Παρασκευή 24 Οκτωβρίου 2014

Κάθοδος στον Άδη, «ιαπωνικώ τω τρόπω»· Ιζανάμι και Ιζανάγκι


Ema board of Izanagi and Izanami at Taka-jinja shrine
_______________

Η ιαπωνική μυθολογία σχετίζεται άμεσα με το Σίντο, την παλιότερη ιαπωνική θρησκεία. Στο Kojiki, «το χρονικό των αρχαίων υποθέσεων, ένα κείμενο θεογονίας, γραμμένο το 711 μ.Χ. από τον χρονικογράφο Ο no Yasumaro, ανιστορείται ο μύθος του Ιζανάγκι και της Ιζανάμι.

Στην αρχή της δημιουργίας του κόσμου, όταν ακόμα η γη ήταν όλη καλυμμένη από νερό, οι αρχέγονες θεότητες διέταξαν δύο νεότερες θεότητες, τον Ιζανάγκι και την αδελφή του, την Ιζανάμι, να δημιουργήσουν στεριά. Τους έδωσαν ένα καμάκι με ουράνια διακόσμηση και τους είπαν να σταθούν πάνω στη γέφυρα του Ουρανού που κρεμόταν πάνω από τη γη. Με το δόρυ τους άρχισαν να αναδεύουν τα νερά του Ωκεανού μέχρι που το αλάτι έπηξε και δημιούργησε ένα νησί, που ονομάστηκε Ονορόγκο.


Στο νησί έχτισαν ένα σπίτι με ένα κεντρικό πέτρινο πυλώνα, που είναι το κέντρο του κόσμου. Τότε ρώτησε ο Ιζανάγκι την Ιζανάμι:

— Με ποιο τρόπο είναι φτιαγμένο το σώμα σου;

— Το σώμα μου έχει μεγαλώσει και συνεχίζει να μεγαλώνει. Υπάρχει όμως ένα κομμάτι που δε μεγαλώνει πια!

— Και το δικό μου σώμα έχει μεγαλώσει και συνεχίζει να μεγαλώνει, είπε ο Ιζανάγκι. Υπάρχει όμως ένα κομμάτι που έχει περιττή ανάπτυξη, θα ήταν λοιπόν καλό αυτό το κομμάτι του σώματος μου που έχει περιττή ανάπτυξη να εισέλθει στο κομμάτι του σώματος σου που έχει σταματήσει να αναπτύσσεται, κι έτσι να δημιουργήσουμε νέους τόπους! 

— Καλό θα ήταν! Απάντησε η Ιζανάμι.

Τότε έκαναν την τελετή του γάμου τους περπατώντας γύρω από τον κεντρικό πυλώνα, η Ιζανάμι από τα δεξιά και ο Ιζανάγκι από αριστερά. Καθώς συναντήθηκαν η Ιζανάμι δεν κρατήθηκε και φώναξε με θαυμασμό:

— Ω! τι συμπαθητικός και γοητευτικός νεαρός!

— Ω! τι όμορφη και συμπαθητική κοπέλα! Απάντησε ο Ιζανάγκι.

Όταν τελείωσαν τις γαμήλιες προσευχές, ο Ιζανάγκι είπε στη σύζυγο του:

 Δεν ήταν σωστό να μιλήσει πρώτη η γυναίκα!


Έπειτα αποσύρθηκαν στη γαμήλια κάμαρα και άρχισαν το έργο της αναπαραγωγής. Όμως τα παιδιά που γέννησαν ήταν δύσμορφα. Το ζευγάρι ρώτησε τις αρχέγονες θεότητες. Εκείνες ζήτησαν και πήραν χρησμό που έλεγε ότι τα παιδιά γεννήθηκαν δύσμορφα επειδή, κατά την τελετή του γάμου, είχε μιλήσει πρώτη η γυναίκα. Έπρεπε να επαναλάβουν την τελετή και να διορθώσουν το λάθος τους. Έτσι κι έγινε. Ο Ιζανάγκι και η Ιζανάμι περιφέρθηκαν πάλι γύρω από τον πέτρινο πυλώνα.

— Ω! τι όμορφη και συμπαθητική κοπέλα!, είπε ο Ιζανάγκι.

— Ω! τι συμπαθητικός και γοητευτικός νεαρός! Απάντησε η Ιζανάμι.

Τα πρώτα παιδιά που γέννησε η Ιζανάμι, μετά από τη δεύτερη τελετή του γάμου τους, είναι τα 8 νησιά της Ιαπωνίας. Έπειτα άρχισε να γεννά τους θεούς που θα διαμόρφωναν και θα κυβερνούσαν τον γήινο κόσμο: τους θεούς της θάλασσας, της στεριάς, της βροχής. Αλλά όταν γεννούσε το θεό της φωτιάς τα γεννητικά της όργανα κάηκαν τόσο πολύ που αρρώστησε βαριά. Από τον εμετό και τα περιττώματα της γεννήθηκαν κατώτερες θεότητες.


Kagu-tsuchi, ο θεός της φωτιάς
__________

Όταν η Ιζανάμι πέθανε, από τα δάκρυα του Ιζανάγκι γεννήθηκε η θεά του θρήνου. Τότε, τραβώντας το σπαθί του έκοψε το κεφάλι του νεογέννητου που ήταν η αιτία του θανάτου της γυναίκας του.

Έπειτα ο Ιζανάγκι, ποθώντας να την ξαναβρεί, κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο. Όταν την συνάντησε μπροστά από τα παλάτια του θανάτου, της είπε:

— Έλα, αγαπημένη μου. Οι χώρες που δημιουργούμε μαζί δεν έχουν τελειώσει ακόμα. Έλα πίσω!

— Κρίμα, που δεν ήρθες νωρίτερα. Τώρα πια έφαγα από το ψωμί του Κάτω Κόσμου. Όμως, ναι, θέλω να γυρίσω πίσω. Αλλά πρέπει να το συζητήσω με τις θεότητες του Κάτω Κόσμου. Μη γυρίσεις να με κοιτάξεις!

Η Ιζανάμι μπήκε στο παλάτι αλλά επειδή αργούσε να ξαναβγεί, ο Ιζανάγκι έσπασε ένα δόντι από το χτένι που είχε στα μαλλιά του, το άναψε σα δαυλό και μπήκε στα σκοτεινά δωμάτια του παλατιού. Την βρήκε και την κοίταξε. Είχε αρχίσει να σαπίζει και από το σώμα της, που ήταν γεμάτο σκουλήκια, γεννιόντουσαν οι θεότητες των κεραυνών. Ο Ιζανάγκι κατατρόμαξε κι έτρεξε να γυρίσει πίσω. Εκείνη τον κατάλαβε και του φώναξε:

 Με ντρόπιασες!

«Izanami» by Matthew Meyer
 Η Ιζανάμι, θυμωμένη, έχει μεταμορφωθεί σε δαίμονα
_____________

Κι έστειλε την Ασχημογυναίκα του Κάτω Κόσμου να τον καταδιώξει. Ο Ιζανάγκι πέταξε πίσω του το μαύρο κάλυμμα του κεφαλιού του κι αυτό μεταμορφώθηκε σε τσαμπιά από μαύρο σταφύλι. Καθώς η Ασχημογυναίκα σταμάτησε για να τα φάει, εκείνος της ξέφυγε.

Τότε η Ιζανάμι έστειλε πίσω του τις οκτώ θεότητες του κεραυνού με χίλιους πεντακόσιους στρατιώτες του Κάτω Κόσμου. Ο Ιζανάγκι έσυρε το μυθικό σπαθί του και κραδαίνοντάς το υποχώρησε όσο πιο γρήγορα μπορούσε. Κι επειδή οι διώκτες του εξακολουθούσαν να πλησιάζουν, έκοψε τρία ροδάκινα από τη ροδακινιά που είχε φυτρώσει στην είσοδο του Κάτω Κόσμου και τους τα πέταξε κάνοντας τους να υποχωρήσουν. Έπειτα είπε στα ροδάκινα:

— Επειδή με βοηθήσατε, από δω και πέρα θα είστε τα θεϊκά φρούτα!

Η Ιζανάμι, βλέποντας ότι όλοι οι διώκτες του Ιζανάγκι είχαν αποτύχει, βγήκε η ίδια να τον κυνηγήσει. Καθώς τον πλησίαζε, εκείνος σήκωσε έναν ογκόλιθο κι έφραξε το πέρασμα ανάμεσα στον Πάνω και τον Κάτω Κόσμο. Η Ιζανάμι στάθηκε από την άλλη μεριά του ογκόλιθου και του φώναξε:

 Γι' αυτό που έκανες, χίλιους ανθρώπους θα θανατώνω κάθε μέρα!

— Αν το κάνεις αυτό, χίλια πεντακόσια μωρά θα κάνω να γεννιούνται κάθε μέρα! Απάντησε ο Ιζανάγκι.

Ο Ιζανάγκι φράζει το πέρασμα για τον Κάτω Κόσμο. 
Η Ιζανάμι προσπαθεί να τον προφτάσει.
____________

Έτσι η Ιζανάμι έγινε η θεά του Κάτω Κόσμου.

Σαν έφυγε ο Ιζανάγκι από τον Κάτω Κόσμο έφτασε σ' ένα δασάκι με πορτοκαλιές. Εκεί στάθηκε να πλυθεί στο ρυάκι. Καθώς σκούπισε το αριστερό του μάτι γεννήθηκε η θεά του ήλιου Αματερασού. Όταν σκούπισε το δεξί του μάτι γεννήθηκε ο θεός του φεγγαριού Τσούκι-γιόμι. Κι όταν σκούπισε τη μύτη του δημιούργησε τον Σουσάνο, το θεό της Θύελλας.


Η θεά του ήλιου Αματερασού
________________

Ο μύθος προβάλλει τους αντίθετους κύκλους του φωτός και τους σκότους, της γέννησης και του θανάτου και παρουσιάζει προφανείς αναλογίες με τον ελληνικό μύθο του ΟΡΦΕΑ και της ΕΥΡΥΔΙΚΗΣ αλλά και με τον μύθο της ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ, που και αυτή έφαγε την τροφή του κόσμου του σκότους και γι' αυτό δεν μπορεί να γυρίσει στον κόσμο του φωτός.

Η παράκληση της Ιζανάμι να μη γυρίσει να την κοιτάξει ο Ιζανάγκι - κοινή στους μύθους του Ορφέα και Ευρυδίκης, όπως και στην εβραϊκή παράδοση με τη Γυναίκα του Λωτ - δεν υπαγορεύεται εδώ από τους θεούς. Η Ιζανάμι ντροπιάζεται που αποκαλύφθηκε σε μια τόσο ταπεινωτική κατάσταση αποσύνθεσης: φαγωμένη από τα σκουλήκια και οι σάρκες της σε σήψη να αναδίνουν μια αηδιαστική μυρωδιά. Εξοργισμένη μαζί του, στέλνει πίσω του τους δαίμονες του κόσμου του Σκότους.

Αντίθετα από εμάς, οι Ιάπωνες δεν επωφελήθηκαν από τις δραματικές δυνατότητες, που η κατάσταση έκλεινε μέσα της. Στον ιαπωνικό μύθο η λύση της τελευταίας αυτής καταστάσεως δίνεται με ένα είδος συμβιβασμού. Παρατηρούμε και σε άλλα επεισόδια της ιαπωνικής μυθολογίας τέτοιες λύσεις που γίνονται με πνεύμα συμφιλιώσεως.

Θα πρέπει χωρίς αμφιβολία να αποδοθεί το γεγονός σε μια βασική διαφορά ανάμεσα στην ιαπωνική και την ελληνική φιλοσοφία.




«Τα παντρεμένα βράχια»

Τα βράχια Meoto Iwa βρίσκονται λίγα μέτρα από την ακτή Futami στην Ιαπωνία και είναι γνωστά με την κοινή ονομασία «Τα παντρεμένα βράχια»“Ηusband and wife rocks”  ή "Τhe "Wedded Rocks", τα οποίοι αντιπροσωπεύουν τον Ιζανάγκι και την Ιζανάμι. Οι βράχοι είναι ενωμένοι  μ' ένα ιερό σκοινί, κατασκευασμένο από στελέχη ρυζιού  που ονομάζεται Shimenawa. 



Ο μεγαλύτερος βράχος, 9 μέτρα ύψος και περιφέρεια περίπου 40 μέτρα είναι ο Ιζανάγκι και στην κορυφή του υπάρχει μια μικρή Ιερή Πύλη Shinto. Ο μικρότερος  βράχος, 3,6 μέτρα ύψος και 4 μέτρα  η περιφέρειά του, είναι η Ιζανάμι.  

Τρεις φορές το χρόνο, Μάη, Σεπτέμβριο και Δεκέμβριο, κατά τη διάρκεια τελετής, που ονομάζεται  Oshimenawahari, γιαπωνέζοι ιερείς Shinto, αντικαθιστούν το ιερό σκοινί, Shimenawaπου ζυγίζει περίπου ένα τόνο, με καινούριο.

meoto-iwa-1

Το ζευγάρι των βράχων αποτελεί στην ουσία ένα ιερό για τους γάμους, ενώ δεν είναι λίγα τα ζευγάρια που φέρνουν εδώ τα τάματά τους προκειμένου να ζητήσουν έναν δεμένο και ευτυχισμένο γάμο. Πλήθος τελετών λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ πολύς κόσμος έρχεται για να τις παρακολουθήσει αλλά και για να φωτογραφίσει το… πέτρινο ζευγάρι!

meoto-iwa-2

Οι γιαπωνέζικες πύλες του Άδη...


Yomotsu Hirasaka, οι πύλες του Άδη στην περιοχή Izumo. 
Το όριο μεταξύ της γης των ζωντανών και της γης των νεκρών.



Το άγαλμα των δύο θεοτήτων στις Πύλες του Άδη
_________________



Τα βράχια με τα οποία ο Ιζανάμι έκλεισε το πέρασμα ανάμεσα στη Γη και τον Κάτω Κόσμο
_______________


Και οι θεοί χορεύουν ...




Συγκριτική μελέτη, ανάλυση και ερμηνεία μύθων και λαϊκών παραμυθιών
Κάθοδος στον Άδη: Ο κύκλος του Ορφέα και της Ευρυδίκης


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου