Η Αριάδνη του μίτου, του μύθου και των τραγουδιών

Theseus and Ariadne, Charles de La Fosse. 

Ο "μίτος" είναι η κλωστή που μας δένει με τον Άλλο

Η ζωή μοιάζει με λαβύρινθο: δαιδαλώδης, απρόβλεπτη, γεμάτη κακοτοπιές. Ο άνθρωπος χρειάζεται βοήθεια και υποστήριξη για να επιβιώσει.Οι μύθοι και οι θρύλοι, τις περισσότερες φορές,  αναθέτουν αυτό το καθήκον σε μια γυναικεία φιγούρα. Αρσενικό και θηλυκό είναι τα δύο άκρα που ορίζουν την ύπαρξή μας. Στη μυθολογία το θηλυκό απεικονίζεται πάντοτε ως δυνατότητα επίλυσης του προβλήματος. 

Η Αριάδνη, κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης, ερωτεύεται κεραυνοβόλα τον Θησέα και του χαρίζει το μίτο, που θα τον οδηγήσει με ασφάλεια έξω από τους δαίδαλους του λαβύρινθου.Σ' αντάλλαγμα ζητά να την παντρευτεί μετά το πέρας της αποστολής, καθαγιάζοντας έτσι το δεσμό τους. 

Τι αντιπροσωπεύουν, όμως, από ψυχολογικής άποψης, το κουβάρι και η αναγκαιότητα να "δεθεί" με την Αριάδνη;  Όταν ο άνθρωπος δεν έχει δεσμό με το συμπληρωματικό του, αρσενικό ή θηλυκό, είναι σαν γίγαντας με πήλινα πόδια. Όσο δυνατός κι αν φαίνεται, ένας άνδρας δεν μπορεί να πετύχει τίποτα, όταν δεν τον στηρίζει  το γερό υπόστρωμα που προέρχεται αποκλειστικά από το θηλυκό.Η ένωση αρσενικού και θηλυκού, η οποία συμβολίζεται από το "μίτο της Αριάδνης", ο δεσμός με το Άλλο, γεννά την εσωτερική δύναμη και ορμή που χρειάζεται ο άνθρωπος για να αντιμετωπίζει τις αντιξοότητες.

Aldo Carotenuto, Η ψυχή της γυναίκας, εκδόσεις Ίταμος

Herbert James Draper, "ARIADNE"

"Κάθισα παγωμένη στον βράχο ατενίζοντας τη θάλασσα,
κι όσο ήταν από πέτρα το κάθισμα, τόσο ήμουν πέτρα κι εγώ".
(Οβίδιος)

Είμαι ο λαβύρινθός σου...

Για τον Νίτσε, ο λαβύρινθος θα μπορούσε να εξισωθεί, σε σύγχρονους όρους, με την περιπλοκότητα των αινιγμάτων της ζωής, ενώ ο μίτος της Αριάδνης είναι το τραγούδι που ο Διόνυσος της ψιθυρίζει στο αυτί, η έλλογη σκέψη, ο σοφός λόγος.

Θρήνος της Αριάδνης

ΑΡΙΑΔΝΗ:

Ποιος με ζεσταίνει, ποιος μ'αγαπά ακόμα;

Σαν ετοιμοθάνατη, έτσι πλαγιάζω,

ω άγνωστε θεέ...

Γιατί να με βασανίζεις,

ω θεέ χαιρέκακε;

Τι με καλείς μέσα σε τούτο το μεσονύχτι;

Με ακούς να ανασαίνω;

Θες στην πιο μυστική,

να ανεβείς, σκέψη;

Αδιάντροπε! Κιοτή! Κλέφτη!

Είμαι ο πιο περήφανος αιχμάλωτός σου,

ω ληστή πίσω από τα νέφη...

Τι θες να κλέψεις;

Τι θες να ακούσης;

Τι θες να αποσπάσεις;

βασανιστή ,εσύ,-

θεέ Δήμιε!

Ζήτα μου πολλά λύτρα,

η περηφάνεια μου αυτό συμβουλεύει!

Και λίγα λόγια,

αυτό η άλλη μου περηφάνεια συμβουλεύει!

Εμένα;

Θέλεις εμένα;

Ακέρια;

Με βασανίζεις τέτοιος τρελός που είσαι,

την περηφάνια μου βασανίζεις;

Παρέδωσε μου εχθρέ σκληρότατε τον εαυτό σου!...

Ποτέ σου μην με εγκαταλείψεις!...

Όχι!

έλα πίσω!

Με όλα σου τα μαρτύρια!

Γύρνα πίσω, άγνωστε θεέ μου, πόνε μου!

ευτυχία στερνή μου!...

(Μια αστραπή.Παρουσιάζεται ο Διόνυσος μέσα

σ'όλη του τη σμαράγδινη ωραιότητα.)

ΔΙΟΝΥΣΟΣ:

- Λογικέψου Αριάδνη!...

Έχεις μικρά αυτιά, έχεις τ'αυτιά μου:

βάλε μέσα τους ένα σοφό λόγο!

- Αν είναι να αγαπήσει κανείς τον εαυτό του,

δεν πρέπει να τον μισήσει πρώτα;....

Είμαι ο λαβύρινθός σου...

Friedrich Nietzsche (από τους Διθύραμβους του Διονύσου, σε ελεύθερη απόδοση)

Bacchus consoling Ariadne (1894),  Aime-Jules Dalou  

Καμιά γυναίκα, καμία θεά δεν είχε τόσους θανάτους όσους η Αριάδνη

Εκείνη η πέτρα στην Αργολίδα, εκείνος ο αστερισμός στον ουρανό, εκείνη η κρεμασμένη, εκείνη που πέθανε στη διάρκεια του τοκετού, εκείνη η νέα που χτυπήθηκε στο στήθος από το θεϊκό βέλος, όλα αυτά είναι η Αριάδνη.

Οι ήρωες των μύθων ζουν πολλές ζωές και έχουν ισάριθμους θανάτους, διαφέροντας από τους ήρωες των μυθιστορημάτων που είναι δεσμευμένοι σε μια και μοναδική εκδοχή.

Μετά ο χρόνος τα ωραιοποίησε όλα..........

Τα κείμενα στο βίντεο προέρχονται από αποσπάσματα του βιβλίου "ΟΙ ΓΑΜΟΙ ΤΟΥ ΚΑΔΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΡΜΟΝΙΑΣ" του Ρομπέρτο Καλάσσο, εκδόσεις ΓΝΩΣΗ.

Αριάδνη στη Νάξο

Στίχοι: Νίκος Καββαδίας

Μουσική: Μιχάλης Τερζής

Κώστας Καράλης 

Τραγούδια της θάλασσας (1983 ) 

Με το καράβι του Θησέα

σ’ αφήσαμε στη Νάξο γυμνή,

μ’ ένα στα πόδια σου 

θαλασσινό σκουτί.

Σε ποιες σπηλιές εκρύφθηκες

και πώς να σε φωνάξω,

κουστάρω κι όλο με τραβάει

μακριά το γκαραντί.

Στου έρωτα την τρέλα

Στίχοι: Μανώλης Ρασούλης

Μουσική: Χρήστος Νικολόπουλος 

Μανώλης Ρασούλης 

Ναι στο ναι και ναι στο όχι (1984) 

Στου έρωτα την τρέλα

λαβυρινθίσματα στα κάλλη σου Αριάδνη

κι αν μια στιγμή σπάσει η κλωστή

άντε να δούμε που θα βγει.

Θρύλος να γίνει η αγάπη μας

κάνω πάλι πίστα τον καιρό

γέλια αστέρια και χρώματα

χάρισε μου τούτο το χορό.

Θρύλος να γίνει η αγάπη μας

να `χουν να το λεν στη γειτονιά

κι όταν το μάθουν τα όργανα

δίνω τη σωστή παραγγελιά.

Στου έρωτα την τρέλα

αιχμαλωσίες δυο

τη μια εγώ τη θέλω η άλλη μια 

πέτρα βαριά ίδια του Σίσυφου η καρδιά.

Στου έρωτα την τρέλα

ιπτάμενο χαλί, χαλί να με πατήσει

ψηλά να βγει να δει τη γη

κι ό,τι ποθήσει να το βρει.

Το τραγούδι της Αριάδνης

Στίχοι: Μανώλης Ρασούλης

Μουσική: Γιώργος Γαβαλάς 

Ναταλί Ρασούλη

Αγάπα μας και μη μας χαιρετάς (1999) 

Κρίμα που τον όρκο σου τον ξέχασες

και μ’ εγκατέλειψες νομίζεις μοναχή

Τώρα το παιχνίδι σου το έχασες

κι ο έρωτάς σου ένα βρόμικο γυαλί 

Έφυγες, ξέφυγες σαν ένοχος ληστής

ενώ κραύγαζες πως ήσουν νικητής

Τρέλας γιε, Φόβου γιε κι ανάξιε εραστή 

μεθυσμένε από της δόξας το κρασί

Γνώση η αγάπη μου που σ’ έσωσε

απ’ τους ιλίγγους στις στοές του παλατιού

Τώρα η μαγική κλωστή μου έλιωσε

και πώς θα βγεις απ’ το λαβύρινθο του νου

Έρποντας, σπέρνοντας για όλους συμφορές 

κλειδωμένοι στον καθρέπτη επτά φορές

και όταν θα έχεις πια βαθιά τιμωρηθεί

η καρδιά μου θα σε βρει να σου δοθεί.

Στο φαλημέντο του κόσμου

Στίχοι: Νικόλας Άσιμος

Μουσική: Νικόλας Άσιμος

Νικόλας Άσιμος 

Η ζαβολιά ( 1986 ) 

Θυμάμαι που σε κοίταζα στην άκρη του γκρεμού

ισορροπώντας τάραζες το λάθος του καιρού

παλλότανε το είναι σου ολόκληρο στο φως

την καθαρή ουσία σου ετρόμαζε ο λαός.

Στο φαλημέντο του κόσμου αυτού

ο καβαλάρης εγώ τ’ ουρανού

με τους ανθρώπους ζητάς επαφή

μα έχει σπάσει κι αυτή η κλωστή.

Τα χρόνια που περάσανε σ’ αφήσανε πληγές

κουβάλαγες το τώρα σου και σ’ άλλες εποχές

ενώθηκες σαν τίποτα με τον ωκεανό

και γνώρισες τ’ απέραντο στον άλλο εαυτό.

Στο φαλημέντο του κόσμου αυτού

ο καβαλάρης εγώ τ’ ουρανού

της Αριάδνης το μίτο κρατάς

κι απ την αρρώστια τους και πάλι το σκας.

Ηλεκτρικός Θησέας 

Στίχοι: Δημήτρης Βάρος

Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος 

Μαρία Φωτίου και Παύλος Σιδηρόπουλος

Τολμηρή επικοινωνία (1987 )

Με κάτασπρο πανί ένα καράβι απ’ το πενήντα έχει να φανεί

και συ βιδώθηκες μες στο λιμάνι με ανθοδέσμη που `χει μαραθεί.

Ηλεκτρικός Θησέας σε πηγάδι κι η Αριάδνη έχει μουγκαθεί

Σε εδίκασαν να σπαταλάς τα χρόνια σε μια ζωή χωρίς προοπτική.

Χάνεσαι σαν τον γλάρο στην Ομόνοια και όταν ψάχνεις λύση στην φυγή, 

πληρώνεις όσο όσο τα διόδια και κομματιάζεσαι στην εθνική.

Ηλεκτρικός Θησέας σε πηγάδι κι Αριάδνη έχει μουγκαθεί.

Ποιος είναι ισοβίτης στο σκοτάδι ποιος αλαφιάζει δίχως πληρωμή;

Ποιος σκύβει στους αφέντες το κεφάλι και ποιος τα βράδια κλαίει σαν παιδί;

Ποιος ονειρεύεται πως κάποιοι άλλοι βγαίνουν και κάνουν πρώτοι την αρχή;

Ηλεκτρικός Θησέας σε πηγάδι κι η Αριάδνη έχει μουγκαθεί.

Ναυάγια ονείρων αρμενίζουν και τα κεφάλια γέμισαν σκουριά.

Στα σούπερ μάρκετ τέλειωσε η ελπίδα και συ κοκάλωσες στη σκαλωσιά.

Πού πήγαν οι τριακόσιοι του Λεωνίδα και τι θα πούμε τώρα στα παιδιά;

Ηλεκτρικός Θησέας; Και τα λοιπά.

Φοβάσαι ότι θα `ρθει καταιγίδα και θα μας πνίξει όξινη βροχή,

βάλε σε γυάλα μέσα την πατρίδα και κρύψε την καλά μέσα στη γη.

Μήπως την ψάχνουν σαν την Ατλαντίδα αφού η Πανδώρα ανοίγει το κουτί;

Ηλεκτρικός Θησέας σε πηγάδι κι η Αριάδνη έχει μπερδευτεί.

Ψηφοθηρία, λόγοι κι εμβατήρια ποτέ δεν έφεραν την αλλαγή

για αυτό και χάθηκες στα σφαιριστήρια και μες στα γήπεδα την Κυριακή.

Τώρα καθώς κοιτάς τα διυλιστήρια ρωτάς ποιοι σ’ έχουν βάλει στο κλουβί.

Ηλεκτρικός Θησέας σε πηγάδι κι η Αριάδνη έχει τρελαθεί.

Μπλε 

Στίχοι: Υπόγεια Ρεύματα

Μουσική: Υπόγεια Ρεύματα

Υπόγεια Ρεύματα

Παραλογές ( 1995 )

Έχω ματιά που τραβάει το κύμα

έχω πανιά και σχοινιά

Της Αριάδνης εγώ έχω νήμα

και κατακόμβων κεριά.

Έχω παλιές από μπρούντζο αλυσίδες

να δέσω τα ξωτικά

Κάνω και τρίζουν των πόλων οι βίδες

με λόγια ερωτικά

Έχω για σένα τη νύχτα με τ’ άστρα

έχω το μπλε τ’ ουρανού

Έχω αστερόσκονη για να πετάξεις

μέσα στο μαύρο του νου

Έχω ένα σπίτι στην παραλία

και τ’ όνομά σου από Ρε

Του Δέλτα έχω τη μαύρη μαγεία

εκείνων που παίζουν στους μπλε

Η χώρα

Στίχοι: Γιάννης Μαρκόπουλος

Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος

Βασίλης Λέκκας

 Αθέατος σφυγμός (1997) 

Φίλοι, αδέρφια, συμπολίτες και συγγενείς Ανατολίτες

με τη κλωστή και με τη γνώση η Αριάδνη θα ενώσει

αυτή τη χώρα που σημαίνει, το γαλαξία να υφαίνει,

που έχει κάστρα κι ομορφιά και δε στεριώνουνε τα στοιχειά.

Όταν η τέχνη κι η ιστορία μας λύνουν κάθε απορία, 

γεννούν ψυχή με φως γλυκό στης Μεσογείου το γιαλό.

Είσαι η χώρα η αντάρτισσα, όταν γεννιόμουν σ’ αφουγκράστηκα.

Πήρα εικόνα πήρα φως κι έγινα χορευτής λαός.

Ήρθα στα πιο ψηλά βουνά με των αγγέλων τα φτερά, 

για να μου πεις με ποιο σκοπό, μέχρι να ζω θα σ’ αγαπώ.

Ξένιος

Στίχοι: Μιλτιάδης Πασχαλίδης

Μουσική: Μιλτιάδης Πασχαλίδης

Μιλτιάδης Πασχαλίδης 

Ξένιος - Η Κρήτη εντός μου ( 2010 ) 

Στον ουρανό εξορισμένος

τριάντα αιώνες ξεγραμμένος

τι κάνει τώρα αναρωτιέται

ένας Θεός όταν βαριέται.

Τους δρόμους παίρνει νυχτωμένος

Ξένιος παλιά και τώρα ξένος

δεν έχει κεραυνό στο χέρι

κι όλο γυρνάει στα ίδια μέρη.

Βρίσκει χαμένους Μινωίτες

και κάτι χούφταλα Κουρήτες

για φίλους και γνωστούς ρωτάει

μόνο γι αγάπες δε μιλάει.

Κι είναι το μόνο που τον σώνει

μια δοξαριά του Ψαραντώνη ...

Στήνει τη βίγλα του στο Κάστρο

και του νοτιά ανάβει τ` άστρο

και στο Κομμένο το Μπεντένι

κάποια Αριάδνη περιμένει.

Λαχτάρησε να βγει στα όρη

όπου περπάτησε αγόρι

κει που περνούσε τα μικράτα

πάνω στης Νίδας τα μιτάτα.

Κι από το θρόνο του στο Γιούχτα

θυμάται τον παλιό χρησμό

κι αμίλητος παραμονεύει

το δεύτερο κατακλυσμό.

Κι είναι το μόνο που τον σώνει

μια δοξαριά του Ψαραντώνη ...

Η Αριάδνη
 
Στίχοι: Δημήτρης Αποστολάκης
Μουσική: Δημήτρης Αποστολάκης
Χαΐνηδες
Ο γητευτής και το δρακοδόντι (2005)

Το λουλούδι μου δεν είναι από τόπο μακρινό, 
έχει ρίζες στην αυλή μου και κλαδιά στον ουρανό.

Στο λουλούδι μου το δάκρυ δίνω, πριν ο ήλιος βγει, 
και το κρύβει στη δροσούλα, που το πιάνει την αυγή.

Στο λουλούδι μου μπλεχτήκαν μιας νεράιδας τα μαλλιά,
και τα πλέκουνε τ’ αηδόνια για να χτίσουνε φωλιά.

Στις πιο λεπτές χορδές 

Στίχοι: Πέτρος Μίσκος

Μουσική: Πέτρος Παρασκευάς

De Facto 

Μακρύς καιρός κοντεύει (2000 ) 

Κουράστηκα να σ’ αγαπώ, να θέλω να με θέλεις

Κουράστηκα να δύω εγώ κι εσύ να ανατέλλεις

Δε θέλω πια να ζω με ψεύτικα οράματα

Δε θέλω πια να ζω με εντολές και τάματα

Ισορροπία στις πιο λεπτές χορδές

Μες στου μυαλού μου τις πιο κρυφές γωνίες

Η επιθυμία να χαθώ σιωπηλά

Όλο ξεφεύγει κι όλο ξαναγυρνά

Λαβύρινθος είν’ η ζωή, χωρίς μίτο και Αριάδνη

Λαβύρινθος είν’ η ψυχή κι ο ταύρος στο σκοτάδι

Ψάχνει για να βρει και το πιο μικρό μου λάθος

Να κρίνει και την τιμή της πληρωμής να μάθω

Ισορροπία σ’ απόκρημνους γκρεμούς

Μα όταν αφήνομαι σ’ απύθμενους βυθούς

Η ηρεμία του βυθού και η σιωπή

Με ξαναφέρνουν πίσω στην αρχή

Ισορροπία στις πιο λεπτές χορδές

Μες στου μυαλού μου τις πιο κρυφές γωνίες

Η επιθυμία να χαθώ οριστικά

Όλο ξεφεύγει κι όλο...

Εκεί που δεν το περιμένεις

Στίχοι: Άλκης Αλκαίος

Μουσική: Μπάμπης Στόκας

Μπάμπης Στόκας 

Η αυλή των τρελών (2012) 

Όνειρα απάτητες κορφές κι ανθρώποι πατημένοι

σ’ αρπάζει η μέρα απ’ το γιακά στη νύχτα σε πηγαίνει

όλες σου τις αμπάριζες έκανε ο χρόνος στάχτη

κι εσύ κοιτάς στα σκοτεινά σαν να προσμένεις κάτι

Αντί να βρίζεις το σκοτάδι 

άναψε φίλε ένα κερί

εκεί που δεν το περιμένεις

θα `ρθ’ η αγάπη να σε βρει

Όνειρα απάτητες κορφές κι ανθρώποι πατημένοι

κι εσύ τους κόμπους να μετράς που φτάσανε στο χτένι

στης πόλης το λαβύρινθο σβήνει η βροχή τα ίχνη

μια Αριάδνη γελαστή ψιλή κλωστή σου ρίχνει