Βιτσέντσος Κορνάρος, Ερωτόκριτος

Ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα σε πίνακα του Θεόφιλου.

Ο Ερωτόκριτος είναι μία έμμετρη μυθιστορία που συντέθηκε από τον Βιτσέντζο Κορνάρο στην Κρήτη τον 17ο αιώνα. Αποτελείται από 10.012 (οι τελευταίοι δώδεκα αναφέρονται στον ποιητή) ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους στην Κρητική διάλεκτο. Κεντρικό θέμα του είναι ο έρωτας ανάμεσα σε δύο νέους, τον Ερωτόκριτο (που στο έργο αναφέρεται μόνο ως Ρωτόκριτος ή Ρώκριτος) και την Αρετούσα, και γύρω από αυτό περιστρέφονται και άλλα θέματα όπως η τιμή, η φιλία, η γενναιότητα και το κουράγιο. Μαζί με την Ερωφίλη του Γεώργιου Χορτάτση είναι τα σημαντικότερα έργα της κρητικής λογοτεχνίας. Ο Ερωτόκριτος πέρασε στην λαϊκή παράδοση και παραμένει δημοφιλές κλασικό έργο, χάρη και στη μουσική με την οποία έχει μελοποιηθεί. [πηγή: http://el.wikipedia.]

Η Υπόθεση του έργου

Το έργο διαδραματίζεται στην αρχαία Αθήνα, ο κόσμος όμως που απεικονίζει είναι ένα σύνθετο κατασκεύασμα που δεν ανταποκρίνεται σε κάποια συγκεκριμένη ιστορική πραγματικότητα: παράλληλα με τις αρχαιοελληνικές αναφορές, εμφανίζονται αναχρονισμοί και πολλά στοιχεία του δυτικού κόσμου, όπως η κονταρομαχία. Η υπόθεση χωρίζεται σε πέντε τμήματα και είναι συνοπτικά η εξής:

Α. Ο βασιλιάς της Αθήνας Ηράκλης και η σύζυγός του αποκτούν μετά από πολλά χρόνια γάμου μια κόρη, την Αρετούσα. Τη βασιλοπούλα ερωτεύεται ο γιος του πιστού συμβούλου του βασιλιά, Ερωτόκριτος. Επειδή δεν μπορεί να φανερώσει τον έρωτά του, πηγαίνει κάτω από το παράθυρό της τα βράδια και της τραγουδά. Η κοπέλα σταδιακά ερωτεύεται τον άγνωστο τραγουδιστή. Ο Ηράκλης, όταν μαθαίνει για τον τραγουδιστή, του στήνει ενέδρα για να τον συλλάβει, ο Ερωτόκριτος όμως μαζί με τον αγαπημένο του φίλο σκοτώνει τους στρατιώτες του βασιλιά. Ο Ερωτόκριτος, καταλαβαίνοντας ότι ο έρωτάς του δεν μπορεί να έχει αίσια έκβαση, ταξιδεύει στη Χαλκίδα για να ξεχάσει. Στο διάστημα αυτό ο πατέρας του αρρωσταίνει και όταν η Αρετούσα τον επισκέπτεται, βρίσκει στο δωμάτιο του Ερωτόκριτου μια ζωγραφιά που την απεικονίζει και τους στίχους που της τραγουδούσε. Όταν εκείνος επιστρέφει, ανακαλύπτει την απουσία της ζωγραφιάς και των τραγουδιών και μαθαίνει ότι μόνο η Αρετούσα τους είχε επισκεφτεί. Επειδή καταλαβαίνει ότι αποκαλύφθηκε η ταυτότητά του και ότι μπορεί να κινδυνεύει, μένει στο σπίτι προσποιούμενος ασθένεια και η Αρετούσα του στέλνει για περαστικά ένα καλάθι με μήλα, ως ένδειξη ότι ανταποκρίνεται στα συναισθήματά του.

Ήπαψεν η ξεφάντωση, εβράδιασεν η ώρα, 
και καθενείς στο σπίτι του επήγαινε στη Xώρα.

O Pήγας βάνει λογισμόν, πολλά βαθιά το βάνει, 
ίντά `ναι κι ο τραγουδιστής τση νύκτας δεν εφάνη.
Kαι μ’ άλλον τρόπο εβάλθηκε, ποιος είναι να κατέχει, 
κι ώστε να μάθει και να δει, μεγάλην έγνοιαν έχει.
Kαι κράζει, μιαν αργατινή, δέκα από την Aυλή του, 
οπού τσ’ επλέρωνε καλά να βλέπουν το κορμί του.

Λέγει τως· "Πιάστε τ’ άρματα χωστά, και μη μιλείτε, 
κι αμέτε σε παραχωστό κρουφά, και φυλαχτείτε.
Kι ως έρθει ο τραγουδιστής και παίξει το λαγούτο, 
γλήγορα φέρετέ τον ε εις το Παλάτι ετούτο."

Kινούν, και πάσιν το ζιμιό κι οι δέκα αρματωμένοι.
Kαθένας τον τραγουδιστήν ήστεκεν κι ανιμένει.
Eις ώραν ολιγούτσικην, οπού `σανε χωσμένοι, 
θωρούν τον με τη συντροφιάν αξάφνου και προβαίνει.
Aρχίζει πάλι το σκοπόν το γλυκοζαχαρένιο, 
κι εκτύπα το λαγούτο του, σαν το `χε μαθημένο.
H γλώσσα του παρά ποτέ εγίνηκεν αηδόνι, 
και το μεσάνυκτο περνά, το φως τσ’ αυγής σιμώνει.

Tότες, από το χάλασμα εβγαίνουν οι αντρειωμένοι, 
κι ως τσ’ είδεν ο Pωτόκριτος, σκολάζει και σωπαίνει
και το λαγούτο εσκόρπισεν εις εκατό κομμάτια, 
να μην τον εγνωρίσουνε κείνα τα ξένα μάτια. (Α, 491-514)

Β. Ο βασιλιάς οργανώνει κονταροχτύπημα για να διασκεδάσει την κόρη του. Παίρνουν μέρος πολλά αρχοντόπουλα από όλον τον γνωστό κόσμο και ο Ερωτόκριτος είναι ο νικητής.

Γ. Το ζευγάρι αρχίζει να συναντιέται κρυφά στο παράθυρο της Αρετούσας. Η κοπέλα παρακινεί τον Ερωτόκριτο να τη ζητήσει από τον πατέρα της. Όπως είναι φυσικό, ο βασιλιάς εξοργίζεται με το «θράσος» του νέου και τον εξορίζει. Ταυτόχρονα φτάνουν προξενιά για την Αρετούσα από το βασιλιά του Βυζαντίου. Η κοπέλα αμέσως αρραβωνιάζεται κρυφά με τον Ερωτόκριτο, πριν αυτός εγκαταλείψει την πόλη.

Δ. Η Αρετούσα αρνείται να δεχθεί το προξενιό και ο βασιλιάς τη φυλακίζει μαζί με την πιστή παραμάνα της. Έπειτα από τρία χρόνια, όταν οι Βλάχοι πολιορκούν την Αθήνα, εμφανίζεται ο Ερωτόκριτος μεταμφιεσμένος από μαγεία. Σε μια μάχη σώζει τη ζωή του βασιλιά και τραυματίζεται.

Ε. Ο βασιλιάς για να ευχαριστήσει τον τραυματισμένο ξένο του προσφέρει σύζυγο την κόρη του. Η Αρετούσα αρνείται και αυτόν τον γάμο και στη συζήτηση με τον μεταμφιεσμένο Ερωτόκριτο επιμένει στην άρνησή της. Ο Ερωτόκριτος την υποβάλλει σε δοκιμασίες για να επιβεβαιώσει την πίστη της και τελικά της αποκαλύπτεται αφού λύνει τα μαγικά που τον είχαν μεταμορφώσει. Ο βασιλιάς αποδέχεται το γάμο και συμφιλιώνεται με τον Ερωτόκριτο και τον πατέρα του και ο Ερωτόκριτος ανεβαίνει στο θρόνο της Αθήνας.[πηγή: http://el.wikipedia.]

Πρότυπο και άλλες πηγές

Άμεσο πρότυπο του έργου είναι η γαλλική δημοφιλής μεσαιωνική μυθιστορία Paris et Vienne του Pierre de la Cypède, που τυπώθηκε το 1487 και γνώρισε μεγάλη διάδοση με μεταφράσεις σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες. Ο Κορνάρος γνώρισε το γαλλικό έργο πιθανότατα από ιταλική μετάφραση, καθώς είναι απίθανο να γνώριζε γαλλικά. Δεν πρόκειται όμως για δουλική μίμηση αλλά δημιουργική διασκευή, στην οποία αναγνωρίζονται αρετές σε σχέση με το γαλλικό πρότυπο και τις άλλες διασκευές: η πλοκή είναι περισσότερο οργανωμένη, τα πρόσωπα λιγότερα, περιορίζονται κάποιες επαναλήψεις και επιπλέον υπάρχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη σκιαγράφηση της ψυχολογίας των προσώπων. Μέχρι το πρώτο μισό του έργου, ο Κορνάρος ακολουθεί την πλοκή του προτύπου του. Από το σημείο όμως της αποτυχημένης πρότασης γάμου προς τον Βασιλιά, τα δύο έργα παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές. Στο Paris et Vienne οι δύο νέοι απάγονται και επιχειρούν να δραπετεύσουν, μετά όμως από λίγο καιρό η κοπέλα συλλαμβάνεται από ανθρώπους του πατέρα της ενώ ο Paris ταξιδεύει στην ανατολή. Η ευεργεσία του προς τον πατέρα της Vienne, που συντελεί στην επανασύνδεση του ζευγαριού, δεν είναι η σωτηρία του βασιλείου από εχθρούς, όπως στον Ερωτόκριτο, αλλά η απελευθέρωση του βασιλιά από την αιχμαλωσία, όταν εκείνος, επιχειρώντας να οργανώσει σταυροφορία, συνελήφθη και φυλακίστηκε στην Αλεξάνδρεια. Το τέλος των δύο έργων είναι ανάλογο, με τον «άγνωστο» ευεργέτη να κάνει πρόταση γάμου στη Vienne και εκείνη να δέχεται μόνο μετά την αναγνώρισή του.

Εκτός από τη γαλλική μυθιστορία, εμφανής είναι και η επίδραση του Orlando Furioso του Αριόστο, στα σημεία με περισσότερο επικό χαρακτήρα.

Εκτός από τη δυτική επίδραση, ρόλο στη σύνθεση του Ερωτόκριτου έπαιξε και η ελληνική λογοτεχνική παράδοση, δημοτική (δημοτικά τραγούδια και παροιμίες) και έντεχνη (Ερωφίλη, Απόκοπος, Πένθος θανάτου και άλλα δημώδη κείμενα).[πηγή: http://el.wikipedia.]

Ο Γιώργος Σεφέρης για τον Ερωτόκριτο

Εξάμβλωμα της ταλαιπώρου Ελλάδος.....

«Ομολογώ ότι δεν είναι νόστιμος διατριβή» γράφει στα 1805 ο Αδαμάντιος Κοραής «να αναγινώσκη τις τον Ερωτόκριτον και άλλα τοιαύτα εξαμβλώματα της ταλαίπωρου Ελλάδος, αλλ' όστις αγαπα την ευειδεστάτην δέσποιναν, δεν πρέπει να αμελή να κολακεύη και την δυσειδή θεράπαιναν, εάν η προς την δέσποιναν είσοδος ευκολύνεται οπωσδήποτε δι' αυτής».

Η κρίση αυτή του Κοραή μ' ενδιαφέρει για δυο λόγους: α) Πρώτα, γιατί δείχνει ότι ο Κάλβος, που καθώς μου φαίνεται επηρεάζεται από τη γλωσσική διδασκαλία του Κοραή, μοιάζει να τον ακολουθεί ακόμη και στην εκτίμησή του για ένα ορισμένο είδος ποίησης. Ξέρουμε ότι ο Κάλβος κατηγορεί «το μονότονον των κρητικών επών» και «την βαρβαρότητα των ομοιοκαταλήξεων». β) Έπειτα, γιατί η παρομοίωση της γλώσσας του Ερωτόκριτου με μιαν άσκημη υπηρέτρια και κάπως μαστροπό, καθιερώνει ένα στερεότυπο αντίκρισμα του ποιήματος από τον «καθωσπρέπει» κόσμο. Δεν είναι πολλά χρόνια που ο Ερωτόκριτος, για ένα ορισμένο είδος αστών, ήταν ένα βιβλίο που διαβαζότανε στην κουζίνα. Αλλά και πολύ αργότερα, στα 1909, καθώς το σημειώνει ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, «κατατάχτηκε ο Ερωτόκριτος από διδασκάλους πανεπιστημιακούς στα βιβλία "τα κοσμούντα τας βιβλιοθήκας των θεραπαινίδων"».

Μια φυλλάδα ελεεινά τυπωμένη σε χαρτί εφημερίδας, όπου, χωρίς να λογαριάσει κανείς τα τυπογραφικά λάθη, ο εκδότης παίρνει την άδεια να αλλάζει κάθε λέξη όπως του αρέσει• μ’ ένα εξώφυλλο χρώμα κουφέτου, είτε τριανταφυλλί, είτε φυστικί – μ’ αυτή την όψη κυκλοφορούσε, από τις τελευταίες δεκαετίες του περασμένου αιώνα, ο Ερωτόκριτος, “ποίημα ερωτικών (το ον με με ωμέγα στο αντίτυπό μου), συνταχθέν παρά Βικεντίου Κορνάρου, του εκ της Σιτίας χώρας, εν τη νήσω της Κρήτης”. Κυκλοφορούσε ανάμεσα στις ταπεινές τάξεις, στα νησιά, στις επαρχίες του ελλαδικού κράτους, στις μεγάλες μητροπόλεις του Έθνους. Τις περισσότερες φορές το πουλούσαν γυρολόγοι. Θυμάμαι, παιδί στη Σμύρνη, κάθε απόγεμα, την ίδια ώρα, την ίδια φωνή στο δρόμο: “Έχω βιβλία διάφορα! Τον Ερωτόκριτο και την Αρετούσα! Την Ιστορία της Γενοβέφας! Την Ιστορία της Χαλιμάς!…” Την εποχή εκείνη οι άθλιες αυτές εκδόσεις με γοητεύανε. Στο ξώφυλλο ο Ερωτόκριτος, ένας λεβέντης κοιτάζοντας αγριωπά και κάπως λοξά, με περικεφαλαία θυσανωτή, μ’ αναδιπλωμένο μανδύα πάνω απ’ το θώρακα, έχοντας πίσω του ένα αχαμνό βυζαντινό περιστύλιο, το σκουτάρι και το κοντάρι αεροκρέμαστα ανάμεσα στις κολόνες. Ήταν για μένα η ίδια ψυχή με τον Διγενή και τον Μεγαλέξαντρο, ένας τρίδυμος αδερφός. Αν με ρωτούσαν, δε θα μπορούσα να ξεχωρίσω τον ένα από τον άλλον, όπως, το ίδιο, δε θα μπορούσα να βρω τίποτα που να ξεχωρίζει την Αρετούσα από τη γοργόνα του Μεγαλέξαντρου. Κι οι δυο γυναίκες βασανίζονταν από μια μεγάλη στέρηση. Τι είδους στέρηση ήταν αυτή, δεν μπορούσα τότε να το καταλάβω. Καταλάβαινα όμως πως ήταν αρκετή για να τις πολιτογραφήσει στον κόσμο που με τριγυρνούσε. Κι αυτός ο κόσμος -άνθρωποι του αμπελιού και της θάλασσας- βασανιζότανε, καθώς έβλεπα, από μια μεγάλη στέρηση• αργότερα έμαθα πως ήταν η στέρηση της ελευθερίας.

Η γοητεία της επανάληψης

Ο Ερωτόκριτος είναι ένα πολύ μακρύ ποίημα. Έχει δέκα χιλιάδες πενήντα δύο στίχους. Και όμως είναι ποίημα χωρίς ρητορεία. Κάποτε, πραγματικά τραβάει του μάκρους. Αλλά το μάκρος δεν οφείλεται στην επισώρευση λέξεων ή φράσεων χωρίς περιεχόμενο, που είναι μονάχα θόρυβος, μήτε στις ρηματικές υπερβασίες του αντικειμένου που έχει να εκφράσει ο ποιητής. Οφείλεται στις επαναλήψεις που, καθώς νομίζω, αισθάνεται τον εαυτό του υποχρεωμένο να κάνει. Λέω αισθάνεται τον εαυτό του υποχρεωμένο να κάνει, γιατί έχω την εντύπωση ότι αυτές οι επαναλήψεις γίνουνται “κατ’ απαίτησιν του κοινού”. Είναι με κάποιον τρόπο “μπιζαρίσματα”. Στο κονταροχτύπημα λ.χ. παρουσιάζει δεκατέσσερεις αρχοντόπουλους που χτυπιούνται. Και το κονταροχτύπημα του καθενός με τον αντίπαλό του περιγράφεται πάντα με την ίδια φροντίδα της λεπτομέρειας. Αν οι αρχοντόπουλοι ήταν οι μισοί, δε θα πάθαινε τίποτε το ποίημα. Το ίδιο μπορεί να πει κανείς για τους διαλόγους της Αρετούσας με τη νένα Φροσύνη. Το ίδιο και για άλλα. Όλα αυτά θα ήταν καλύτερα να περιοριστούν. Τέτοιες κρίσεις είναι αυτονόητες για τον σημερινό αναγνώστη, που διαβάζει γρήγορα ένα βιβλίο κι ύστερα το πετά. Αλλά για τους πρώτους αναγνώστες, το διάβασμα ή το άκουσμα ενός ποιήματος σαν τον Ερωτόκριτο ήτανε μια γοητεία. Και η γοητεία αρέσκεται στην επανάληψη. Είναι η ίδια φύση με τη μαγική επωδό. Μια γοητεία που έπρεπε να κρατήσει πολλές βραδυές, ίσως τις βραδυές ενός ολόκληρου χειμώνα. Όταν τέλειωνε το ποίημα, το ξανάπαιρναν από την αρχή. Στο τέλος το μάθαιναν απέξω. Η επανάληψη, κοιταγμένη από αυτή την πλευρά, μοιάζει να είναι μέσα στη φύση των πραγμάτων. Ήτανε μέσα στην ψυχή του ακροατή ή του αναγνώστη, που την περίμεναν προτού μιλήσει ο ποιητής. Και ο ποιητής την εποχή εκείνη δεν ήταν, όπως οι σημερινοί, χωρισμένος από το κοινό του, ήτανε σύμφωνος με τους άλλους ανθρώπους.
Ο ποιητής του Ερωτόκριτου ξέρει να αφηγηθεί και, όταν χρειάζεται, ξέρει να ξεδιπλώσει τη δύναμη του πάθους. Αλλά ο χαρακτήρας του είναι να μιλά “με γνώση και με τρόπο”. Δεν έχει συμπάθεια για τα “μεγάλα φτερουγίσματα”, όπως συνηθίσαμε να λέμε από την εποχή του ρομαντισμού: Απ’ ό,τι κάλλη έχει άνθρωπος, τα λόγια ‘χουν τη χάρη να κάνουσι κάθε καρδιά παρηγοριά να πάρει, κι οπού κατέχει να μιλεί με γνώση και με τρόπο, κάνει να κλαίσιν και γελού τα μάτια των ανθρώπω. (Α 887-90)
Όταν δε χρειάζεται να ξεσπάσει, προτιμά να βηματίζει, και ο βηματισμός του αυτός, όπως κάθε βηματισμός, είναι ένας τρόπος αλυσιδωτός, ο ένας κρίκος βαστιέται από τον άλλον και τον επαναλαμβάνει. Γι’ αυτό, φαντάζομαι, παρατηρούμε ένα είδος εμπειρισμό στην πρόοδο του ποιήματος. Δεν εννοώ με τούτο πως ο ποιητής γίνεται κάποτε πεζός. Υπάρχει ένας ποιητικός βηματισμός, ένας ίσος και χαμηλός τόνος που είναι από τα πιο χαριτωμένα πράγματα που μας προσφέρει η ποίηση. Είναι αυτό που θα λέγαμε στη μουσική το ρετσιτατίβο.»

Τι βλέπει ο ποιητής του Ερωτόκριτου;


Τη σύγκρουση της ορμής της νιότης και του ερωτικού πάθους, με τη φρόνηση" τίς οδύνες του πάθους, και, στο τέλος, τη συμφιλίωση και το συμβιβασμό των δυο αυτών αντίθετων δυνάμεων. Αυτό είναι το σχηματικό πλαίσιό του. Δεν απλουστεύω εγώ, ο ποιητής βλέπει με πολύ απλές γραμμές. Ο Ερωτόκριτος είναι αντρειωμένος και αγαπά, η Αρετούσα είναι γενναία και αγαπά χωρίς να επεμβαίνουν οι θεοί των σωμάτων, χωρίς καμιάν άλλη περιπλοκή: τη ζήλια, το φθόνο, το μίσος, την αμφιβολία, λ.χ.Ο ρήγας Ηράκλης και η νένα Φροσύνη αντιπροσωπεύουν τη "φρόνηση" ο ρήγας με απονιά, η νένα με συμπόνια. Αυτό είναι όλο. Επίσης όλη η οικονομία των κινήσεων του ποιήματος είναι πολύ απλή.Όπως έλεγα πρωτύτερα για τις επαναλήψεις, αισθάνεσαι τον ποιητή να βηματίζει πάντα με τον ίδιο ζυγό τρόπο. Συζυγίες προσώπων: Αρετούσα - Ερωτόκριτος, Ερωτόκριτος - Πολύδωρος, Ερωτόκριτος - Άριστος, Αρετούσα - νένα, κτλ. Το ίδιο και στην πρόοδο των συναισθημάτων και των καταστάσεων: πάντα το αντίθετο με το αντίθετο, η θέση και η άρση, η θέση και η άρση: φρόνηση - πάθος, σιγανό - γρήγορο, νερό - φωτιά, σκοτάδι - φως, ασκήμια - ομορφιά, κρύο - ζεστό, αποχωρισμός - σμίξιμο, κατάρες - ευκές... Θα μπορούσα να προσθέσω άπειρα τέτοια παραδείγματα. Αλλά τα αντικείμενα αυτά, όσο περιορισμένα και αν είναι, ο ποιητής τα βλέπει τέλεια, τα βλέπει από κοντά.

(Γ. Σεφέρης, «Ερωτόκριτος», Δοκιμές Α΄, σελ. 268-319, Αθήνα, 24 Φλεβάρη 1946

ΒΙΤΣΕΝΤΖΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ, Ερωτόκριτος

View more presentations or Upload your own.

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΡΗΓΑ ΗΡΑΚΛΗ ΚΑΙ ΠΕΖΟΣΤΡΑΤΟΥ : Το προξενιό και η οργισμένη αντίδραση του βασιλιά




Σχηματική ανάλυση περιεχομένου και μορφής

Β. Κορνάρος, Ερωτόκριτος from Georgia Dimitropoulou

ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

 Ο Μπάμπα και ο γιος του Αμίρ, Αφγανοί που ανήκουν στη φυλή των Παστούν, εγκατέλειψαν την Καμπούλ μετά την εισβολή των σοβιετικών στρατευμάτων το Δεκέμβρη του 1979 και βρίσκονται εγκατεστημένοι στο Φρήμοντ της Καλιφόρνια(δεκαετία του 80). Το προηγούμενο βράδυ ο Μπάμπα έχει ζητήσει από το στρατηγό Ταχέρι το χέρι της κόρης του Σοράγια, για λογαριασμό του γιου του Αλί κι εκείνος έχει συμφωνήσει.

Όταν το επόμενο βράδυ φτάσαμε στο σπίτι των Ταχέρι για το λαφζ, την τελετή της λογοδοσίας, αναγκάστηκα να παρκάρω το Φορντ στο απέναντι πεζοδρόμιο, γιατί η αλέα τους ήταν ήδη γεμάτη από αυτοκίνητα. Φορούσα ενα σκούρο μπλε κοστούμι που είχα αγοράσει την προη¬γούμενη ημέρα, αφού έφερα τον Μπάμπα σπίτι μετά το καστεγκάρι. .....................
Από το εσωτερικό του σπιτιού ακούγονταν γέλια και απαλή αφγανική μουσική. Χτύπησα το κουδούνι. Κάποιος παραμέρισε τις κουρτίνες, κοίταξε την είσοδο κι αμέσως μετά εξαφανίστηκε. «Έφτασαν», άκουσα να λέει η φωνή μιας γυναίκας. Οι ομιλίες σταμάτησαν και κάποιος έκλεισε τη μουσική. Η χανούμ Ταχέρι άνοιξε την πόρτα. «Σαλαάμ αλέικουμ», είπε λαμποκοπώντας.
Φίλησα το χέρι της, έτσι όπως μου είχε πει να κάνω ο Μπάμπα. Τότε εκείνη μας οδήγησε στο καθιστικό μέσα από ένα λαμπρά φωτισμένο διάδρομο. Στο καθιστικό υπήρχαν περίπου δυο δωδεκάδες καλεσμένοι, καθισμένοι σε καρέκλες τοποθετημένες κατά μήκος των τοίχων. Όταν μπήκε ο Μπάμπα, όλοι σηκώθηκαν όρθιοι. Κάναμε το γύρο του καθιστικού. Ο Μπάμπα προχωρούσε αργά —εγώ πίσω του — , έσφιγγε χέρια και χαιρετούσε τους καλεσμένους. Ο στρατηγός, πάντα μέσα στο γκρίζο κοστούμι του, και ο Μπάμπα αγκαλιάστηκαν και χτύπησαν απαλά ο ένας τον άλλο στην πλάτη. Είπαν τα «σαλαάμ» τους σεβάσμια και χαμηλόφωνα.
Ο στρατηγός έτεινε τα χέρια του να με αγκαλιάσει κρατώντας τα όμως τεντωμένα, σαν να μου έλεγε την ώρα που μου χαμογελούσε με κατανόηση: «Αυτός είναι ο σωστός τρόπος —ο αφγανικός τρόπος— να το κάνεις, μπάσεμ». Φιληθήκαμε τρεις φορές σταυρωτά. Ο Μπάμπα κι εγώ —εγώ δίπλα του— καθίσαμε μέσα στο γεμάτο κόσμο καθιστικό, έχοντας απέναντί μας το στρατηγό και τη γυναίκα του. Σύμφωνα με την παράδοση, η Σοράγια δεν ήταν παρούσα.
Αφού μιλήσαμε λίγο για πολλά και διάφορα, ο στρατηγός ξερόβηξε. Τότε απλώθηκε σιωπή στο καθιστικό κι όλοι χαμήλωσαν τα μάτια τους και βάλθηκαν να κοιτάνε τα χέρια τους. Ο στρατηγός έγνεψε με το κεφάλι του στον Μπάμπα. Ο Μπάμπα ξερόβηξε. Όταν άρχισε να μιλάει, αναγκαζόταν να κόβει στη μέση τις προτάσεις του, για να παίρνει ανάσα. «Στρατηγέ σαχίμπ και χανούμ Τζαμίλα τζαν... Εγώ κι ο γιος μου... ήρθαμε σήμερα στο σπίτι σας με μεγάλη ταπεινοφροσύνη. Είστε αξιοσέβαστοι άνθρωποι... από διακεκριμένες και ευυπόληπτες οικογένειες... με περήφανους προγόνους. Έρχομαι με υπέρτατο σεβασμό για εσάς... το οικογενειακό σας όνομα και τη μνήμη των προγόνων σας». Σταμάτησε, πήρε βαθιά αναπνοή και σκούπισε το μέτωπο του. «Ο Αμίρ τζαν είναι ο μοναχογιός μου... το μοναχοπαίδι μου... και υπήρξε για μένα καλός γιος. Ελπίζω να αποδειχθεί αντάξιος της καλοσύνης σας. Σας ζητώ να μας κάνετε την τιμή... να δεχτείτε τον Αμίρ κι εμένα... στην οικογένεια σας».
Ο στρατηγός κούνησε ευγενικά το κεφάλι του. «Είναι τιμή μας που καλωσορίζουμε στην οικογένεια μας το γιο κάποιου σαν κι εσάς», είπε. «Η φήμη σας προηγείται. Στην Καμπούλ ήμουν ταπεινός θαυμαστής σας και παραμένω θαυμαστής σας κι εδώ. Είναι τιμή μας που η οικογένεια σας θα σμίξει με τη δική μας. Όσο για σένα, Αμίρ τζαν, σε καλωσορίζω στο σπίτι μου ως γιο δικό μου και σύζυγο της θυγατέρας μου, που είναι η κόρη των οφθαλμών μου. Ο πόνος σου θα είναι και πόνος μας και η χαρά σου χαρά μας. Ελπίζω να θεωρήσεις την κάλα Τζαμίλα κι εμένα ως δεύτερους γονείς σου και προσεύχομαι τόσο για την ευτυχία της χαριτωμένης μας Σοράγια τζαν όσο και για τη δική σου. Έχετε κι οι δυο σας την ευλογία μας».
Όλοι χειροκρότησαν. Στη συνέχεια όλα τα κεφάλια στράφηκαν προς το χολ. Είχε φτάσει η στιγμή που περίμεναν οι πάντες. Η Σοράγια έκανε τελικά την εμφάνιση της μ' ένα εκθαμβωτικό άσπρο παραδοσιακό αφγανικό φόρεμα, με μακριά μανίκια και χρυσά κεντίδια. Ο Μπάμπα μου έπιασε το χέρι και το έσφιξε. Η χανούμ Ταχέρι αναλύθηκε σε καινούργια δάκρυα. Η Σοράγια προχώρησε αργά αργά προς το μέρος μας. Την ακολουθούσαν νεαρές συγγένισσές της. Φίλησε τα χέρια του πατέρα μου και κάθισε πλάι μου, με τα μάτια της χαμηλωμένα. Όλοι ξέσπασαν σε χειροκροτήματα.

Καλέντ Χοσεϊνι, Χαρταετοί πάνω απ’ την πόλη, εκδόσεις Ψυχογιός

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

1. Να συγκρίνετε τη σκηνή κατά την οποία ο Αφγανός πατέρας ζητάει το χέρι της υποψήφιας νύφης με την αντίστοιχη σκηνή στον Ερωτόκριτο. Ποιες αξίες επικαλείται ο κάθε πατέρας προκειμένου να υποστηρίξει το αίτημά του και ποια ανταπόκριση βρίσκει;

2. Πόσο διαφέρουν τα γαμήλια ήθη στην βενετοκρατούμενη Κρήτη του 17ου αιώνα από εκείνα της Ινδίας του 21ου αιώνα; Διαβάστε το άρθρο που ακολουθεί και συγκρίνετε την αντίδραση του βασιλιά Ηράκλη με την αντίδραση της οικογένειας της νεαρής Ινδής στο θέμα της επιλογής συζύγου.

Η Ινδία, οι κάστες και τα εγκλήματα τιμής

Όταν η Νιρουπάμα Παθάκ έφυγε από την Κοντέρμα, μια απομονωμένη περιοχή ορυχείων, για μεταπτυχιακές σπουδές στο Νέο Δελχί, φαινόταν ότι άφηνε πίσω της την παλιά Ινδία για να γνωρίσει τη νέα. Οι γονείς της πλήρωσαν τα δίδακτρα και την άφησαν να επιλέξει ελεύθερα το επάγγελμα που θα κάνει. Οταν, όμως, ήρθε η ώρα να επιλέξει σύζυγο, τα πράγματα ήταν διαφορετικά.
Η οικογένεια της Νιρουπάμα Παθάκ ανήκει στην κάστα των Βραχμάνων, την ανώτερη στην Ινδία, και όταν η 22χρονη Παθάκ τους ανακοίνωσε ότι αρραβωνιάστηκε κρυφά ένα νεαρό από μια κατώτερη κάστα, η οικογένεια της άρχισε να την πιέζει να αλλάξει γνώμη.
Λίγες μέρες αφότου η Παθάκ επέστρεψε σπίτι της στα τέλη Απριλίου, βρέθηκε νεκρή στην κρεβατοκάμαρα της. Η αστυνομία συνέλαβε τη μητέρα της, Σούντα Παθάκ, ως ύποπτη για δολοφονία, ενώ η οικογένεια ισχυρίζεται ότι πρόκειται για αυτοκτονία. Η ιατροδικαστική έκθεση αποκάλυψε ένα άλλο απροσδόκητο στοιχείο της υπόθεσης: η Παθάκ ήταν έγκυος.
Στην ινδική κοινωνία, όπου η πάλη ανάμεσα στα παραδοσιακά και τα σύγχρονα ήθη κυριαρχεί, ο θάνατος της Παθάκ προέκυψε εν μέσω μιας προφανούς αναζωπύρωσης των λεγόμενων εγκλημάτων τιμής, θύματα των οποίων πέφτουν ζευγάρια που παραβαίνουν τις ινδικές γαμήλιες παραδόσεις.
Το φαινόμενο των εγκλημάτων τιμής είναι συνηθέστερο σε κάποιες βόρειες πολιτείες, ειδικά στη Χαριάνα, όπου τα τοπικά συμβούλια καστών συχνά λειτουργούν ως αστυνομική δύναμη ηθών η οποία δεν υπάγεται στο νόμο και εκδίδουν διατάγματα εναντίον των ζευγαριών που προέρχονται από διαφορετικές κάστες ή που κατάγονται από το ίδιο χωριό, κάτι το οποίο θεωρείται ότι παραβιάζει την παράδοση. «Η σύναψη γάμων ανάμεσα σε άτομα που ανήκουν στην ίδια κάστα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού μας. Ολες οι κοινωνίες έχουν το δικό τους πολιτισμό. Ολες οι κοινωνίες έχουν τις δικές τους παραδόσεις», τόνισε ο Νταρμέντρα Παθάκ, ο πατέρας της άτυχης Παθάκ.
Στην Κοντέρμα, όσοι τάσσονται στο πλευρό της οικογένειας Παθάκ διαδηλώνουν υπέρ της αποφυλάκισης της μητέρας, ενώ την ίδια στιγμή στο Νέο Δελχί πρώην συμφοιτητές της Παθάκ και άλλοι κάνουν ολονυχτίες με αναμμένα κεριά, ζητώντας την εκδίκαση της υπόθεσης ως έγκλημα τιμής. Η Τζιρίγια Βίας, ινδή βουλευτής και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Γυναικών της χώρας, δήλωσε σχετικά: «Αυτό το φαινόμενο γίνεται όλο και πιο συχνό. Δεν θα έπρεπε να γίνονται τέτοια πράγματα τον 21ο αιώνα. Πρέπει να σταματήσουν οπωσδήποτε». 

 ΚΕ, 18 Ιουλίου 2010

Έφηβη σκότωσε τον πατέρα και τον αδελφό της

ΑΘΗΝΑ 02/07/2012

Μια Ινδή έφηβη 14 ετών συνελήφθη διότι δηλητηρίασε και σκότωσε τον πατέρα και τον αδελφό της επειδή εκδήλωσαν την αντίθεσή τους στον έρωτά της με ένα αγόρι κατώτερης κάστας, σε μια αντεστραμμένη υπόθεση "εγκλήματος τιμής", ανακοίνωσε η αστυνομία.

Η νεαρή κοπέλα έριξε δηλητήριο χθες σε μια σούπα κάρυ με λαχανικά, την οποία κατόπιν έδωσε στον πατέρα της και το νεότερο αδελφό της, που υπέκυψαν λίγη ώρα μετά το γεύμα, σύμφωνα με την αστυνομία. Η μητέρα της έφηβης, η Σουνίτα Ντέβι, εξήγησε στους αστυνομικούς ότι επέζησε διότι ήταν άρρωστη και αρνήθηκε να φάει.

Η διπλή ανθρωποκτονία σημειώθηκε στο χωριό Μαλπούρ, 75 χλμ. από την Πάτνα, πρωτεύουσα της πολιτείας Μπιχάρ, στην ανατολική Ινδία.

"Η νέα έκανε αυτήν την ακραία κίνηση διότι τα μέλη της οικογένειάς της, ανάμεσά τους ο πατέρας της, ο αδελφός της και η μητέρα της, είχαν εκδηλώσει την αντίθεσή τους στον έρωτά της με ένα αγόρι και το σχέδιό της να τον παντρευτεί", είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο ένας αξιωματικός της τοπικής αστυνομίας, ο Απέντρα Κουμάρ Σίνχα.

Ο νεαρός ανήκε στη χαμηλότερη κάστα βάσει του πολύπλοκου ινδικού συστήματος κοινωνικής διαστρωμάτωσης στην Ινδία, στους Νταλίτ, ή "ανέγγιχτους".

Η κοινότητα αυτή, η οποία ζει στο περιθώριο της κοινωνίας και υφίσταται διακρίσεις στους τομείς της παιδείας και της εργασίας, συχνά αναλαμβάνει κατώτερες, θεωρούμενες ως "ακάθαρτες" δουλειές, όπως η αποκομιδή των απορριμμάτων και των ακαθαρσιών.

Η οικογένεια της νεαρής, που ανήκε σε μια υψηλότερη κάστα, είχε ξυλοκοπήσει τον έφηβο όταν το ζευγάρι είχε προσπαθήσει να κλεφτεί.

Τα εγκλήματα που αποδίδονται σε ερωτικές σχέσεις μεταξύ μελών διαφορετικών καστών συνήθως αφορούν δολοφονίες θυγατέρων από γονείς ή αδελφών από αδελφούς διότι "ατιμάζεται η τιμή" της οικογένειας.


Δεν υπάρχουν επίσημες στατιστικές σε ό,τι αφορά τα "εγκλήματα τιμής" στην Ινδία, αλλά, σύμφωνα με μία ανεξάρτητη έρευνα που έγινε το 2010, είχαν σημειωθεί 900 ανθρωποκτονίες του είδους αυτού στις πολιτείες Χαριάνα, Παντζάμπ και Ούταρ Πραντές.

http://www.nooz.gr

3. Στην περίπτωση του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας, εμπόδιο στην ένωσή τους αποτελεί η μεγάλη κοινωνική διαφορά. Ποιο είναι το εμπόδιο στους γάμους, ακόμα και σήμερα στη Ν.Αφρική, σύμφωνα με το άρθρο που ακολουθεί;

Ταμπού οι μεικτοί γάμοι

Η Νότια Αφρική ήταν ανέκαθεν μια κλειστή, συντηρητική κοινωνία.Το τέλος του απαρτχάιντ σηματοδότησε και μια αλλαγή στα ήθη. Ωστόσο, οι μεικτοί γάμοι, που επί απαρτχάιντ απαγορεύονταν διά ροπάλου και συνιστούσαν σοβαρότατο ποινικό αδίκημα που τιμωρούνταν με φυλάκιση, εξακολουθούν να αποτελούν ταμπού. Μόνο το 4% των γάμων γίνεται ανάμεσα σε άτομα διαφορετικής φυλής. Η Χέιζελ και ο Φίλιπ αποτελούν χαρακτηριστικό παρά¬δειγμα. Εκείνη μαύρη, εκείνος λευκός, είναι παντρεμένοι εδώ και 14 χρόνια και έχουν δυο παιδιά. Η σχέση τους προ¬κάλεσε απανωτά εγκεφαλικά στις οικογένειες τους, πολύ περισσότερο μάλιστα – αντίθετα με ό,τι θα περίμενε κανείς – στην οικογένεια της κοπέλας. Η αγαπημένη της θεία, με την οποία μοιραζόταν όλα της τα μυστικά, μόλις έμαθε ότι έβγαινε με ένα λευκό αγόρι, την έβαλε να της ορκιστεί ότι δεν θα τον ξαναδεί. «Μου είπε: "Είναι χαμένο κορμί. Για να βγαίνει μαζί σου, καμία λευκή δεν θα τον θέλει"». Σήμερα, τόσα χρόνια μετά το γάμο τους, δεν έχουν ζήσει ακραίες ρατσιστικές συμπεριφορές όπως παλιά, όταν τα μεικτά ζευγάρια που εμφανίζονταν δημόσια δέχονταν χυδαίες βρισιές και προπηλακισμούς. Ωστόσο, τα υποτιμητικά βλέμματα δεν λείπουν. Οι περισσότεροι φίλοι του ζευγαριού είναι μαύροι, καθώς οι λευκοί τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία.

Περιοδικό We, ΚΕ, 4 Ιουλίου 2010

Το Απαγορευμένο Ποδήλατο,"Το έγκλημα να είσαι γυναίκα στη Σαουδική Αραβία"

Η πρώτη ταινία που γυρίστηκε στην Σαουδική Αραβία, είναι παραδόξως γυναικεία υπόθεση. Σκηνοθετημένη από γυναίκα και με ηρωίδα ένα μικρό κοριτσάκι, αποδεικνύει ότι όλες οι επαναστάσεις δε χρειάζεται να είναι βίαιες.

Το Απαγορευμένο Ποδήλατο trailer από Flixgr

Η Γουάντζα είναι ένα δεκάχρονο κορίτσι που ζει με τη δασκάλα μητέρα της σε τυπικό προάστιο του Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας. Ο πατέρας της, τον οποίο υπεραγαπά, επισκέπτεται σπάνια, καθώς το γεγονός ότι δεν έχει διάδοχο τον έχει πείσει να ψάχνει για δεύτερη σύζυγο. Η μητέρα της, προσπαθεί να καταπιεί την προσβολή και τη ραγισμένη της καρδιά και να τον κερδίσει πίσω. Η Γουάντζα έχει άλλες άμυνες. Ακούει την ροκ μουσική της, περνάει μωβ κορδόνια στα μαύρα all star της και αντιστέκεται, από ένστικτο περισσότερο, στο μισογυνισμό του μουσουλμανικού της σχολείου θηλέων. Δε θα σταματήσει το παιχνίδι της στην αυλή, γιατί εμφανίστηκαν εργάτες στο απέναντι κτίριο. Δε θα φορέσει την μαντήλα που καλύπτει όλο της το πρόσωπο. Θα συνεχίσει να πουλάει τα βραχιολάκια που φτιάχνει μόνη της, θα κάνει αιματηρές οικονομίες, θα κάνει τα πάντα για να αποκτήσει ένα πράσινο ποδήλατο που έχει ερωτευθεί! Μ' αυτό θα μπορέσει να νικήσει επιτέλους τον παιδικό της φίλο Αμπντουλάχ, στην καθημερινή τους κόντρα του ποιος θα φτάσει πρώτος στο σχολείο. Μα δεν έχει ακούσει ποτέ αυτό το πεισμωμένα γελαστό κοριτσάκι ότι μόνο στα αγόρια επιτρέπονται οι ορθοπεταλιές;

«Το Απαγορευμένο Ποδήλατο» δε χρειαζόταν να είναι μία καλή ταινία για να μείνει στην ιστορία. Οι πρωτιές του είχαν εξασφαλισμένα τα ρεκόρ. Πρώτη ταινία που γυρίζεται στη Σαουδική Αραβία - μία χώρα που εδώ και 30 χρόνια έχει απαγορευθεί η λειτουργία κινηματογράφων. Πρώτη ταινία με σκηνοθέτη γυναίκα σε μία χώρα που, όπως λέει και η διευθύντρια του σχολείου της Γουάντζα, «η φωνή της γυναίκας δεν πρέπει να ακούγεται γιατί είναι αυτό που την εξευτελίζει». Πρώτη ταινία όπου η μικρή της ηρωίδα και η ιστορία της δεν προκαλεί απλά τα όρια της σεξιστικής μουσουλμανικής ηθικής, αλλά και της θεσπισμένης νομοθεσίας: οι γυναίκες δεν ψηφίζουν, δεν οδηγούν (ούτε ποδήλατο, ούτε αυτοκίνητο), δεν τους επιτρέπεται να δουλέψουν παρά σε συγκεκριμένες θέσεις, δεν καταγράφονται στο γενεαλογικό δέντρο της οικογένειάς τους, δεν αντιμιλούν, δεν μιλούν, δεν πρέπει να φαίνονται στους άντρες. Δεν υπάρχουν. Χαρακτηριστικά, η σεναριογράφος και σκηνοθέτης Χαϊφά Αλ-Μανσούρ γύρισε τις εξωτερικές σκηνές της ταινίας κρυμμένη μέσα σε αυτοκίνητο, με ακουστικά και μικρόφωνο, για να μην προσβληθούν οι περαστικοί βλέποντάς την να δίνει οδηγίες σε άντρες.

Κι όμως. «Το Απαγορευμένο Ποδήλατο», πέρα και πάνω από όλα, είναι και μία εξαιρετική ταινία. Η Αλ-Μανσούρ, με ανοιχτό μυαλό και βλέμμα, αυτοπεποίθηση και οικονομία λόγου που θα ζήλευε και μία πιο έμπειρη σκηνοθέτης, έπλασε ένα μικρό αριστούργημα. Το ένστικτό της στο πότε να επιλέγει ευρυγώνιες λήψεις και μεγάλες σεκάνς που δίνουν αυτόματα την αίσθηση ενός τόπου χωρίς να λένε πολλά και πότε να ζουμάρει σε λεπτομέρειες, αντικείμενα, βλέμματα αποδεικνύεται αλάνθαστο. Οπως και η ικανότητά της να κρατάει το μοντάζ σφιχτό στους εσωτερικούς χώρους όπου διαδραματίζεται το δράμα και να το αφήνει να αναπνέει έξω στους δρόμους - σαν και η ίδια η ταινία να θέλει να πάει μία βόλτα, ελεύθερη.

Παρόλο που η Αλ-Μανσούρ έχει δηλώσει ως επιρροή της τον «Κλέφτη Ποδηλάτων» του Βιτόριο ντε Σίκα, η ματιά της δεν είναι αυστηρά νεορεαλιστική. Η κοινωνική της παρατήρηση είναι ψύχραιμη, αδέκαστη και στοχευμένη. Η, σχεδόν παράλογη, αισιοδοξία της όμως καταγράφεται με μικρά, υπέροχα ψήγματα λυρισμού: η πρώτη φορά που η Γουάντζα βλέπει το ποδήλατο που θέλει να αγοράσει, αυτό εμφανίζεται... από τον ουρανό. Φορτωμένο στην οροφή ενός φορτηγού, με μια γέφυρα να μπλοκάρει τη θέα του πραγματικού οχήματος, το κοριτσάκι βλέπει ένα λαμπερό, πράσινο ποδήλατο να πετάει, με τις κορδέλες που στολίζουν το αστραφτερό τιμόνι του να ανεμίζουν. Αν αυτό δεν είναι σημάδι από τον Αλλάχ, τι είναι;

Η επιλογή της πρωτοεμφανιζόμενης Γουάντ Μοχάμεντ για να ερμηνεύσει την Γουάντζα είναι εξαιρετική. Δεν εκφράζει μόνο την σκηνοθέτη της, δεν κουβαλά απλά την ταινία στους ώμους της. Προσωποποιεί μία ολόκληρη χώρα που είναι έτοιμη να ενηλικιωθεί και να αλλάξει. Και είναι υπέρ της Αλ-Μανσούρ που ακόμα και με την επιλογή αυτού του κοριτσιού δίνει κάτι παραπάνω από ένα τόνο δυναμισμού, ισότητας και διεκδίκησης: πλημμυρίζει την ταινία με χαρά, όνειρο, πίστη ότι όλα θα πάνε καλά. Η μικρή Γουάντ ερμηνεύει την ηρωίδα της με παιχνιδιάρικη αυθάδεια κι όχι στρατευμένη οργή. Με λαμπερό χαμόγελο και όχι μεγαλίστικη προπαγάνδα. Με ένστικτο, αυτοπεποίθηση στην προσωπικότητά της και ατόφιο, γυναικείο κουράγιο. Θάρρος, άποψη και κριτική σκέψη απέναντι στα τριγύρω της τρομαγμένα μυαλά που κρύβονται κάτω από σκεπασμένα μαλλιά.

Η ψύχραιμη στάση της Αλ-Μανσούρ φαίνεται στον τρόπο που παρουσιάζει τους άντρες. Μπορεί ο πατέρας να είναι εξίσου ευνουχισμένος από την κουλτούρα του (πείθεται να αφήσει τη γυναίκα που αγαπά και να ψάξει νύφη που θα του χαρίσει ένα γιο), να αντιπροσωπεύει μία γενιά που καταστράφηκε από τις αντιλήψεις της. Ομως ο παιδικός φίλος της Γουάντζα μοιράζεται τη χαρά και τον καημό της φίλης του, δείχνει ατόφια δείγματα σεβασμού, μοιράσματος, αγάπης. Το μέλλον, αν δεν εμποτιστεί με μίσος από το Κοράνι, είναι ένας ανοιχτός δρόμος για να τρέξουν δύο ποδήλατα. Για να ανεμίσουν μαλλιά στον αέρα.

http://flix.gr/cinema/to-apagoreymeno-podhlato.html

Haifaa Al Mansour


Η Haifaa Al Mansour είναι η πρώτη σκηνοθέτρια στη Σαουδική Αραβία και θεωρείται μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του κινηματογράφου στο Βασίλειο. Έχει σπουδάσει λογοτεχνία στο Κάιρο και έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στη σκηνοθεσία και τον κινηματογράφο στο Σύδνεϋ. Η επιτυχία που σημείωσαν οι τρεις μικρού μήκους ταινίες της, καθώς και η διεθνής αναγνώριση του βραβευμένου ντοκιμαντέρ της Women Without Shadows (2005) έχουν επηρεάσει τους Σαουδάραβες σκηνοθέτες. Επίσης, στο έργο της οφείλεται το ότι έχει ανακινηθεί το θέμα του να ανοίξουν κινηματογράφοι στο Βασίλειο. Στη χώρα της το έργο της έχει οπαδούς και αντίπαλους, καθώς τροφοδοτεί συζητήσεις για θέματα ταμπού, όπως την ανοχή, τους κινδύνους του δογματισμού και την ανάγκη των Σαουδαράβων να αναθεωρήσουν τις παραδόσεις και την καταπιεστική τους κουλτούρα. Τόσο μέσα από τις ταινίες της, όσο και μέσα από τη δουλειά της στην τηλεόραση και στα έντυπα, η Al Mansour είναι γνωστή για τη διεισδυτική της ματιά που στρέφεται στη βουβή και αποκομμένη ζωή των γυναικών της Σαουδικής Αραβίας, δίνοντας τους έτσι ένα βήμα για να ακουστούν.

Συνέντευξη με τη σκηνοθέτρια, Haifaa Al Mansour

Επιλέξατε να προσεγγίσετε ένα περίπλοκο θέμα όπως η θέση των γυναικών στη Σαουδική Αραβία μέσα από μια φαινομενικά απλή ιστορία για ένα κορίτσι που θέλει ένα ποδήλατο. Γιατί;

Ήθελα να δώσω ένα ανθρώπινο πρόσωπο σε αυτή τη διαμάχη. Μια ιστορία με την οποία οι άνθρωποι μπορούν να σχετιστούν και να την κατανοήσουν. Η ταινία δεν αφηγείται μια μεγάλη ιστορία, αλλά μια μικρή. Μια ιστορία για τα συναισθήματα λίγων κύριων χαρακτήρων, ενός νέου κοριτσιού και της μητέρας του, τις ζωές αυτών των χαρακτήρων μέσα στην κοινωνία. Δεν νομίζω ότι οι άνθρωποι θέλουν να παρακολουθήσουν μια ταινία για να ακούσουν ένα κήρυγμα. Αυτό που θέλουν είναι να κάνουν έναν συγκινητικό ταξίδι που θα τους εμπνεύσει. Όσο απλή κι αν φαίνεται η ιστορία, νομίζω ότι αρκετά περίπλοκα θέματα εμπλέκονται. Είχε σημασία για μένα η ιστορία να παρουσιάζει ένα ακριβές πορτρέτο της κατάστασης των γυναικών στη Σαουδική Αραβία και οι χαρακτήρες να είναι πιστευτοί ως κανονικοί άνθρωποι, που καλούνται να ελιχθούν μέσα στο σύστημα, με όποιο τρόπο μπορούν. 

Εμφανίζονται μερικοί πολύ δυνατοί γυναικείοι χαρακτήρες. Η ίδια η Wadjda, η μητέρα της, η διευθύντρια του σχολείου… Πρόκειται για γυναικεία ταινία;

Μπορεί και να είναι γυναικεία ταινία! Αλλά πραγματικά δεν είχα αυτή την πρόθεση. Ήθελα να κάνω μια ταινία για πράγματα που ξέρω και για τα οποία έχω εμπειρία. Μια ιστορία που μιλάει σε μένα, αλλά και στον μέσο Σαουδάραβα. Ήταν σημαντικό για μένα οι αντρικοί χαρακτήρες της ταινίας να μην έχουν ένα στερεοτυπικό και κακό πορτρέτο. Και οι άντρες και οι γυναίκες της ταινίας είναι στο ίδιο καράβι και οι δύο πιεσμένοι από το σύστημα για να συμπεριφέρονται και να αντιδρούν με συγκεκριμένο τρόπο, αλλά και υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες του συστήματος με οποιαδήποτε πράξη τους. Μου αρέσουν πραγματικά οι σκηνές με τη μητέρα και την κόρη και νομίζω ότι βγαίνει αγάπη και συναίσθημα από αυτή τη σχέση, όταν μαγειρεύουν ή τραγουδούν μαζί, υπάρχει κάτι όμορφο σε αυτό. 

Ο χαρακτήρας της Wadjda είναι εμπνευσμένος από τη δική σας παιδική ηλικία, υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία σε αυτή την ιστορία;

Λοιπόν, προέρχομαι από μια πολύ υποστηρικτική και φιλελεύθερη οικογένεια. Θυμάμαι ότι όταν ήμουνα παιδί, ο πατέρας μου με έπαιρνε μαζί με τους αδερφούς μου για να αγοράσουμε ποδήλατα και εγώ διάλεξα ένα πράσινο. Είμαι εξαιρετικά τυχερή που έχω έναν πατέρα που ήθελε να νιώθω αξιοπρέπεια ως γυναίκα, αλλά ήταν μια τελείως διαφορετική ιστορία για τις συμμαθήτριες και τις φίλες μου, που ούτε στα όνειρα τους δεν θα ζητούσαν ένα ποδήλατο. Αλλά νομίζω ότι η καρδιά της ιστορίας είναι κάτι με το οποίο οποιοσδήποτε μπορεί να σχετιστεί, που είναι η ιδέα ότι κάποιος έχει την ταμπέλα του διαφορετικού ή του αποκλίνοντος, γιατί θέλει κάτι που κατά τις παραδόσεις δεν είναι αποδεκτό. Η κουλτούρα της Σαουδικής Αραβίας μπορεί να γίνει ιδιαίτερα στυγνή και αυστηρή με τους αυτούς που δεν συμβαδίζουν με την κοινωνία και έτσι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να σου βάλουν την ταμπέλα του απόβλητου. Οπότε κατά κάποιο τρόπο, η ιστορία είναι μέρος της ζωής μου και τα πράγματα που έχω συναντήσει στον δρόμο μου. Πολλές από τις δικές μου εμπειρίες, αλλά και της οικογένειας και των φίλων μου, αντικατοπτρίζονται στην ταινία με κάποιο τρόπο. Δεν είναι απλά μια αφηρημένη δική μου σύλληψη.

Μεγαλώσατε σε μια χώρα, όπου δεν υπάρχουν κινηματογράφοι. Πώς ανακαλύψατε το σινεμά και πώς αποφασίσατε να ακολουθήσετε αυτό το μονοπάτι έκφρασης ως καριέρα;

Μεγάλωσα σε μια μικρή πόλη της Σαουδικής Αραβίας. Δεν θέλω να την κάνω να ακουστεί ως απόλυτα αποκομμένη από τον έξω κόσμο, αλλά δεν ήμασταν και ο ορισμός του τζετ σετ. Παρ’ όλο που οι γονείς μου ήταν πολυταξιδεμένοι, είχαμε κάνει μόνο μερικά ταξίδια στην περιοχή, όταν ήμουν μικρή. Όσο ήμουν νεαρή, η ζωή μου επικεντρωνόταν στην πόλη μου. Η ιδέα του κόσμου σταματούσε στις πόλεις που απείχαν μερικές ώρες. Ο κόσμος πέρα από αυτό φάνταζε πολύ μακρινός και άπιαστος. Πάντα διάβαζα βιβλία και έβλεπα ταινίες και ήθελα να είμαι μέρος αυτού του κόσμου με κάποιο τρόπο. Η Σαουδική Αραβία είναι μια χώρα χωρίς κινηματογράφους, που απαγορεύει τις ταινίες. Αλλά ο πατέρας μου μας άφηνε να βλέπουμε ταινίες, καθόμασταν μάλιστα όλοι μαζί και παρακολουθούσαμε ταινίες. Μου άρεσαν οι ταινίες τόσο πολύ, αλλά ποτέ δεν νόμιζα ότι θα γίνω σκηνοθέτης, πόσω μάλλον η πρώτη σκηνοθέτρια στη Σαουδική Αραβία. 

Πώς επιλέξατε τους ηθοποιούς;

Σε μια τόσο συντηρητική χώρα όπως η Σαουδική Αραβία, είναι δύσκολο να βρεις γυναίκες και νεαρά κορίτσια που θέλουν να εμφανιστούν στην κάμερα και στο κοινό. Αυτό το εμπόδιο επιδεινώνεται από το γεγονός ότι δεν έχουμε εγχώρια κινηματογραφική βιομηχανία ή υποδομή για να υποστηρίξουμε αυτή τη διαδικασία. Για παράδειγμα, το casting δεν γίνεται φανερά, οπότε χρειάστηκε χρόνο να καταλήξουμε πώς θα το κάνουμε. Η Waad (υποδύεται τη πρωταγωνίστρια) ήρθε και κατευθείαν είδα ότι είχε την εμφάνιση και τη συμπεριφορά για τον ρόλο. Όλα τα κορίτσια που είχαμε δει μέχρι τότε, δεν είχαν το νεύρο που χρειαζόταν. Ή ήταν πολύ γλυκές ή  δεν ήταν αρκετά θρασείς. Και ξαφνικά εμφανίστηκε η Waad με τα ακουστικά στο κεφάλι, με τζιν και τατουάζ στα χέρια. Επίσης, αναζητούσα ένα κορίτσια με ωραία φωνή, για να μπορεί να τραγουδάει με τη μητέρα της, να απομνημονεύσει και να ψέλνει το Κοράνι, οπότε η καλή φωνή ήταν απαραίτητη προϋπόθεση, και η Waad έχει πολύ όμορφη και γλυκιά φωνή. Είχα παρακολουθήσει τη δουλειά της Reem Abdulla‘s στην τηλεόραση και πάντα πίστευα ότι θα ταίριαζε για τον ρόλο της μητέρας. Κατάφερε πολύ καλά να προσαρμόσει την ερμηνεία της από την τηλεόραση στο σινεμά, και πιστεύω ότι έπαιξε καταπληκτικά. 

Πώς ήταν για εσάς, ως γυναίκα, να σκηνοθετείτε μια ταινία στη Ριάντ; 

Γεμάτο προκλήσεις, αλλά οι κόποι μου δικαιώθηκαν και με το παραπάνω. Κάθε βήμα ήταν δύσκολο και ήταν μια μεγάλη περιπέτεια. Καμιά φορά, έπρεπε να τρέξω και να κρυφτώ στο φορτηγό της παραγωγής σε μερικές από τις πιο συντηρητικές περιοχές, όπου οι άνθρωποι θα αποδοκίμαζαν μια σκηνοθέτρια που συνεργάζεται με άντρες. Μερικές φορές, προσπάθησα να σκηνοθετήσω με γούοκι τόκι από το φορτηγό, αλλά εκνευριζόμουν και τελικά έβγαινα για να το κάνω αυτοπροσώπως.  Σε μερικές περιπτώσεις, κάποιοι εξέφραζαν τη δυσαρέσκεια τους για αυτό που κάναμε, αλλά ποτέ δεν έφτασαν στα άκρα. Είχαμε όλες τις άδειες, οπότε γενικά, πήγε σχετικά ομαλά. 

Πώς σας αντιμετωπίζουν στη Σαουδική Αραβία και τον αραβικό κόσμο; Σας θεωρούν μια εξαίρεση; Απόβλητη; Πρωτοπόρα;

Φαντάζομαι ότι μερικές φορές με βλέπουν ως προσωπικότητα που πολώνει, καθώς ορισμένοι θεωρούν ότι μια γυναίκα που κάνει ταινίες ή δουλεύει στα μέσα ενημέρωσης είναι αμφιλεγόμενη. Αλλά δεν είναι σίγουρα στις προθέσεις μου να προσβάλλω κανέναν. Δεν μου αρέσει να προκαλώ επίτηδες μπελάδες. Απλά πιστεύω ότι θα πρέπει να προσπαθήσουμε να ενσωματώσουμε την αναπόφευκτη αλλαγή και τον εκσυγχρονισμό στην κουλτούρα μας με ένα λογικό τρόπο. Φυσικά, οι απειλές για τη ζωή κάποιου και άλλα τέτοια είναι τρομαχτικά, αλλά δεν μπορούμε να επιτρέπουμε σε εξτρεμιστές να επηρεάζουν τη δουλειά και τους στόχους, που έχουμε για να  πάμε τη χώρα μας μπροστά. Εύχομαι να έχω κάνει μία ταινία που είναι κοντά στις ζωές των γυναικών της Σαουδικής Αραβίας, τις εμπνέει και τις ενισχύει για να έρθουν αντιμέτωπες με τα πολυσύνθετα κοινωνικά και πολιτικά φορτία που τις περιτριγυρίζουν. Παρ’ όλο που είναι δύσκολο να διαλυθούν οι βαθιά ριζωμένες παραδόσεις που στερούν μια αξιοπρεπή ύπαρξη στις γυναίκες- ειδικά από τη στιγμή που στηρίζονται σε στενόμυαλες ερμηνείες της θρησκείας- είναι ένας σκοπός που αξίζει τον κόπο. 

"Βάσει του σαουδαραβικού νόμου, ένας άνδρας μπορεί να έχει μέχρι και τέσσερις συζύγους και να παντρευτεί μια χριστιανή ή μια εβραία, ενώ μια γυναίκα μπορεί να παντρευτεί μόνον έναν μουσουλμάνο.Σε αντίθεση με το σύζυγό της, μια γυναίκα που θέλει διαζύγιο πρέπει να κινηθεί δικαστικώς και με απτές αποδείξεις. Εάν το διαζύγιο εκδοθεί, μπορεί να διατηρήσει την επιμέλεια των παιδιών της μόνο μέχρι την ηλικία των εφτά ετών για τα αγόρια και των εννέα για τα κορίτσια και να πάρει από τον άντρα της διατροφή μόλις για τρεις μήνες.

Ποια είναι η σημερινή κατάσταση των γυναικών που έχουν δημιουργικές ή καλλιτεχνικές φιλοδοξίες στη Σαουδική Αραβία; 

Είμαι τόσο εντυπωσιασμένη με όλες αυτές τις νέες γυναίκες που συναντώ στη Σαουδική Αραβία τώρα και ξέρω ότι μεγαλώνουν σε διαφορετική εποχή από μένα, με περισσότερες ευκαιρίες. Θέλω να βοηθήσω να δημιουργηθεί μια πλατφόρμα για να ακουστεί η φωνή τους και να πουν τις ιστορίες τους στον κόσμο. Είναι τόσο δύσκολο για τις γυναίκες να είναι ο εαυτός τους. Αν συμπεριφέρονται εκτός νόρμας θεωρούνται ούτως ή άλλως αμφιλεγόμενες, πόσω μάλλον σε ένα συντηρητικό και αυστηρό μέρος όπως η Σαουδική Αραβία. Υπάρχει πάντα η απαίτηση οι γυναίκες να συμπεριφέρονται με ένα συγκεκριμένο τρόπο και όποτε αυτό ανατρέπεται, οι γυναίκες στιγματίζονται. Ελπίζω οι ταινίες μου να βοηθήσουν ορισμένες να βρουν το κουράγιο να πάρουν ρίσκα και να μιλήσουν για θέματα που τις αφορούν. 

http://www.myfilm.gr/13328

Σαουδική Αραβία: Ηλεκτρονικός εντοπισμός γυναικών που περνούν τα σύνορα

Απαγορεύεται η έξοδός τους από τη χώρα αν δεν φέρουν ειδική άδεια του κηδεμόνα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  21/11/2012 14:17

Έναν νέο έλεγχο θα υφίστανται εφεξής οι γυναίκες στη Σαουδική Αραβία, μέσω ενός ηλεκτρονικού συστήματος που έχουν εγκαταστήσει οι σαουδαραβικές αρχές.

Οι γυναίκες οι οποίες δεν έχουν το δικαίωμα να οδηγούν αυτοκίνητο ή να ταξιδεύουν χωρίς την άδεια του «κηδεμόνα» τους, θα ελέγχονται πλέον και ηλεκτρονικά μέσω ενός συστήματος το οποίο θα προειδοποιεί τις οικογένειές τους, τη στιγμή ακριβώς που εγκαταλείπουν τη χώρα. 

Από την περασμένη εβδομάδα, ο «κηδεμόνας» των γυναικών στη Σαουδική Αραβία -πατέρας, σύζυγος, αδελφός ή δάσκαλος- λαμβάνει στο κινητό του τηλέφωνο ένα SMS που τον ενημερώνει ότι η γυναίκα η οποία είναι υπό τη νόμιμη κηδεμονία του, διέσχισε τα σύνορα της χώρας, ακόμα κι αν ταξιδεύει μαζί του. 

Την πληροφορία αυτή ανακοίνωσε στο Twitter η ακτιβίστρια Μανάλ αλ Σέριφ, η οποία αγωνίζεται για το δικαίωμα των γυναικών στην οδήγηση, η οποία ενημερώθηκε σχετικά από ένα ζευγάρι. Ο σύζυγος, ο οποίος ωστόσο ταξίδευε μαζί με τη γυναίκα του, έλαβε ένα μήνυμα στο κινητό του από την υπηρεσία μετανάστευσης που τον ενημέρωνε ότι η σύζυγός του «αναχώρησε από το διεθνές αεροδρόμιο του Ριάντ». 

«Οι αρχές κατέφυγαν στην τεχνολογία για να ελέγχουν τις γυναίκες», τονίζει η συγγραφέας και αρθρογράφος Μπαντρίγια αλ Μπισρ, η οποία καταγγέλλει «τις συνθήκες σκλαβιάς στις οποίες παραμένει η γυναίκα στη Σαουδική Αραβία». 

Οι γυναίκες δεν έχουν το δικαίωμα να βγουν από τη χώρα χωρίς την άδεια του «κηδεμόνα» τους, που για μια χήρα ή διαζευγμένη μπορεί να είναι ο ίδιος ο γιος της. Για να τούς επιτραπεί η έξοδος από τη χώρα θα πρέπει να επιδείξουν στο αεροδρόμιο ή τα σύνορα ένα «κίτρινο έγγραφο» στο οποίο ο κηδεμόνας, ο οποίος το υπογράφει, θα δίνει την άδειά του.

Το νέο μέτρο ηλεκτρονικού ελέγχου έχει ξεσηκώσει θύελλα διαμαρτυριών στο Twitter. 

«Καλύτερα να μας περάσουν χειροπέδες», γράφει μια γυναίκα.

«Δεν απομένει κάτι άλλο από το να βάλουμε στις γυναίκες μας ηλεκτρονικό τσιπ, για να τις εντοπίζουμε σε όλες τους τις μετακινήσεις», σχολίασε ειρωνικά ένας άνδρας. 

«Η τεχνολογία στην υπηρεσία μιας ξεπερασμένης νοοτροπίας. Θέλουν να κρατήσουν τις γυναίκες αιχμάλωτες», εκτιμά η Μπαντρίγια αλ Μπισρ, η οποία καταγγέλλει στα μυθιστορήματά της την κατάσταση δουλείας των γυναικών στη Σαουδική Αραβία και τονίζει ότι «καλό θα ήταν η κυβέρνηση να ασχοληθεί με τις γυναίκες θύματα της οικογενειακής βίας». 

Οι σαουδαραβικές αρχές εφαρμόζουν αυστηρά τον ισλαμικό νόμο και η χώρα είναι η μοναδική στον κόσμο στην οποία οι γυναίκες δεν έχουν το δικαίωμα να οδηγούν. Ακτιβίστριες ανέλαβαν τον Ιούνιο του 2011 εκστρατεία για να καταργηθεί η απαγόρευση αυτή και έστειλαν γραπτό αίτημά τους στο βασιλιά, χωρίς όμως αποτέλεσμα. 

Ο βασιλιάς Αμπντάλα, ο οποίος χαρακτηρίζεται ένας συνετός μεταρρυθμιστής, παραχώρησε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες από τις επόμενες δημοτικές εκλογές το 2015 και χαλάρωσε την πίεση από την τρομερή θρησκευτική αστυνομία, η οποία εντοπίζει τις γυναίκες που δεν έχουν επαρκώς καλυμμένο το πρόσωπό τους ή τα ανύπαντρα ζευγάρια. 

Για την ακτιβίστρια Σουάντ αλ Σαμάρι, είναι «το θρησκευτικό κατεστημένο» που ασκεί πιέσεις για τη διατήρηση των περιορισμών σε βάρος των γυναικών, «οι οποίες αντιμετωπίζονται ως ανήλικες σε όλη τους τη ζωή, ακόμα κι αν κατέχουν υψηλές θέσεις στην κοινωνία».

Η αλ Σαμάρι εκτιμά ότι «δεν μπορούν να υπάρξουν πραγματικές αλλαγές στη Σαουδική Αραβία χωρίς αλλαγή της θέσης της γυναίκας και χωρίς ισότητα ανδρών και γυναικών». 

Εκτός από τους περιορισμούς στις μετακινήσεις τους, οι γυναίκες είναι αναγκασμένες να κυκλοφορούν δημοσίως με καλυμμένο το πρόσωπο είτε είναι πολίτες της Σαουδικής Αραβίας είτε ξένες. Η απαγόρευση της ανάμιξης γυναικών και ανδρών καθιστά εξάλλου δύσκολη την πρόσβαση των γυναικών σε πολλά επαγγέλματα, με αποτέλεσμα το ποσοστό ανεργίας των γυναικών να ξεπερνά το 30% σύμφωνα με επίσημη έρευνα, τη στιγμή που η χώρα έχει ανάγκη από περίπου οχτώ εκατομμύρια ξένους εργάτες.

Τον Οκτώβριο, ο τοπικός Τύπος είχε δημοσιεύσει μια οδηγία του υπουργείου Δικαιοσύνης, σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες δικηγόροι θα μπορούν να αγορεύουν στα δικαστήρια από αυτόν τον μήνα. Το υπουργείο ζήτησε από τα δικαστήρια να επιτρέπουν στις γυναίκες δικηγόρους, κατόχους πτυχίου Νομικής και με τριετή εμπειρία σε δικηγορικό γραφείο, να αγορεύουν ενώπιόν τους, αλλά η οδηγία αυτή έχει παραμείνει «νεκρό γράμμα».

http://www.tovima.gr/world/article/?aid=484939

Νίκες των γυναικών στη Σαουδική Αραβία!!!!!

Μικρά βήματα κάνουν οι γυναίκες στη Σαουδική Αραβία όπου κατάφεραν μόνο αυτές και μετά από μποϊκοτάζ να εργάζονται στα καταστήματα γυναικείων εσωρούχων στη χώρα, σε εφαρμογή κυβερνητικής απόφασης που ελήφθη το περασμένο καλοκαίρι.

Αυτό σημαίνει ότι τα καταστήματα θα αντικαταστήσουν τους πωλητές τους με πωλήτριες: μέχρι σήμερα περισσότερες από 28.000 γυναίκες έχουν υποβάλλει αιτήσεις για την πρόσληψή τους ως πωλήτριες.

Το διάταγμα αυτό θεωρείται από τους ακτιβιστές ως ένα βήμα για να δοθούν περισσότερες ευκαιρίες για εργασία στις γυναίκες σε μία χώρα όπου μόλις πρόσφατα κέρδισαν με απόφαση του βασιλιά Αμπντάλα (για τα δεδομένα της χώρας του θεωρείται μεταρρυθμιστής) τη δυνατότητα να διορίζονται ως μέλη της συμβουλευτικής Συνέλευσης, να θέτουν υποψηφιότητα και να ψηφίζουν στις δημοτικές εκλογές.

Παραταύτα, ακόμα δεν επιτρέπεται στις γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας να οδηγούν. Και ήδη ο μεγάλος μουφτής Αμπντουλαζίζ αλ Σέιχ δήλωσε ότι η απασχόληση των γυναικών στα καταστήματα συνιστά έγκλημα και ασέβεια.

Τρίτη 3 Ιανουαρίου 2012

http://daypress.gr/index.aspx?aid=18474

Ούτε θεά ούτε όφις

Της Τασούλας Καραϊσκάκη

Και όμως, υπάρχει μια χώρα του κόσμου –είναι η μοναδική, η Σαουδική Αραβία– όπου οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να οδηγούν. Μάλιστα ο μουφτής της υποστήριξε πως η απαγόρευση που επιβάλλεται στις γυναίκες έχει στόχο «να προστατεύσει την κοινωνία από το κακό». Η γυναίκα ως ενσάρκωση της ανεπάρκειας, του κινδύνου, του σκότους. Ως όφις του πειρασμού και της καταστροφής. Στην ίδια χώρα, τη Σαουδική Αραβία, απαγορεύεται η όποια συνδιαλλαγή των δύο φύλων, και οι συναντήσεις τους γίνονται μέσω τηλεδιάσκεψης...

Αλλού είναι χειρότερα. Σε ορισμένες επαρχίες της Κίνας μια γυναίκα αξίζει λιγότερο από ένα κοτόπουλο και αν κάποιος χτυπήσει την πόρτα ενόσω λείπει ο άνδρας του σπιτιού, απαντούν ότι κανείς δεν είναι μέσα. Στο Αφγανιστάν (την πρώτη πιο επικίνδυνη χώρα στον κόσμο για τις γυναίκες) και στο Πακιστάν (την τρίτη πιο επικίνδυνη, η δεύτερη είναι το Κονγκό) μαθήτριες έχει συμβεί να δολοφονηθούν –μαζί με τους δασκάλους τους– από Ταλιμπάν. Παγκοσμίως 1,5 - 3 εκατ. γυναίκες κάθε χρόνο χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας βίας. Ακόμη και στη Σουηδία κάθε δέκα μέρες μία γυναίκα κακοποιείται μέχρι θανάτου.

Βεβαίως ένα πανύψηλο τείχος χωρίζει τον κόσμο των γυναικών της Δύσης από εκείνον της Ανατολής. Στη Δύση οι γυναίκες δεν χρειάζεται να παλέψουν για να αποδείξουν ότι είναι ισότιμα μέλη της κοινωνίας. Ωστόσο, δεν έχουν εξαλειφθεί διακρίσεις (μισθολογικές), στερεότυπα, ποσοστώσεις, επέτειοι – που τις κάνει να μοιάζουν με ένα εξωκοσμικό είδος, μάλλον κατώτερο για να χρειάζεται την άπαξ ετησίως μνημόνευση.

Μολονότι κύλησε πολύ νερό στ’ αυλάκι. Μεσολάβησαν η αποδυνάμωση του θεσμού του γάμου, και κύματα φεμινισμού. Ο φιλελεύθερος, ο μαρξιστικός, ο σοσιαλιστικός, ο ριζοσπαστικός, ο δυτικός, ο κοινωνικός, ο «μαύρος» φεμινισμός, ο αναρχοφεμινισμός, ο οικοφεμινισμός, ο φεμινισμός της διαφοράς (προσπάθησε να επαναφέρει τα θετικά στοιχεία της θηλυκότητας), ο μετανεωτερικός φεμινισμός, ο φεμινισμός υπέρ της μητρότητας και εκείνος υπέρ των δικαιωμάτων των άτεκνων γυναικών, της βιολογικής ανωτερότητας των γυναικών και της αρωγής των ανδρών (η κατάπτωση του ανδρικού φύλου δεν εξυπηρετεί το γυναικείο φύλο). Οι αμφιλεγόμενες γυμνόστηθες Femen και οι Slutwalks (εμπνεύστηκαν την ονομασία τους από τη συμβουλή ενός αστυνομικού, «αν θέλετε να αποφύγετε τον βιασμό, μην ντύνεστε σαν τσούλες»).

Καλά κρατεί η λογική του παραδοσιακού δυϊσμού που θέλει τη φύση σε αντιπαράθεση με τον πολιτισμό και τα δύο φύλα σε αντιθετικούς πόλους. Ωστόσο, το φύλο δεν είναι ένα προκαθορισμένο χαρακτηριστικό του ατόμου, δεν αποκαλύπτει αυτό που είμαστε· από τις ιδιότητες της γυναίκας ή του άντρα, δεν προκύπτει αβίαστα το γένος τους. Η απαρχαιωμένη διπολική αντίληψη συντηρεί πατριαρχικές δομές και διακρίσεις, ενώ ο «μύθος της εξίσωσης» δεν μπορεί να ερμηνεύσει την κόπωση, τη σύγχυση, τη δυστυχία πολλών σημερινών γυναικών.

Διότι οι νευρώσεις, η μοναξιά, το άγχος, τα διλήμματα δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της ανισότητας, αλλά και της σύνθλιψης, της υποβάθμισης και των δύο φύλων σε μια κοινωνία που δεν έχει λύσει βασικά προβλήματα ελευθερίας, συνοχής, δημοκρατίας, δικαιοσύνης. Προβλήματα που η επίφαση προόδου καθιστά αόρατα, καθώς επικαλύπτει τις θεσμικές βάσεις των σχέσεων εξουσίας, μπαζώνει αβύσσους και αποσιωπά εξόφθαλμες αλήθειες.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_01/12/2013_541702

Μέρες του 36: Από το Γιώργο Σεφέρη στο Θόδωρο Αγγελόπουλο

Ο φωτογράφος Σεφέρης. Κύπρος. Μνήμη και αγάπη. Με το φακό του Γιώργου Σεφέρη, πρόλογος - σχεδιασμός - επιμέλεια Ε. Χ. Κάσδαγλης. Λευκωσία 1990.

Να νοσταλγείς τον τόπο σου, ζώντας στον τόπο σου....

Στο ποίημα «Με τον τρόπο του Γ. Σ», ο Γ. Σεφέρης σκιαγραφεί αδρά την παρακμιακή κατάσταση της Ελλάδας, η οποία κυοφορούσε τη δικτατορία του Μεταξά. Ο ποιητής βιώνει με δραματικό τρόπο τη διάστασή του από μια καθημερινότητα με φθοροποιά στοιχεία που απειλούν τον ελληνισμό. 

« Όσο προχωρεί ο καιρός και τα γεγονότα, ζω ολοένα με το εντονώτερο συναίσθημα πως δεν είμαστε στην Ελλάδα, πως αυτό το κατασκεύασμα που τόσοι σπουδαίοι και ποικίλοι απεικονίζουν καθημερινά δεν είναι ο τόπος μας αλλά ένας εφιάλτης με ελάχιστα φωτεινά διαλείμματα, γεμάτα μια πολύ βαριά νοσταλγία. Να νοσταλγείς τον τόπο σου, ζώντας στον τόπο σου, τίποτε δεν είναι πιο πικρό.», γράφει ο ίδιος στις 22 Αυγούστου του 1936, από την Αίγινα, που βρίσκεται.

Από τη χρεοκοπία του ’32 στη δικτατορία του ’36

Πώς η πίεση των ξένων δανειστών και οι κοινωνικές συνέπειες της πτώχευσης έφεραν τον Μεταξά στην εξουσία

Αν και η κοινή συνείδηση έχει καταγράψει την 4η Αυγούστου 1936 ως την ημέρα της ανόδου του Ιωάννη Μεταξά στην εξουσία, η πραγματικότητα είναι διαφορετική: ο Μεταξάς έγινε πρωθυπουργός αρκετούς μήνες πριν, στις 29 Απριλίου του ίδιου έτους. Όχι μέσα από κίνημα, αλλά μέσα από την ίδια τη Βουλή, η οποία του έδωσε μάλιστα πρωτοφανή πλειοψηφία 241 ψήφων, επικυρώνοντας τον διορισμό του ως πρωθυπουργού από τον βασιλέα Γεώργιο Β’ μετά τον ξαφνικό θάνατο του πρωθυπουργού Δεμερτζή. Το πώς και το γιατί η χώρα κατέληξε στα χέρια του Μεταξά είναι μια ιστορία που ξεκινά τέσσερα χρόνια πριν, τον Απρίλιο του 1932, όταν η Ελλάδα κήρυττε πτώχευση με την παραίτηση του υπουργού Οικονομικών Γεωργίου Μαρή, για να περιδινηθεί έκτοτε στην εναλλαγή σειράς κυβερνήσεων, που, τελικά, δεν κατάφεραν να βρουν βιώσιμη λύση στο ζήτημα του χρέους.

Το 1932 το συνάλλαγμα από τις εξαγωγές της χώρας πήγαινε σε ποσοστό 81% για την εξυπηρέτηση του χρέους, τη στιγμή που στη Βουλγαρία το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 16% και στην Ουγγαρία, όπου ήταν και το μεγαλύτερο όλων των άλλων χωρών πλην της Ελλάδας, στο 48%. Η κρίση είχε γίνει πια ασφυξία. Τους τελευταίους μήνες της πρωθυπουργίας του, το 1932, ο Ελευθέριος Βενιζέλος έχει καταβάλει δραματικές προσπάθειες νέας δανειοδότησης της χώρας από το Παρίσι, το Λονδίνο και τη Ρώμη, που έχουν καταλήξει άκαρπες. Για την Ουάσιγκτον, η οποία βρισκόταν ακόμη μεταξύ του Κραχ και του «Νιου Ντιλ», δεν υπήρχε θέμα συζήτησης, όπως και για το Βερολίνο, το οποίο ήταν ακόμη εξαιρετικά επιβαρυμένο με τις πολεμικές αποζημιώσεις του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και έμπαινε ήδη στην τροχιά της ανόδου του Χίτλερ στην εξουσία.

Η πολύ έντονη κοινωνική πίεση που είχε προκαλέσει η πτώχευση γεννούσε άλλωστε και τον έντονο φόβο της ανόδου του ΚΚΕ - σε μια εποχή που η Οκτωβριανή Επανάσταση έστηνε το διεθνικό καθεστώς της και σκορπούσε τον φόβο στον «αστικό» πολιτικό κόσμο. Ο συνδυασμός της κοινωνικής πίεσης από τις επιπτώσεις της χρεοκοπίας και της εσωτερικής αίσθησης αστάθειας και της διαρκώς αυξανόμενης εξωτερικής πίεσης στη χώρα από τους ξένους ομολογιούχους έδωσε όμως και πολύ έδαφος στις ιδέες του ολοκληρωτισμού. Αργότερα το Σύμφωνο Σοφούλη - Σκλάβαινα, το οποίο δημιούργησε τον φόβο μιας έμμεσης ανόδου του νεαρού ΚΚΕ στην εξουσία, συνέβαλε ακόμη περισσότερο σε εκείνη την κατεύθυνση.

25 Νοεμβρίου 1935. Ο πρωθυπουργός Γ. Κονδύλης υποδέχεται στο Φάληρο το Γεώργιο Β' που επιστρέφει στην Ελλάδα. (Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α. ) 

Με την ψήφο των δύο μεγάλων κομμάτων

Η τελευταία προπολεμική Βουλή, που είχε προκύψει από τις εκλογές της 26ης Ιανουαρίου του 1936, οι οποίες διεξήχθησαν με απλή αναλογική, ήταν και η τελευταία στην οποία συγκρούστηκαν οι δύο μεγάλες ελληνικές παρατάξεις, οι βενιζελικοί και οι αντιβενιζελικοί. Η μεγάλη ιστορική ειρωνεία είναι ότι εκείνη η Βουλή ήταν μάλιστα αναθεωρητική... 

Αμέσως μετά τον σχηματισμό της σε σώμα, η Βουλή, η οποία είχε μπροστά της το μέγα πρόβλημα της διαπραγμάτευσης του χρέους, αλλά και το διχαστικό ζήτημα της επανόδου των βενιζελικών αξιωματικών που είχαν φύγει από το στράτευμα μετά το Κίνημα του '35, αδυνατούσε να δώσει άλλη κυβέρνηση και διχοτομήθηκε σε δύο στρατόπεδα με συμμετοχή πολλών κομμάτων το καθένα: η βενιζελική / δημοκρατική παράταξη οχυρώθηκε με ένα συνολικό ποσοστό λίγο πάνω από το 45% και 142 έδρες και η αντιβενιζελική με ποσοστό αθροιστικά λίγο πάνω από 47,5% και 143 έδρες. Το Κομμουνιστικό Κόμμα έλαβε 5,6% και εξέλεξε 15 βουλευτές. 

Στην αρχή, λόγω του Συμφώνου Σοφούλη - Σκλάβαινα, θεωρήθηκε βέβαιο ότι οι βουλευτές του ΚΚΕ θα παίξουν τον ρόλο του «ρυθμιστή» στον σχηματισμό κυβέρνησης. Τελικά ήταν η μόνη ομάδα που είχε κάθετη άρνηση στην παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στον Ιωάννη Μεταξά και η άνοδος του Μεταξά στην εξουσία, αν και τυπικά κοινοβουλευτική, είχε από την αρχή σαφή χαρακτηριστικά δικτατορικού τύπου: με απόφασή της η Βουλή αυτοκαταργήθηκε εκείνη την ίδια ημέρα για τους επόμενους μήνες, δίνοντας στον Μεταξά το δικαίωμα να κυβερνά με βασιλικά διατάγματα ως την επαναφορά στις πλήρεις δραστηριότητές της, η οποία όμως δεν πρόλαβε να συντελεστεί, καθώς ο αρχηγός του μικρού κόμματος των έξι βουλευτών κήρυξε στις 4 Αυγούστου και τυπικά τη δικτατορία...

Την πραγματικότητα περιγράφει με ενάργεια στην αγόρευσή του στη Βουλή στις 29 Απριλίου ο βουλευτής του Λαϊκού Κόμματος Βάσος Στεφανόπουλος: «Χθες ακόμη εις μίαν μακράν ολονύκτιον συνεδρίασιν ηναγκάσθημεν να κηρύξωμεν την χρεωκοπίαν του λεγομένου κοινοβουλευτισμού. [...] Και τα 240 ΝΑΙ, τα οποία εξεφώνησαν εις την αίθουσαν ημών εις την ψήφον εμπιστοσύνης, ήσαν 240 υπογραφαί κάτωθι της τρομεράς διαπιστώσεως ότι εχρεωκοπήσαμεν ως κοινοβουλευτισμός, εξεπέσαμεν ως Συνέλευσις, εχάσαμεν την συνείδησιν του προορισμού μας ως εθνική κυριαρχία. Και έτι πλέον, κύριοι βουλευταί. Εχάσαμεν ίσως και τον ψυχικόν σύνδεσμον προς τον λαόν, τον οποίον ενετάλημεν να διακυβερνήσωμεν. Διότι τι είδους ψυχικός σύνδεσμος είναι δυνατόν να διατηρηθεί όταν ο μεν λαός φωνάζει "δεν θέλω να με κυβερνήσει ο κ. Μεταξάς", ημείς δε αδιαφορούντες προς την κραυγήν ταύτην απαντώμεν: "Και όμως, θα σε κυβερνήσει ο Μεταξάς!"»...

Ο Θεμιστοκλής Σοφούλης στο στρατηγείο του στην Σάμο το 1912

Με τη φυγή του Βενιζέλου στην Γαλλία, ο Σοφούλης ανέλαβε την ηγεσία του Κόμματος των Φιλελευθέρων. Στις εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936,το κόμμα του δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία, οπότε υπέγραψε με το Παλλαϊκό Μέτωπο (το οποίο ελέγχονταν από το ΚΚΕ) σύμφωνο, χάρη στο οποίο εκλέχθηκε πρόεδρος της Βουλής. (Το σύμφωνο αυτό έμεινε στην ιστορία ως «σύμφωνο Σκλάβαινα–Σοφούλη».)

Η προειδοποίηση Σοφούλη

Από την άλλη πλευρά, ένα πολύ «βαρύ» πολιτικό όνομα, ο Θεμιστοκλής Σοφούλης, αρχηγός του Κόμματος των Φιλελευθέρων, του μεγαλύτερου στη Βουλή, και διάδοχος του Ελευθερίου Βενιζέλου, έλεγε την ίδια ημέρα στη Βουλή: «Μέσα εις την ατμόσφαιραν η οποία περιβάλλει την ζωή μας, εισπνέομεν όλοι, χωρίς να το καταλάβωμεν, μία γενναίαν δόσιν υποκρισίας. Κοπτόμεθα πάντες και εκτραγωδούμεν τον κίνδυνον τον απώτερον του κομμουνισμού, διά να καλύψωμεν τον κίνδυνον τον οποίον ημείς οι ίδιοι δημιουργούμεν, οι προστάται δήθεν και υπερασπισταί του αστικού καθεστώτος. [...] Και η καταφρόνησις προς πάσαν ηθικήν αξίαν και προς πάσαν ηθικήν έννοιαν έχει κλονίσει πλέον τα θεμέλια του κοινωνικού καθεστώτος, ώστε να μη υπολείπεται πλέον εις τους ενδεχόμενους ανατροπείς του κοινωνικού καθεστώτος βαρύ το έργον».

Μαλούχος Γεώργιος, Το Βήμα, Γνώμες, 4/8/2013

"Μέρες του '36", Θόδωρος Αγγελόπουλος (1972)

Με άμεσο και διεισδυτικό τρόπο, στη μεταξική περίοδο, αναφέρεται   η ταινία «Μέρες του '36» (1972), του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Αυτή η ταινία προετοιμάζει τη μελέτη του σκηνοθέτη για τη νεότερη ιστορία της Ελλάδας, η οποία θα συνεχιστεί με το «Θίασο» (1975), τους «Κυνηγούς» (1977 και το «Ταξίδι στα Κύθηρα» (1984). Είναι η δεύτερη ταινία μεγάλου μήκους του σκηνοθέτη, μετά την «Αναπαράσταση» (1970) και τη μικρού μήκους «Εκπομπή» (1968).

Ο Αγγελόπουλος με τις πρώτες ταινίες του, την «Αναπαράσταση» (1970) και τις «Μέρες του '36» (1972), «προσπαθεί να σκηνοθετήσει τη σιωπή που επέβαλλαν στον ελληνικό λαό οι διαδοχικές δικτατορίες» γράφει η Σιλβί Ρολέ.

Oι «Μέρες του ’36» είναι αυτές που προετοίμασαν την εγκατάσταση της φιλοφασιστικής δικτατορίας του στρατηγού Μεταξά. Σε μια πλατεία γεμάτη κόσμο και κάτω από έναν δυνατό ήλιο, δολοφονείται ένας συνδικαλιστής. Oι υποψίες στρέφονται στον Σοφιανό, έναν πρώην συνεργάτη της αστυνομίας που έχει πέσει σε δυσμένεια. O Σοφιανός αγωνίζεται μάταια ν' αποδείξει την αθωότητά του. Απελπισμένος, κρατάει όμηρο στο κελί του ένα φίλο βουλευτή που τον επισκέπτεται στη φυλακή, κι απειλεί να τον σκοτώσει αν δεν τον ελευθερώσουν. 

Είμαστε στις παραμονές των εκλογών του 1936, και η κυβέρνηση Μεταξά, που μόλις στέκεται όρθια χάρη σ' έναν δύσκολο συμβιβασμό ανάμεσα στις δυνάμεις της Δεξιάς και του Κέντρου, βρίσκεται σε μια πολύ λεπτή θέση: αν αντισταθεί στον εκβιασμό του Σοφιανού, προκαλώντας το θάνατο του βουλευτή, θα χάσει τη στήριξη της Δεξιάς· κι αν, αντίθετα, υποκύψει στον εκβιασμό κι αφήσει ελεύθερο τον κρατούμενο, θα χάσει τη στήριξη του Κέντρου. 

Το ποια «τάξη» αποκαταστάθηκε τελικά, το φανερώνει ξεκάθαρα η σκηνή της εκτέλεσης των διαδηλωτών που κλείνει την ταινία.

(Η υπόθεση της ταινίας από το επίσημο site του Θ. Αγγελόπουλου )

......ένα άρρωστο πολιτικό σύστημα 

Είναι οι παραμονές της δικτατορίας του Μεταξά. Ο Αγγελόπουλος μας δείχνει με τον πιο ρεαλιστικό τρόπο την ηθική και πολιτική κατάπτωση στην ελληνική κοινωνία, το 1936. Με μικρές εξόδους από την κλασική αφήγηση, έχουμε τελικά έναν ποιητικό κινηματογράφο που παραφράζει την πραγματικότητα. Βλέπουμε την κατολίσθηση της αστικής τάξης, τόσο σε ηθικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Η αδυναμία μιας ψύχραιμης ανάλυσης της κατάστασης λίγο πριν να αναλάβει τη διακυβέρνηση ο Μεταξάς και να οδηγήσει την Ελλάδα μέσα από ένα αβέβαιο δρόμο στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι εμφανής στην ταινία. Το Κράτος είναι τυπικά και ουσιαστικά ο υπηρέτης της πολιτικής εξουσίας και η εκμετάλλευση του λαού μας δείχνει τις τρομερές ταξικές αντιθέσεις που δυναμώνουν το αριστερό κίνημα, το οποίο θα φανεί στην Κατοχή και, μετά, στον Εμφύλιο Πόλεμο.

Ο Αγγελόπουλος δε δικαιολογεί τη φασιστική κίνηση του Μεταξά, απλά δείχνει αυτό που υπήρχε τότε: ένα άρρωστο πολιτικό σύστημα που είχε πεθάνει, αξιακά, αλλά δεν ήθελε να το παραδεχτεί. Καταφέρνει, παρόλα αυτά, να επιβιώνει, με «ενέσεις» συμπαράστασης από τις ξένες δυνάμεις, ακριβώς όπως λύνεται τελικά αυτή η ομηρία με ένα πυροβολισμό που φαίνεται ότι θα έχει σα θύμα το βουλευτή, θα αποδειχτεί όμως ότι ο κρατούμενος θα αυτοκτονήσει, ενώ ο όμηρός του θα λιποθυμήσει από το φόβο του.

Παράλληλα, ο Αγγελόπουλος μας αφηγείται και την αδυναμία της Αριστεράς να αναλάβει συγκεκριμένες δράσεις, να βρει ένα δρόμο για την έξοδο από την κρίση και να κάνει τελικά την επανάστασή της. Η δικτατορία του Μεταξά βόλεψε και κάποιους αριστερούς που αγιοποιήθηκαν, μέσα από τις πρωτοφανείς διώξεις, βασανιστήρια και δολοφονίες που ασκήθηκαν εναντίον τους.

http://www.cinemainfo.gr/cinema/cinematographyhistory/articles/ioanismetaxas/hkinimatografikiplevra/index.html

«Ωχ! Τώρα θα μας πιάσουνε»

Η πρώτη μου επαφή με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, έγινε το 1971, όταν μού ζήτησε να έχω τη μουσική επιμέλεια στις «Μέρες του 36». Εγώ γενικά, τις μουσικές επιμέλειες σε έργα στο θέατρο και στο ραδιόφωνο τις βαριόμουνα, όμως στο Θόδωρο δε μου πήγαινε να πω «όχι», γιατί η «Αναπαράστασή» του, που ήδη είχα δει, μού άρεσε πολύ. Η συνεργασία μου μαζί του ήταν άψογη και βεβαίως ούτε που διανοήθηκα να ζητήσω αμοιβή.

Είχαμε δικτατορία και η «επίσημη» πρώτη είχε γίνει νομίζω στο Παλλάς, σε μια κατάμεστη αίθουσα, τοποθετημένη πολιτικά εκ προοιμίου! Όταν στους τίτλους της ταινίας, είδα γραμμένο το όνομά μου, ψιθύρισα στην αδελφή μου «Ωχ! Τώρα θα μας πιάσουνε». Κι όταν στη σκηνή της φυλακής, μόλις ακούστηκε η φωνή της Κάκιας Μένδρη, οι θεατές ξέσπασαν σε ένα αυθόρμητο, πηγαίο χειροκρότημα, σκέφτηκα «τουλάχιστον συμμετέχω σε μια ταινία που θα μείνει!».

Γιώργος Παπαστεφάνου

Εικόνες του '36

Στίχοι: Γιάννης Κακουλίδης

Μουσική: Μίμης Πλέσσας

Βούλα Σαββίδη 

Τα χαμένα χρόνια (1977)

Έξω απ’ το παράθυρό μου

τ’ Αυγουστιάτικο φεγγάρι

ώρα, λέω, να ποτίσω το βασιλικό

Μπρος στην ξώπορτα καπνίζουν

σέρτικο οι φαντάροι

πήρα Singer και θα ράβω

κα 'να νυφικό

Βλέπω, ακούω και σωπαίνω

τα καράβια πάνε πέρα

εσύ φεύγεις κι εγώ μένω

κι άλλοι τραγουδάν:

Γιατί χαίρεται ο κόσμος

και χαμογελάει, πατέρα;

Στο μεταγωγών απ’ έξω

περιμένω πέντε ώρες

το Λενάκι με το Γιάννη παίζουνε κρυφτό

Το δελτίο μας προβλέπει

για το μήνα μπόρες

το ψιλόβροχο αρχίζει

τρέχω να κρυφτώ

Βλέπω, ακούω και σωπαίνω

τα καράβια πάνε πέρα

Γιατί χαίρεται ο κόσμος

και χαμογελάει, πατέρα;

Γιατί λάμπει ο ήλιος έτσι

γιατί φέγγει έτσι πέρα;