"Ευτυχισμένοι όσοι αγαπιούνται κι όσοι αγαπούν κι όσοι μπορούν να ξεπεράσουν την αγάπη", Χόρχε Λουίς Μπόρχες

Ferdinando Scianna. Jorge Luis Borges, Palermo. 1984

"Η ανθρωπότητα μπορεί ασφαλώς να σωθεί, και ένας πιθανός τρόπος είναι να υιοθετήσει ο καθένας μία ηθική στάση. Μ' άλλα λόγια, αν όλοι μας αλλάξουμε το κομμάτι εκείνο του κόσμου που μπορεί να ανανεωθεί, θα αλλάξει. Άλλον τρόπο δεν ξέρω"

Χόρχε Λουίς Μπόρχες

Περικοπές από ένα απόκρυφο ευαγγέλιο

Δυστυχισμένοι οι πτωχοί τω πνεύματι, γιατί έτσι όπως ήταν 

        πάνω στη γη, θα είναι και κάτω απ' τη γη.

Δυστυχισμένοι όσοι θρηνούν, γιατί πια απόκτησαν τη θλι-

       βερή συνήθεια του θρήνου.

Μακάριοι όσοι ξέρουν πως ο πόνος δεν είναι στεφάνι δόξας.

Δεν αρκεί να 'σαι ο έσχατος για να γίνεις κάποια μέρα ο πρώ-

      τος.

Ευτυχισμένος όποιος δεν επιμένει πως έχει δίκιο, γιατί κανείς 

      δεν έχει, ή έχουν όλοι.

Ευτυχισμένος όποιος συγχωρεί τους άλλους καθώς κι εκεί-

       νος που συγχωρεί τον ίδιο τον εαυτό του.

Ευλογημένοι οι ειρηνοποιοί, γιατί δεν θα καταδεχτούν τη 

       διχόνοια.

Ευλογημένοι όσοι δεν διψούν για δικαιοσύνη, επειδή ξέ-

         ρουν πως η μοίρα μας, αντίδικη ή σπλαχνική, είναι έργο

         της τύχης, της ανεξιχνίαστης.

Ευλογημένοι οι ελεήμονες, γιατί η ευτυχία τους είναι να

         ελεούν κι όχι να περιμένουν την ανταπόδοση.

Ευλογημένοι όσοι έχουν καθαρή καρδιά, γιατί βλέπουν τον

         Θεό.

Ευλογημένοι όσοι καταδιώκονται για χάρη του δίκιου, γιατί 

         τους νοιάζει περισσότερο το δίκιο απ' ό,τι η ανθρώπινη 

          μοίρα τους.

Κανείς δεν είναι το αλάτι της γης, μα και κανένας δεν υπάρ-

          χει που να μην υπήρξε σε κάποια στιγμή της ζωής του.

Ν' ανάβει το φως του λυχναριού κι ας μην το βλέπει κανέ-

          νας. Θα το δει ο Θεός.

Δεν υπάρχει εντολή που να μην παραβαίνεται, ακόμα και

          αυτά που λέω, κι αυτά που λένε οι προφήτες.

Εκείνος που σκοτώνει κινημένος απ' το δίκιο, ή από κείνο

         που πιστεύει για δίκιο, δεν είναι ένοχος.

Οι ανθρώπινες πράξεις δεν αξίζουν ούτε κόλαση ούτε

         ουρανούς.

Να μη μισείς τον εχθρό σου, γιατί αν το κάνεις, γίνεσαι κατά

          κάποιον τρόπο σκλάβος του. Το μίσος δεν θα σε ικανο-

          ποιήσει περισσότερο απ' όσο η γαλήνη σου.

Αν σε βάλει σε πειρασμό το δεξί σου χέρι, συγχώρεσε το-

          είσαι και σώμα και ψυχή και είναι δύσκολο, αν όχι αδύ-

          νατο, να καθορίσεις το όριο που τα διαχωρίζει.

Να μη μεγαλοποιείς τη λατρεία της αλήθειας• δεν υπάρχει

         άνθρωπος που μέσα σε μια μονάχα μέρα να μην είπε ψέ-

         ματα αρκετές φορές, έχοντας κάθε δίκιο.

Να μην ορκίζεσαι, γιατί ο όρκος είναι μονάχα έμφαση.

Να αντιστέκεσαι στο κακό, αλλά χωρίς φόβο και χωρίς

        πάθος. Σ' αυτόν που θα σου χτυπήσει το δεξί μάγουλο, 

        μπορείς να του γυρίσεις και το άλλο, φτάνει να μην είναι 

        ο φόβος που σ' το γυρίζει.

Εγώ δε μιλώ ούτε για εκδίκηση ούτε για συγγνώμη• η λη-

       σμονιά είναι η μόνη εκδίκηση και η μοναδική συγγνώμη.

Το να κάνεις καλό στον εχθρό σου μπορεί να είναι πράξη δι-

       καιοσύνης και δεν είναι δύσκολο: να τον αγαπάς όμως, 

       δεν είναι πράξη ανθρώπου, είναι πράξη αγγέλου.

Κάνοντας καλό στον εχθρό σου, έχεις βρει τον καλύτερο

       τρόπο να ικανοποιήσεις τη ματαιοδοξία σου.

Να μη μαζεύεις πλούτη εδώ στη γη, γιατί τα πλούτη γεν-

      νούν την απραξία, κι η απραξία την κατάθλιψη και την ανία.

Σκέψου ότι οι άλλοι είναι δίκαιοι, ή ότι θα μπορούσαν να 

      είναι και πως, αν αυτό δεν ισχύει, το λάθος δεν είναι δικό

      σου.

Ο Θεός είναι πιο γενναιόδωρος από τους ανθρώπους, και

      θα τους προσμετρήσει με άλλα μέτρα. 

Δώσε τα άγια στα σκυλιά και ρίξε τα μαργαριτάρια σου

     στους χοίρους• αυτό που έχει σημασία είναι να δίνεις.

Ψάχνε, μόνο για να 'χεις τη χαρά να ψάχνεις και όχι για τη 

      χαρά να βρίσκεις...

Η πύλη είναι εκείνη που διαλέγει, όχι ο άνθρωπος.

Μην κρίνεις το δέντρο από τους καρπούς του ούτε τον άν-

      θρωπο από τα έργα του• μπορούσαν να 'ναι και καλύ-

      τερα ή χειρότερα. 

Τίποτα δεν χτίζεται πάνω στην πέτρα, όλα πάνω στην άμμο 

     χτίζονται, όμως το χρέος μας είναι να χτίζουμε σα να 

     'τανε η άμμος πέτρα...

Ευτυχισμένος όποιος είναι φτωχός δίχως πίκρα και όποιος

      είναι πλούσιος δίχως αλαζονεία.

Ευτυχισμένοι οι γενναίοι, αυτοί που δέχονται με τον ίδιο

      τρόπο τη συμφορά ή τις δάφνες.

Ευτυχισμένοι όσοι συγκρατούν στη μνήμη τους λόγια του

     Βιργιλίου ή του Χριστού, γιατί τα λόγια αυτά θα φωτί-

     ζουν τη ζωή τους.

Ευτυχισμένοι όσοι αγαπιούνται κι όσοι αγαπούν κι όσοι

     μπορούν να ξεπεράσουν την αγάπη.

Ευτυχισμένοι οι ευτυχείς.

Το εγκώμιο της σκιάς (Elogio de la sobra, 1969)

Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ποιήματα

Εισαγωγή, ανθολόγηση, μετάφραση, σημειώσεις: Δ. Καλοκύρης

εκδόσεις Πατάκη

Περικοπές ενός απόκρυφου Ευαγγελίου

(εμπνευσμένο από το ποίημα του Μπόρχες)

Στίχοι: Χρήστος Θηβαίος. Μουσική: Χρήστος Θηβαίος

Κανείς δεν είναι της γης το αλάτι

κι όμως όλοι μας μες στη ζωή

κρύβουμε αυτό το ανεκτίμητο κάτι

που είναι το αλάτι της για μια στιγμή

Δεν είναι ένοχοι όλοι οι δολοφόνοι

Ούτε αθώοι όλοι οι δικαστές

Μα θά `ταν όμορφο καθώς ξημερώνει

κι οι δύο τους να ανήκαν στο χθες

Τίποτα δε χτίζεται πάνω στην πέτρα

Όλα πάνω στην άμμο χτίζονται

Μα εγώ θα χτίζω πάνω στην άμμο

Σαν να ήταν η άμμος πέτρα

Μη την λατρέψεις τυφλά την αλήθεια

γιατί ο καθένας μας την έχει αρνηθεί

μέσα σε μια μέρα μονάχα

χίλιες φορές για να σωθεί

Κι αν θα σε βάλει σε πειρασμό το κορμί σου

συγχώρεσέ το κι άκου τι λέει

τι κρύβει το σώμα, τι κρύβει η ψυχή σου

αυτό μπορεί να μην το μάθεις ποτέ

Τίποτα..

Ούτε η εκδίκηση ούτε η συγγνώμη

βρήκανε μέσα μου κάποια γωνιά

Η λησμονιά είναι η μόνη συγγνώμη

και η μόνη εκδίκηση η λησμονιά

Ρίξε τα μαργαριτάρια στ' αγρίμια

Δως την καρδιά σου εκεί στα σκυλιά

όσοι αγαπάνε τη ζωή ξοδεύονται

Δίνονται, δίνονται κι είναι αυτό που μετράει

Τίποτα..

Ευτυχισμένοι, τέλος, όσοι αγαπάνε

κι όσοι αγαπιόνται δεμένοι σφιχτά

ευτυχισμένοι κι όλοι όσοι μπόρεσαν

να ξεπεράσουνε αυτά τα δεσμά