε στον αέρα και άστραψε κάτω από τα πόδια του Wei Gu. Ο ηλικιωμένος του είπε: 

«Αυτή η κόκκινη κλωστή χρησιμοποιείται για να δεθούν τα πόδια των δύο ανθρώπων που θα γίνουν σύζυγοι. Ακόμα κι αν αυτοί είναι εχθροί, ακόμα κι αν απέχουν χιλιάδες μίλια, όσο αυτή η κλωστή είναι δεμένη στα πόδια τους, δεν θα μπορέσουν ποτέ να χωρίσουν για το υπόλοιπο της ζωής τους.


Ο Wei Gu συνάντησε έναν γέρο με μακριά, λευκή γενειάδα κι ένα μεγάλο τσουβάλι δίπλα του
____________

Ο Wei Gu κατάλαβε ότι ο γάμος του είχε μόλις αποφασιστεί από τον γέρο και ρώτησε με αγωνία ποια ήταν η γυναίκα του; Ο γέρος είπε μόνο μια φράση: 

— «Η κόρη της γριάς που πουλάει λαχανικά στη βόρεια αγορά». Αφού το είπε αυτό, ο ηλικιωμένος εξαφανίστηκε.

Νωρίς το επόμενο πρωί, ο Wei Gu ήθελε να δει πώς ήταν η μέλλουσα σύζυγός του, έτσι ντύθηκε και πήγε στο μέρος για το οποίο του είχε μιλήσει ο γέρος. Όταν έφτασε εκεί, είδε μόνο μια ηλικιωμένη γυναίκα που πουλούσε λαχανικά, κρατώντας ένα άσχημο κοριτσάκι στην αγκαλιά της. Εξοργισμένος και αναστατωμένος, έφυγε και διέταξε τον υπηρέτη του να σκοτώσει το κοριτσάκι. Ο υπηρέτης υπάκουσε, αλλά αφού μαχαίρωσε το κοριτσάκι στο μέτωπο, φοβήθηκε και έφυγε τρέχοντας.


Στη βόρεια αγορά, Ο Wei Gu συνάντησε μια ηλικιωμένη γυναίκα που πουλούσε λαχανικά, κρατώντας ένα άσχημο κοριτσάκι στην αγκαλιά της
_____________

Ο Wei Gu δεν σκέφτηκε τίποτα περισσότερο για το περιστατικό και κατέληξε να γίνει κυβερνητικός αξιωματούχος υπό την ηγεσία του  Xiangzhou. Αφού δούλεψε δεκαπέντε χρόνια στην υπηρεσία του, ανταμείφθηκε για την καλή του δουλειά μ' έναν αρραβώνα με την κόρη του κυβερνήτη, η οποία, αν και όμορφη και καλά μορφωμένη, δεν είχε καταφέρει να βρει μνηστήρα.

Τη νύχτα του γάμου, ένιωθε εξαιρετικά ευχαριστημένος και χαρούμενος για την όμορφη σύζυγό του. Το μόνο που τον ανησύχησε ήταν μια μεγάλη ουλή στο μέτωπο της συζύγου του, ανάμεσα στα φρύδια. Ρωτώντας για την αιτία αυτής της ουλής, ο Wei Gu ανακάλυψε ότι η γυναίκα του ήταν το κοριτσάκι που διέταξε τον υπηρέτη του να σκοτώσει, πριν από δεκαπέντε χρόνια. Η κοπέλα είχε χάσει τη μητέρα της και υιοθετήθηκε από τον συμπονετικό αξιωματούχο. Ο Wei Gu ένιωσε εξαιρετικά ντροπιασμένος και έτσι προσπάθησε να φερθεί καλά στη γυναίκα του. Το ζευγάρι έζησε ευτυχισμένο μαζί μέχρι τα βαθιά γεράματα. 


Ο Wei Gu ανακαλύπτει ότι η γυναίκα του είναι το τρίχρονο κοριτσάκι,
στο οποίο έκανε κακό πριν χρόνια
__________

Προσευχές και προσφορές στον Yuè Lǎo

Στην Ταϊβάν της Κίνας, πολλοί μοναχικοί τουρίστες επισκέπτονται τον ναό Hà Hải στην Ταϊπέι, για να προσευχηθούν, ελπίζοντας να συναντήσουν το άλλο τους μισό. Οι ντόπιοι επισκέπτονται συχνά τον ναό που είναι αφιερωμένος στον Yuè Lǎo, τον θεό που κρατά το βιβλίο γάμου για τα ζευγάρια, σύμφωνα με την κινεζική μυθολογία. 

Ο αναπληρωτής καθηγητής Isaac Yue (Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ) υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν στον Yuè Lǎo, κατά τη διάρκεια της δυναστείας Qing (1644-1922). Σήμερα, οι άνθρωποι συνεχίζουν να προσεύχονται μπροστά στα αγάλματα του Θεού της Σελήνης σε πολλές ασιατικές χώρες. Το άγαλμα του Yuè Lǎo στον ναό Hà Hải, είναι διάσημο ως το πιο ιερό, προσελκύοντας πολλούς ντόπιους και διεθνείς τουρίστες. Ο ναός Hà Hải βρίσκεται περίπου 40 λεπτά οδικώς από το κέντρο της Ταϊπέι, την πρωτεύουσα της Ταϊβάν. Χτισμένος το 1859, είναι ένας από τους παλαιότερους ναούς της πόλης.


Ο ναός Hà Hải στην Ταϊπέι, πρωτεύουσα της Ταϊβάν
____________


Το διάσημο άγαλμα του Yuè Lǎo στον ναό Hà Hải
___________

Κάθε μέρα, υπολογίζεται ότι 500 άγαμοι ή ερωτικά αποκαρδιωμένοι τουρίστες επισκέπτονται αυτόν τον ναό. Την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου ή τη Σεληνιακή Πρωτοχρονιά, ο αριθμός αυτός αυξάνεται σε 1.000 επισκέψεις την ημέρα. Η διαδικασία προσευχής στο ναό Hà Hải διαρκεί συνήθως περίπου 30 λεπτά, με 12 βήματα που καθοδηγούνται ειδικά στο ναό. Όσοι αναζητούν ένα ταίρι θα αγοράσουν ένα σετ προσφορών, θα ανάψουν λιβάνι, θα προσευχηθούν στους θεούς με τη σειρά και στη συνέχεια θα φάνε τη γαμήλια τούρτα που άφησαν τα ευτυχισμένα ζευγάρια.


Προσευχή μπροστά στο άγαλμα του Yuè Lǎo στον ναό Hà Hải
__________________


Όταν επισκέπτονται τον Γέρο της Σελήνης για να προσευχηθούν για αγάπη, οι επισκέπτες και οι ντόπιοι θα πρέπει να προσεύχονται όσο το δυνατόν με περισσότερες λεπτομέρειες: όνομα, ηλικία, διεύθυνση και συγκεκριμένες επιθυμίες για το μελλοντικό «άλλο μισό», όπως χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και το όνομα του ατόμου. Οι προσφορές κατά την προσευχή για αγάπη στο ναό Hà Hải περιλαμβάνουν ένα κόκκινο φυλαχτό του Θεού της Παλαιάς Σελήνης. Οι άνθρωποι, μετά την προσευχή, θα κρατήσουν αυτό το φυλαχτό στο πορτοφόλι τους μέχρι να εκπληρωθεί η επιθυμία τους.


Κόκκινο φυλαχτό του Yuè Lǎo, Θεού της Παλαιάς Σελήνης.
______________

Ông Tơ και Bà Nguyệt στην βιετναμέζικη κουλτούρα

Στις βιετναμέζικες λαϊκές πεποιθήσεις που βασίζονται στην ισορροπία μεταξύ Γιν και Γιανγκ,
 ο ένας μόνο κινεζικός θεός του γάμου αντικαταστάθηκε από ένα ζευγάρι θεών, τον Ông Tơ, που ελέγχει το μεταξωτό νήμα δημιουργώντας νέες, προκαθορισμένες από τη μοίρα σχέσεις και την Bà Nguyệt, που φέρει τη δύναμη της σελήνης, για να θρέψει και να καλλιεργήσει τα συναισθήματα του ζευγαριού. Το φως του φεγγαριού, που φωτίζει τον Yuè Lǎo, χωρίστηκε εντελώς σε μια θεά υπεύθυνη για το γάμο στη βιετναμέζικη κουλτούρα και έγινε «Bà Nguyệt». 

Το φεγγάρι συνδέεται με τη γονιμότητα και την αφθονία. Παραδοσιακά, όταν ένας άνδρας και μια γυναίκα παντρεύονται, ελπίζουν να αποκτήσουν πολλά παιδιά και εγγόνια και να έχουν άφθονο πλούτο. Πέρα από τις υλικές αξίες, το φεγγάρι αντιπροσωπεύει επίσης τις πνευματικές αξίες μιας δεμένης, ευτυχισμένης οικογένειας. 

Δεν υπάρχουν πολλοί πίνακες, αγάλματα ή μέρη λατρείας για το θεϊκό ζευγάρι του γάμου, αλλά η εικόνα τους εμφανίζεται συχνά στην αρχαία λογοτεχνία και ποίηση καθώς και στην καθημερινή ομιλία των ανθρώπων. Ο καλλιτέχνης Doan Thanh Loc ζωγράφισε ένα πορτρέτο των δύο, για να κάνει πιο ξεκάθαρη την εικόνα του Ông Tơ και της Bà Nguyệt.


Doan Thanh Loc,Ông Tơ και Bà Nguyệt, 
με κοστούμια της Ύστερης Δυναστείας Lê.
__________

Ο Ông Tơ (δεξιά) απεικονίζεται να φορά την επίσημη στολή της Ύστερης Δυναστείας Lê (1428-1789): ένα καπέλο, μακριά μαλλιά και μια κόκκινη ρόμπα με σχέδια που απεικονίζουν σύννεφα. Το μπροστινό μέρος του πουκαμίσου έχει μοτίβο σε σχήμα δράκου. Κάθεται σταυροπόδι, με το αριστερό του πόδι ακουμπισμένο χαλαρά σ' ένα μαξιλάρι. Στο αριστερό του χέρι, κρατά μια κόκκινη κλωστή για να δέσει την αγάπη του ζευγαριού. Ωστόσο, αυτή η σύνδεση είναι χαλαρή ή στενή ανάλογα με τη μοίρα τους. Ο Ông Tơ ακολουθεί αυστηρά τις προκαθορισμένες σημειώσεις στο βιβλίο του κάρμα.

Η Bà Nguyệt (αριστερά) απεικονίζεται με το κοστούμι ενός αγάλματος της Μητέρας Θεάς: το πάνω μέρος των μαλλιών είναι δεμένο ψηλά, το κάτω είναι μακρύ μ' ένα χρυσό λουλούδι στερεωμένο στη γραμμή των μαλλιών. Φοράει ένα πουκάμισο με σταυρωτό γιακά και χρυσά βραχιόλια στους καρπούς της. Το δεξί πόδι της ακουμπάει σ' ένα μαξιλάρι και στο δεξί χέρι κρατάει μια βεντάλια για να ρυθμίζει τα συναισθήματα του ζευγαριού. Όταν είναι ψυχρά, βοηθάει να ζεσταθούν, όταν είναι έντονα, βοηθάει να καταλαγιάσουν. Εάν ο Ông Tơ είναι ένας άνδρας άγιος που δημιουργεί προκαθορισμένες από το πεπρωμένο σχέσεις, η Bà Nguyệt είναι μια γυναίκα αγία που βοηθά τους ανθρώπους να καλλιεργήσουν τα συναισθήματα και να εδραιώσουν τις σχέσεις τους.


Κεραμικά αγαλματίδια του Ông Tơ και της Bà Nguyệt
______________

Στο Βιετναμέζικο βωμό, ένας δίσκος προσφορών με πολλά είδη πολύχρωμων και γευστικών φρούτων συμβολίζει την αφθονία, τον πλούτο και την ευημερία. Τα φρούτα στην εικόνα, προέρχονται από διαφορετικές περιοχές της χώρας και εμφανίζονται σ' έναν παραδοσιακό δίσκο. Κάθε είδος έχει διαφορετικό ευοίωνο νόημα. Ένα μάτσο μπανάνες συμβολίζει μια μεγάλη οικογένεια. Η γουανάμπανα (mãng cầu) μοιάζει στην προφορά με το «mãn cầu», που σημαίνει ικανοποίηση. Το «χέρι του Βούδα» (Phật thủ) φέρνει μακροζωία. Το ροδάκινο και το λίτσι () υποδηλώνουν την αγάπη των νέων.

Το Betel και η Areca συμβολίζουν την αρχή της αγάπης και είναι απαραίτητα δώρα στις τελετές γάμου. Το παραμύθι για την προέλευση του betel και της areca συνδέεται επίσης με μια ιστορία πιστής αγάπης. 
Για τον ίδιο λόγο,στο πλάι του αρσενικού θεού που ξεκινά τις σχέσεις, τοποθετούνται μπετέλ και ξηροί καρποί αρέκα. 
 
«Bánh phu thê» είναι η παραδοσιακή γαμήλια τούρτα. Ο θρύλος λέει ότι  χρονολογείται από τη δυναστεία των Lý, όταν η βασίλισσα ή - σύμφωνα με άλλη εκδοχή - μια παλλακίδα την έφτιαξε με κόπο για να την στείλει στον βασιλιά Lý Anh Tông, που πολεμούσε στο πεδίο της μάχης. Η στρογγυλή γέμιση, τυλιγμένη σε μια τετράγωνη κρούστα, παραπέμπει στην έννοια του στρογγυλού ουρανού, της τετράγωνης γης και του κύκλου των πάντων. Συμβολίζει την πίστη και τη συζυγική αφοσίωση. Αυτός είναι πιθανόν ο λόγος, που η παράδοση να έχουν μια τούρτα «phu thê»
 στις τελετές αρραβώνων έχει γίνει πολιτιστικός κανόνας για τους Βιετναμέζους.


«Bánh phu thê»: η γαμήλια τούρτα που συμβολίζει την πίστη και τη συζυγική αφοσίωση
____________

Σημειώσεις
  • Η δυναστεία των Τανγκ της Κίνας κυβέρνησε από το 618 έως το 907 μ.Χ. και  θεωρείται κορυφαίο σημείο του κινεζικού πολιτισμού, η μεγαλύτερη εποχή για την κινεζική ποίηση, ζωγραφική και αυλική μουσική.Οι μελετητές της δυναστείας συνέταξαν μια πλούσια ποικιλία ιστορικής βιβλιογραφίας, καθώς και εγκυκλοπαίδειες και γεωγραφικά έργα. Οι αξιοσημείωτες καινοτομίες περιελάμβαναν και την ανάπτυξη της εκτύπωσης σε ξύλο.
  • Ύστερη Δυναστεία Lê (1428-1789): ήταν η μακροβιότερη δυναστεία του Βιετνάμ, που ξεκίνησε επίσημα το 1428 με την ενθρόνιση του Lê Lợi, αφού έδιωξε τον στρατό των Μινγκ από τη χώρα. 
  • Mãng cầu (στα ισπανικά guanábana, πορτογαλικά graviola), Annona muricata (Αννώνη η ακανθώδης), είναι πλατύφυλλο αειθαλές δέντρο, ιθαγενές του Μεξικού, της Κεντρικής Αμερικής, της Καραϊβικής και του βορείου τμήματος της Νότιας Αμερικής. Σήμερα φύεται σε μερικές περιοχές στη Νοτιοανατολική Ασία. Η γεύση του μπορεί να συγκριθεί με διάφορα άλλα φρούτα, όπως μείγματος φράουλας και ανανά μέχρι ξινού κίτρου, καρύδας και μπανάνας. Το φρούτο είναι κάπως δύσκολο να φαγωθεί, καθώς η λευκή σάρκα του στο εσωτερικό έχει πολλούς μεγάλους σπόρους και φυτικές μεμβράνες, γι' αυτό και χρησιμοποιείται για την παρασκευή χυμών, γλυκών, σιροπιών και για γεύσεις παγωτών.
  • Το «χέρι του Βούδα» (Phật thủ) ή το «κίτρο με δάχτυλα», είναι μια ποικιλία εσπεριδοειδών της οποίας ο καρπός χωρίζεται σε τμήματα που μοιάζουν με δάχτυλα, σαν εκείνα που φαίνονται στις αναπαραστάσεις του Βούδα. Ο καρπός μπορεί να δοθεί ως θρησκευτική προσφορά σε βουδιστικούς ναούς. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Βούδας προτιμά τα «δάχτυλα» του φρούτου να είναι σε θέση που να μοιάζουν με κλειστό παρά με ανοιχτό χέρι, καθώς τα κλειστά χέρια συμβολίζουν την πράξη της προσευχής. Στο Βιετνάμ, όπως και στην Κίνα, ο καρπός του χεριού του Βούδα είναι σύμβολο ευτυχίας, μακροζωίας και καλής τύχης. Είναι επίσης παραδοσιακή προσφορά στους ναούς και δώρο της Πρωτοχρονιάς.
  • Tο λίτσι (lý) είναι είδος οπωροφόρου φυτού, του οποίου η καλλιέργεια ξεκίνησε στην περιοχή της νότιας Κίνας, στη Μαλαισία και στο βόρειο Βιετνάμ. Το λίτσι παράγει σαρκώδη φρούτα, το εξωτερικό των οποίων καλύπτεται από ροζ-κόκκινη κρούστα, που είναι βρώσιμη, αλλά μπορεί να αφαιρεθεί εύκολα για να αποκαλυφθεί το εσωτερικό του στρώμα, μια ημιδιαφανής λευκή σάρκα. Το σχήμα του είναι από στρογγυλό έως ωοειδές και σε ορισμένες ποικιλίες καρδιόσχημο. Έχει αρωματική μυρωδιά, με γλυκιά και ευχάριστη γεύση.  Ο καρπός χρησιμοποιούνταν ως λιχουδιά στην Κινεζική Αυτοκρατορική Αυλή.
  • Betel και Areca: Στο Βιετνάμ, το καρύδι της αρέκας και το φύλλο του μπετέλ είναι τόσο σημαντικά σύμβολα αγάπης και γάμου, που στα βιετναμέζικα η φράση «θέματα μπετέλ και αρέκα» (chuyện trầu cau ) είναι συνώνυμη με τον γάμο. Η παράδοση του μασήματος ξηρών καρπών αρέκα ξεκινά τη συζήτηση μεταξύ των γονιών του γαμπρού και των γονιών της νύφης για τον γάμο του νεαρού ζευγαριού. Ως εκ τούτου, τα φύλλα και οι χυμοί χρησιμοποιούνται τελετουργικά στους γάμους του Βιετνάμ.


O Yuè Lǎo και η κόκκινη κλωστή, με την οποία δένει τα ζευγάρια σύμφωνα με το κάρμα
__________

ΠΗΓΕΣ







Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου