Η πρώτη ταινία που γυρίστηκε στην Σαουδική Αραβία, είναι παραδόξως γυναικεία υπόθεση. Σκηνοθετημένη από γυναίκα και με ηρωίδα ένα μικρό κοριτσάκι, αποδεικνύει ότι όλες οι επαναστάσεις δε χρειάζεται να είναι βίαιες.
«Το Απαγορευμένο Ποδήλατο» δε χρειαζόταν να είναι μία καλή ταινία για να μείνει στην ιστορία. Οι πρωτιές του είχαν εξασφαλισμένα τα ρεκόρ. Πρώτη ταινία που γυρίζεται στη Σαουδική Αραβία - μία χώρα που εδώ και 30 χρόνια έχει απαγορευθεί η λειτουργία κινηματογράφων. Πρώτη ταινία με σκηνοθέτη γυναίκα σε μία χώρα που, όπως λέει και η διευθύντρια του σχολείου της Γουάντζα, «η φωνή της γυναίκας δεν πρέπει να ακούγεται γιατί είναι αυτό που την εξευτελίζει». Πρώτη ταινία όπου η μικρή της ηρωίδα και η ιστορία της δεν προκαλεί απλά τα όρια της σεξιστικής μουσουλμανικής ηθικής, αλλά και της θεσπισμένης νομοθεσίας: οι γυναίκες δεν ψηφίζουν, δεν οδηγούν (ούτε ποδήλατο, ούτε αυτοκίνητο), δεν τους επιτρέπεται να δουλέψουν παρά σε συγκεκριμένες θέσεις, δεν καταγράφονται στο γενεαλογικό δέντρο της οικογένειάς τους, δεν αντιμιλούν, δεν μιλούν, δεν πρέπει να φαίνονται στους άντρες. Δεν υπάρχουν. Χαρακτηριστικά, η σεναριογράφος και σκηνοθέτης Χαϊφά Αλ-Μανσούρ γύρισε τις εξωτερικές σκηνές της ταινίας κρυμμένη μέσα σε αυτοκίνητο, με ακουστικά και μικρόφωνο, για να μην προσβληθούν οι περαστικοί βλέποντάς την να δίνει οδηγίες σε άντρες.
Κι όμως. «Το Απαγορευμένο Ποδήλατο», πέρα και πάνω από όλα, είναι και μία εξαιρετική ταινία. Η Αλ-Μανσούρ, με ανοιχτό μυαλό και βλέμμα, αυτοπεποίθηση και οικονομία λόγου που θα ζήλευε και μία πιο έμπειρη σκηνοθέτης, έπλασε ένα μικρό αριστούργημα. Το ένστικτό της στο πότε να επιλέγει ευρυγώνιες λήψεις και μεγάλες σεκάνς που δίνουν αυτόματα την αίσθηση ενός τόπου χωρίς να λένε πολλά και πότε να ζουμάρει σε λεπτομέρειες, αντικείμενα, βλέμματα αποδεικνύεται αλάνθαστο. Οπως και η ικανότητά της να κρατάει το μοντάζ σφιχτό στους εσωτερικούς χώρους όπου διαδραματίζεται το δράμα και να το αφήνει να αναπνέει έξω στους δρόμους - σαν και η ίδια η ταινία να θέλει να πάει μία βόλτα, ελεύθερη.
Παρόλο που η Αλ-Μανσούρ έχει δηλώσει ως επιρροή της τον «Κλέφτη Ποδηλάτων» του Βιτόριο ντε Σίκα, η ματιά της δεν είναι αυστηρά νεορεαλιστική. Η κοινωνική της παρατήρηση είναι ψύχραιμη, αδέκαστη και στοχευμένη. Η, σχεδόν παράλογη, αισιοδοξία της όμως καταγράφεται με μικρά, υπέροχα ψήγματα λυρισμού: η πρώτη φορά που η Γουάντζα βλέπει το ποδήλατο που θέλει να αγοράσει, αυτό εμφανίζεται... από τον ουρανό. Φορτωμένο στην οροφή ενός φορτηγού, με μια γέφυρα να μπλοκάρει τη θέα του πραγματικού οχήματος, το κοριτσάκι βλέπει ένα λαμπερό, πράσινο ποδήλατο να πετάει, με τις κορδέλες που στολίζουν το αστραφτερό τιμόνι του να ανεμίζουν. Αν αυτό δεν είναι σημάδι από τον Αλλάχ, τι είναι;
Η επιλογή της πρωτοεμφανιζόμενης Γουάντ Μοχάμεντ για να ερμηνεύσει την Γουάντζα είναι εξαιρετική. Δεν εκφράζει μόνο την σκηνοθέτη της, δεν κουβαλά απλά την ταινία στους ώμους της. Προσωποποιεί μία ολόκληρη χώρα που είναι έτοιμη να ενηλικιωθεί και να αλλάξει. Και είναι υπέρ της Αλ-Μανσούρ που ακόμα και με την επιλογή αυτού του κοριτσιού δίνει κάτι παραπάνω από ένα τόνο δυναμισμού, ισότητας και διεκδίκησης: πλημμυρίζει την ταινία με χαρά, όνειρο, πίστη ότι όλα θα πάνε καλά. Η μικρή Γουάντ ερμηνεύει την ηρωίδα της με παιχνιδιάρικη αυθάδεια κι όχι στρατευμένη οργή. Με λαμπερό χαμόγελο και όχι μεγαλίστικη προπαγάνδα. Με ένστικτο, αυτοπεποίθηση στην προσωπικότητά της και ατόφιο, γυναικείο κουράγιο. Θάρρος, άποψη και κριτική σκέψη απέναντι στα τριγύρω της τρομαγμένα μυαλά που κρύβονται κάτω από σκεπασμένα μαλλιά.
Η ψύχραιμη στάση της Αλ-Μανσούρ φαίνεται στον τρόπο που παρουσιάζει τους άντρες. Μπορεί ο πατέρας να είναι εξίσου ευνουχισμένος από την κουλτούρα του (πείθεται να αφήσει τη γυναίκα που αγαπά και να ψάξει νύφη που θα του χαρίσει ένα γιο), να αντιπροσωπεύει μία γενιά που καταστράφηκε από τις αντιλήψεις της. Ομως ο παιδικός φίλος της Γουάντζα μοιράζεται τη χαρά και τον καημό της φίλης του, δείχνει ατόφια δείγματα σεβασμού, μοιράσματος, αγάπης. Το μέλλον, αν δεν εμποτιστεί με μίσος από το Κοράνι, είναι ένας ανοιχτός δρόμος για να τρέξουν δύο ποδήλατα. Για να ανεμίσουν μαλλιά στον αέρα.
Η Haifaa Al Mansour είναι η πρώτη σκηνοθέτρια στη Σαουδική Αραβία και θεωρείται μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του κινηματογράφου στο Βασίλειο. Έχει σπουδάσει λογοτεχνία στο Κάιρο και έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στη σκηνοθεσία και τον κινηματογράφο στο Σύδνεϋ. Η επιτυχία που σημείωσαν οι τρεις μικρού μήκους ταινίες της, καθώς και η διεθνής αναγνώριση του βραβευμένου ντοκιμαντέρ της Women Without Shadows (2005) έχουν επηρεάσει τους Σαουδάραβες σκηνοθέτες. Επίσης, στο έργο της οφείλεται το ότι έχει ανακινηθεί το θέμα του να ανοίξουν κινηματογράφοι στο Βασίλειο. Στη χώρα της το έργο της έχει οπαδούς και αντίπαλους, καθώς τροφοδοτεί συζητήσεις για θέματα ταμπού, όπως την ανοχή, τους κινδύνους του δογματισμού και την ανάγκη των Σαουδαράβων να αναθεωρήσουν τις παραδόσεις και την καταπιεστική τους κουλτούρα. Τόσο μέσα από τις ταινίες της, όσο και μέσα από τη δουλειά της στην τηλεόραση και στα έντυπα, η Al Mansour είναι γνωστή για τη διεισδυτική της ματιά που στρέφεται στη βουβή και αποκομμένη ζωή των γυναικών της Σαουδικής Αραβίας, δίνοντας τους έτσι ένα βήμα για να ακουστούν.
Συνέντευξη με τη σκηνοθέτρια, Haifaa Al Mansour
Επιλέξατε να προσεγγίσετε ένα περίπλοκο θέμα όπως η θέση των γυναικών στη Σαουδική Αραβία μέσα από μια φαινομενικά απλή ιστορία για ένα κορίτσι που θέλει ένα ποδήλατο. Γιατί;
Ήθελα να δώσω ένα ανθρώπινο πρόσωπο σε αυτή τη διαμάχη. Μια ιστορία με την οποία οι άνθρωποι μπορούν να σχετιστούν και να την κατανοήσουν. Η ταινία δεν αφηγείται μια μεγάλη ιστορία, αλλά μια μικρή. Μια ιστορία για τα συναισθήματα λίγων κύριων χαρακτήρων, ενός νέου κοριτσιού και της μητέρας του, τις ζωές αυτών των χαρακτήρων μέσα στην κοινωνία. Δεν νομίζω ότι οι άνθρωποι θέλουν να παρακολουθήσουν μια ταινία για να ακούσουν ένα κήρυγμα. Αυτό που θέλουν είναι να κάνουν έναν συγκινητικό ταξίδι που θα τους εμπνεύσει. Όσο απλή κι αν φαίνεται η ιστορία, νομίζω ότι αρκετά περίπλοκα θέματα εμπλέκονται. Είχε σημασία για μένα η ιστορία να παρουσιάζει ένα ακριβές πορτρέτο της κατάστασης των γυναικών στη Σαουδική Αραβία και οι χαρακτήρες να είναι πιστευτοί ως κανονικοί άνθρωποι, που καλούνται να ελιχθούν μέσα στο σύστημα, με όποιο τρόπο μπορούν.
Εμφανίζονται μερικοί πολύ δυνατοί γυναικείοι χαρακτήρες. Η ίδια η Wadjda, η μητέρα της, η διευθύντρια του σχολείου… Πρόκειται για γυναικεία ταινία;
Μπορεί και να είναι γυναικεία ταινία! Αλλά πραγματικά δεν είχα αυτή την πρόθεση. Ήθελα να κάνω μια ταινία για πράγματα που ξέρω και για τα οποία έχω εμπειρία. Μια ιστορία που μιλάει σε μένα, αλλά και στον μέσο Σαουδάραβα. Ήταν σημαντικό για μένα οι αντρικοί χαρακτήρες της ταινίας να μην έχουν ένα στερεοτυπικό και κακό πορτρέτο. Και οι άντρες και οι γυναίκες της ταινίας είναι στο ίδιο καράβι και οι δύο πιεσμένοι από το σύστημα για να συμπεριφέρονται και να αντιδρούν με συγκεκριμένο τρόπο, αλλά και υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες του συστήματος με οποιαδήποτε πράξη τους. Μου αρέσουν πραγματικά οι σκηνές με τη μητέρα και την κόρη και νομίζω ότι βγαίνει αγάπη και συναίσθημα από αυτή τη σχέση, όταν μαγειρεύουν ή τραγουδούν μαζί, υπάρχει κάτι όμορφο σε αυτό.
Ο χαρακτήρας της Wadjda είναι εμπνευσμένος από τη δική σας παιδική ηλικία, υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία σε αυτή την ιστορία;
Λοιπόν, προέρχομαι από μια πολύ υποστηρικτική και φιλελεύθερη οικογένεια. Θυμάμαι ότι όταν ήμουνα παιδί, ο πατέρας μου με έπαιρνε μαζί με τους αδερφούς μου για να αγοράσουμε ποδήλατα και εγώ διάλεξα ένα πράσινο. Είμαι εξαιρετικά τυχερή που έχω έναν πατέρα που ήθελε να νιώθω αξιοπρέπεια ως γυναίκα, αλλά ήταν μια τελείως διαφορετική ιστορία για τις συμμαθήτριες και τις φίλες μου, που ούτε στα όνειρα τους δεν θα ζητούσαν ένα ποδήλατο. Αλλά νομίζω ότι η καρδιά της ιστορίας είναι κάτι με το οποίο οποιοσδήποτε μπορεί να σχετιστεί, που είναι η ιδέα ότι κάποιος έχει την ταμπέλα του διαφορετικού ή του αποκλίνοντος, γιατί θέλει κάτι που κατά τις παραδόσεις δεν είναι αποδεκτό. Η κουλτούρα της Σαουδικής Αραβίας μπορεί να γίνει ιδιαίτερα στυγνή και αυστηρή με τους αυτούς που δεν συμβαδίζουν με την κοινωνία και έτσι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να σου βάλουν την ταμπέλα του απόβλητου. Οπότε κατά κάποιο τρόπο, η ιστορία είναι μέρος της ζωής μου και τα πράγματα που έχω συναντήσει στον δρόμο μου. Πολλές από τις δικές μου εμπειρίες, αλλά και της οικογένειας και των φίλων μου, αντικατοπτρίζονται στην ταινία με κάποιο τρόπο. Δεν είναι απλά μια αφηρημένη δική μου σύλληψη.
Μεγαλώσατε σε μια χώρα, όπου δεν υπάρχουν κινηματογράφοι. Πώς ανακαλύψατε το σινεμά και πώς αποφασίσατε να ακολουθήσετε αυτό το μονοπάτι έκφρασης ως καριέρα;
Μεγάλωσα σε μια μικρή πόλη της Σαουδικής Αραβίας. Δεν θέλω να την κάνω να ακουστεί ως απόλυτα αποκομμένη από τον έξω κόσμο, αλλά δεν ήμασταν και ο ορισμός του τζετ σετ. Παρ’ όλο που οι γονείς μου ήταν πολυταξιδεμένοι, είχαμε κάνει μόνο μερικά ταξίδια στην περιοχή, όταν ήμουν μικρή. Όσο ήμουν νεαρή, η ζωή μου επικεντρωνόταν στην πόλη μου. Η ιδέα του κόσμου σταματούσε στις πόλεις που απείχαν μερικές ώρες. Ο κόσμος πέρα από αυτό φάνταζε πολύ μακρινός και άπιαστος. Πάντα διάβαζα βιβλία και έβλεπα ταινίες και ήθελα να είμαι μέρος αυτού του κόσμου με κάποιο τρόπο. Η Σαουδική Αραβία είναι μια χώρα χωρίς κινηματογράφους, που απαγορεύει τις ταινίες. Αλλά ο πατέρας μου μας άφηνε να βλέπουμε ταινίες, καθόμασταν μάλιστα όλοι μαζί και παρακολουθούσαμε ταινίες. Μου άρεσαν οι ταινίες τόσο πολύ, αλλά ποτέ δεν νόμιζα ότι θα γίνω σκηνοθέτης, πόσω μάλλον η πρώτη σκηνοθέτρια στη Σαουδική Αραβία.
Πώς επιλέξατε τους ηθοποιούς;
Σε μια τόσο συντηρητική χώρα όπως η Σαουδική Αραβία, είναι δύσκολο να βρεις γυναίκες και νεαρά κορίτσια που θέλουν να εμφανιστούν στην κάμερα και στο κοινό. Αυτό το εμπόδιο επιδεινώνεται από το γεγονός ότι δεν έχουμε εγχώρια κινηματογραφική βιομηχανία ή υποδομή για να υποστηρίξουμε αυτή τη διαδικασία. Για παράδειγμα, το casting δεν γίνεται φανερά, οπότε χρειάστηκε χρόνο να καταλήξουμε πώς θα το κάνουμε. Η Waad (υποδύεται τη πρωταγωνίστρια) ήρθε και κατευθείαν είδα ότι είχε την εμφάνιση και τη συμπεριφορά για τον ρόλο. Όλα τα κορίτσια που είχαμε δει μέχρι τότε, δεν είχαν το νεύρο που χρειαζόταν. Ή ήταν πολύ γλυκές ή δεν ήταν αρκετά θρασείς. Και ξαφνικά εμφανίστηκε η Waad με τα ακουστικά στο κεφάλι, με τζιν και τατουάζ στα χέρια. Επίσης, αναζητούσα ένα κορίτσια με ωραία φωνή, για να μπορεί να τραγουδάει με τη μητέρα της, να απομνημονεύσει και να ψέλνει το Κοράνι, οπότε η καλή φωνή ήταν απαραίτητη προϋπόθεση, και η Waad έχει πολύ όμορφη και γλυκιά φωνή. Είχα παρακολουθήσει τη δουλειά της Reem Abdulla‘s στην τηλεόραση και πάντα πίστευα ότι θα ταίριαζε για τον ρόλο της μητέρας. Κατάφερε πολύ καλά να προσαρμόσει την ερμηνεία της από την τηλεόραση στο σινεμά, και πιστεύω ότι έπαιξε καταπληκτικά.
Πώς ήταν για εσάς, ως γυναίκα, να σκηνοθετείτε μια ταινία στη Ριάντ;
Γεμάτο προκλήσεις, αλλά οι κόποι μου δικαιώθηκαν και με το παραπάνω. Κάθε βήμα ήταν δύσκολο και ήταν μια μεγάλη περιπέτεια. Καμιά φορά, έπρεπε να τρέξω και να κρυφτώ στο φορτηγό της παραγωγής σε μερικές από τις πιο συντηρητικές περιοχές, όπου οι άνθρωποι θα αποδοκίμαζαν μια σκηνοθέτρια που συνεργάζεται με άντρες. Μερικές φορές, προσπάθησα να σκηνοθετήσω με γούοκι τόκι από το φορτηγό, αλλά εκνευριζόμουν και τελικά έβγαινα για να το κάνω αυτοπροσώπως. Σε μερικές περιπτώσεις, κάποιοι εξέφραζαν τη δυσαρέσκεια τους για αυτό που κάναμε, αλλά ποτέ δεν έφτασαν στα άκρα. Είχαμε όλες τις άδειες, οπότε γενικά, πήγε σχετικά ομαλά.
Πώς σας αντιμετωπίζουν στη Σαουδική Αραβία και τον αραβικό κόσμο; Σας θεωρούν μια εξαίρεση; Απόβλητη; Πρωτοπόρα;
Φαντάζομαι ότι μερικές φορές με βλέπουν ως προσωπικότητα που πολώνει, καθώς ορισμένοι θεωρούν ότι μια γυναίκα που κάνει ταινίες ή δουλεύει στα μέσα ενημέρωσης είναι αμφιλεγόμενη. Αλλά δεν είναι σίγουρα στις προθέσεις μου να προσβάλλω κανέναν. Δεν μου αρέσει να προκαλώ επίτηδες μπελάδες. Απλά πιστεύω ότι θα πρέπει να προσπαθήσουμε να ενσωματώσουμε την αναπόφευκτη αλλαγή και τον εκσυγχρονισμό στην κουλτούρα μας με ένα λογικό τρόπο. Φυσικά, οι απειλές για τη ζωή κάποιου και άλλα τέτοια είναι τρομαχτικά, αλλά δεν μπορούμε να επιτρέπουμε σε εξτρεμιστές να επηρεάζουν τη δουλειά και τους στόχους, που έχουμε για να πάμε τη χώρα μας μπροστά. Εύχομαι να έχω κάνει μία ταινία που είναι κοντά στις ζωές των γυναικών της Σαουδικής Αραβίας, τις εμπνέει και τις ενισχύει για να έρθουν αντιμέτωπες με τα πολυσύνθετα κοινωνικά και πολιτικά φορτία που τις περιτριγυρίζουν. Παρ’ όλο που είναι δύσκολο να διαλυθούν οι βαθιά ριζωμένες παραδόσεις που στερούν μια αξιοπρεπή ύπαρξη στις γυναίκες- ειδικά από τη στιγμή που στηρίζονται σε στενόμυαλες ερμηνείες της θρησκείας- είναι ένας σκοπός που αξίζει τον κόπο.
 |
| "Βάσει του σαουδαραβικού νόμου, ένας άνδρας μπορεί να έχει μέχρι και τέσσερις συζύγους και να παντρευτεί μια χριστιανή ή μια εβραία, ενώ μια γυναίκα μπορεί να παντρευτεί μόνον έναν μουσουλμάνο.Σε αντίθεση με το σύζυγό της, μια γυναίκα που θέλει διαζύγιο πρέπει να κινηθεί δικαστικώς και με απτές αποδείξεις. Εάν το διαζύγιο εκδοθεί, μπορεί να διατηρήσει την επιμέλεια των παιδιών της μόνο μέχρι την ηλικία των εφτά ετών για τα αγόρια και των εννέα για τα κορίτσια και να πάρει από τον άντρα της διατροφή μόλις για τρεις μήνες. |
Ποια είναι η σημερινή κατάσταση των γυναικών που έχουν δημιουργικές ή καλλιτεχνικές φιλοδοξίες στη Σαουδική Αραβία;
Είμαι τόσο εντυπωσιασμένη με όλες αυτές τις νέες γυναίκες που συναντώ στη Σαουδική Αραβία τώρα και ξέρω ότι μεγαλώνουν σε διαφορετική εποχή από μένα, με περισσότερες ευκαιρίες. Θέλω να βοηθήσω να δημιουργηθεί μια πλατφόρμα για να ακουστεί η φωνή τους και να πουν τις ιστορίες τους στον κόσμο. Είναι τόσο δύσκολο για τις γυναίκες να είναι ο εαυτός τους. Αν συμπεριφέρονται εκτός νόρμας θεωρούνται ούτως ή άλλως αμφιλεγόμενες, πόσω μάλλον σε ένα συντηρητικό και αυστηρό μέρος όπως η Σαουδική Αραβία. Υπάρχει πάντα η απαίτηση οι γυναίκες να συμπεριφέρονται με ένα συγκεκριμένο τρόπο και όποτε αυτό ανατρέπεται, οι γυναίκες στιγματίζονται. Ελπίζω οι ταινίες μου να βοηθήσουν ορισμένες να βρουν το κουράγιο να πάρουν ρίσκα και να μιλήσουν για θέματα που τις αφορούν.
Σαουδική Αραβία: Ηλεκτρονικός εντοπισμός γυναικών που περνούν τα σύνορα
Απαγορεύεται η έξοδός τους από τη χώρα αν δεν φέρουν ειδική άδεια του κηδεμόνα
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 21/11/2012 14:17
Έναν νέο έλεγχο θα υφίστανται εφεξής οι γυναίκες στη Σαουδική Αραβία, μέσω ενός ηλεκτρονικού συστήματος που έχουν εγκαταστήσει οι σαουδαραβικές αρχές.
Οι γυναίκες οι οποίες δεν έχουν το δικαίωμα να οδηγούν αυτοκίνητο ή να ταξιδεύουν χωρίς την άδεια του «κηδεμόνα» τους, θα ελέγχονται πλέον και ηλεκτρονικά μέσω ενός συστήματος το οποίο θα προειδοποιεί τις οικογένειές τους, τη στιγμή ακριβώς που εγκαταλείπουν τη χώρα.
Από την περασμένη εβδομάδα, ο «κηδεμόνας» των γυναικών στη Σαουδική Αραβία -πατέρας, σύζυγος, αδελφός ή δάσκαλος- λαμβάνει στο κινητό του τηλέφωνο ένα SMS που τον ενημερώνει ότι η γυναίκα η οποία είναι υπό τη νόμιμη κηδεμονία του, διέσχισε τα σύνορα της χώρας, ακόμα κι αν ταξιδεύει μαζί του.
Την πληροφορία αυτή ανακοίνωσε στο Twitter η ακτιβίστρια Μανάλ αλ Σέριφ, η οποία αγωνίζεται για το δικαίωμα των γυναικών στην οδήγηση, η οποία ενημερώθηκε σχετικά από ένα ζευγάρι. Ο σύζυγος, ο οποίος ωστόσο ταξίδευε μαζί με τη γυναίκα του, έλαβε ένα μήνυμα στο κινητό του από την υπηρεσία μετανάστευσης που τον ενημέρωνε ότι η σύζυγός του «αναχώρησε από το διεθνές αεροδρόμιο του Ριάντ».
«Οι αρχές κατέφυγαν στην τεχνολογία για να ελέγχουν τις γυναίκες», τονίζει η συγγραφέας και αρθρογράφος Μπαντρίγια αλ Μπισρ, η οποία καταγγέλλει «τις συνθήκες σκλαβιάς στις οποίες παραμένει η γυναίκα στη Σαουδική Αραβία».
Οι γυναίκες δεν έχουν το δικαίωμα να βγουν από τη χώρα χωρίς την άδεια του «κηδεμόνα» τους, που για μια χήρα ή διαζευγμένη μπορεί να είναι ο ίδιος ο γιος της. Για να τούς επιτραπεί η έξοδος από τη χώρα θα πρέπει να επιδείξουν στο αεροδρόμιο ή τα σύνορα ένα «κίτρινο έγγραφο» στο οποίο ο κηδεμόνας, ο οποίος το υπογράφει, θα δίνει την άδειά του.
Το νέο μέτρο ηλεκτρονικού ελέγχου έχει ξεσηκώσει θύελλα διαμαρτυριών στο Twitter.
«Καλύτερα να μας περάσουν χειροπέδες», γράφει μια γυναίκα.
«Δεν απομένει κάτι άλλο από το να βάλουμε στις γυναίκες μας ηλεκτρονικό τσιπ, για να τις εντοπίζουμε σε όλες τους τις μετακινήσεις», σχολίασε ειρωνικά ένας άνδρας.
«Η τεχνολογία στην υπηρεσία μιας ξεπερασμένης νοοτροπίας. Θέλουν να κρατήσουν τις γυναίκες αιχμάλωτες», εκτιμά η Μπαντρίγια αλ Μπισρ, η οποία καταγγέλλει στα μυθιστορήματά της την κατάσταση δουλείας των γυναικών στη Σαουδική Αραβία και τονίζει ότι «καλό θα ήταν η κυβέρνηση να ασχοληθεί με τις γυναίκες θύματα της οικογενειακής βίας».
Οι σαουδαραβικές αρχές εφαρμόζουν αυστηρά τον ισλαμικό νόμο και η χώρα είναι η μοναδική στον κόσμο στην οποία οι γυναίκες δεν έχουν το δικαίωμα να οδηγούν. Ακτιβίστριες ανέλαβαν τον Ιούνιο του 2011 εκστρατεία για να καταργηθεί η απαγόρευση αυτή και έστειλαν γραπτό αίτημά τους στο βασιλιά, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Ο βασιλιάς Αμπντάλα, ο οποίος χαρακτηρίζεται ένας συνετός μεταρρυθμιστής, παραχώρησε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες από τις επόμενες δημοτικές εκλογές το 2015 και χαλάρωσε την πίεση από την τρομερή θρησκευτική αστυνομία, η οποία εντοπίζει τις γυναίκες που δεν έχουν επαρκώς καλυμμένο το πρόσωπό τους ή τα ανύπαντρα ζευγάρια.
Για την ακτιβίστρια Σουάντ αλ Σαμάρι, είναι «το θρησκευτικό κατεστημένο» που ασκεί πιέσεις για τη διατήρηση των περιορισμών σε βάρος των γυναικών, «οι οποίες αντιμετωπίζονται ως ανήλικες σε όλη τους τη ζωή, ακόμα κι αν κατέχουν υψηλές θέσεις στην κοινωνία».
Η αλ Σαμάρι εκτιμά ότι «δεν μπορούν να υπάρξουν πραγματικές αλλαγές στη Σαουδική Αραβία χωρίς αλλαγή της θέσης της γυναίκας και χωρίς ισότητα ανδρών και γυναικών».
Εκτός από τους περιορισμούς στις μετακινήσεις τους, οι γυναίκες είναι αναγκασμένες να κυκλοφορούν δημοσίως με καλυμμένο το πρόσωπο είτε είναι πολίτες της Σαουδικής Αραβίας είτε ξένες. Η απαγόρευση της ανάμιξης γυναικών και ανδρών καθιστά εξάλλου δύσκολη την πρόσβαση των γυναικών σε πολλά επαγγέλματα, με αποτέλεσμα το ποσοστό ανεργίας των γυναικών να ξεπερνά το 30% σύμφωνα με επίσημη έρευνα, τη στιγμή που η χώρα έχει ανάγκη από περίπου οχτώ εκατομμύρια ξένους εργάτες.
Τον Οκτώβριο, ο τοπικός Τύπος είχε δημοσιεύσει μια οδηγία του υπουργείου Δικαιοσύνης, σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες δικηγόροι θα μπορούν να αγορεύουν στα δικαστήρια από αυτόν τον μήνα. Το υπουργείο ζήτησε από τα δικαστήρια να επιτρέπουν στις γυναίκες δικηγόρους, κατόχους πτυχίου Νομικής και με τριετή εμπειρία σε δικηγορικό γραφείο, να αγορεύουν ενώπιόν τους, αλλά η οδηγία αυτή έχει παραμείνει «νεκρό γράμμα».
Νίκες των γυναικών στη Σαουδική Αραβία!!!!!
Μικρά βήματα κάνουν οι γυναίκες στη Σαουδική Αραβία όπου κατάφεραν μόνο αυτές και μετά από μποϊκοτάζ να εργάζονται στα καταστήματα γυναικείων εσωρούχων στη χώρα, σε εφαρμογή κυβερνητικής απόφασης που ελήφθη το περασμένο καλοκαίρι.
Αυτό σημαίνει ότι τα καταστήματα θα αντικαταστήσουν τους πωλητές τους με πωλήτριες: μέχρι σήμερα περισσότερες από 28.000 γυναίκες έχουν υποβάλλει αιτήσεις για την πρόσληψή τους ως πωλήτριες.
Το διάταγμα αυτό θεωρείται από τους ακτιβιστές ως ένα βήμα για να δοθούν περισσότερες ευκαιρίες για εργασία στις γυναίκες σε μία χώρα όπου μόλις πρόσφατα κέρδισαν με απόφαση του βασιλιά Αμπντάλα (για τα δεδομένα της χώρας του θεωρείται μεταρρυθμιστής) τη δυνατότητα να διορίζονται ως μέλη της συμβουλευτικής Συνέλευσης, να θέτουν υποψηφιότητα και να ψηφίζουν στις δημοτικές εκλογές.
Παραταύτα, ακόμα δεν επιτρέπεται στις γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας να οδηγούν. Και ήδη ο μεγάλος μουφτής Αμπντουλαζίζ αλ Σέιχ δήλωσε ότι η απασχόληση των γυναικών στα καταστήματα συνιστά έγκλημα και ασέβεια.
Τρίτη 3 Ιανουαρίου 2012
Ούτε θεά ούτε όφις
Της Τασούλας Καραϊσκάκη
Και όμως, υπάρχει μια χώρα του κόσμου –είναι η μοναδική, η Σαουδική Αραβία– όπου οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να οδηγούν. Μάλιστα ο μουφτής της υποστήριξε πως η απαγόρευση που επιβάλλεται στις γυναίκες έχει στόχο «να προστατεύσει την κοινωνία από το κακό». Η γυναίκα ως ενσάρκωση της ανεπάρκειας, του κινδύνου, του σκότους. Ως όφις του πειρασμού και της καταστροφής. Στην ίδια χώρα, τη Σαουδική Αραβία, απαγορεύεται η όποια συνδιαλλαγή των δύο φύλων, και οι συναντήσεις τους γίνονται μέσω τηλεδιάσκεψης...
Αλλού είναι χειρότερα. Σε ορισμένες επαρχίες της Κίνας μια γυναίκα αξίζει λιγότερο από ένα κοτόπουλο και αν κάποιος χτυπήσει την πόρτα ενόσω λείπει ο άνδρας του σπιτιού, απαντούν ότι κανείς δεν είναι μέσα. Στο Αφγανιστάν (την πρώτη πιο επικίνδυνη χώρα στον κόσμο για τις γυναίκες) και στο Πακιστάν (την τρίτη πιο επικίνδυνη, η δεύτερη είναι το Κονγκό) μαθήτριες έχει συμβεί να δολοφονηθούν –μαζί με τους δασκάλους τους– από Ταλιμπάν. Παγκοσμίως 1,5 - 3 εκατ. γυναίκες κάθε χρόνο χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας βίας. Ακόμη και στη Σουηδία κάθε δέκα μέρες μία γυναίκα κακοποιείται μέχρι θανάτου.
Βεβαίως ένα πανύψηλο τείχος χωρίζει τον κόσμο των γυναικών της Δύσης από εκείνον της Ανατολής. Στη Δύση οι γυναίκες δεν χρειάζεται να παλέψουν για να αποδείξουν ότι είναι ισότιμα μέλη της κοινωνίας. Ωστόσο, δεν έχουν εξαλειφθεί διακρίσεις (μισθολογικές), στερεότυπα, ποσοστώσεις, επέτειοι – που τις κάνει να μοιάζουν με ένα εξωκοσμικό είδος, μάλλον κατώτερο για να χρειάζεται την άπαξ ετησίως μνημόνευση.
Μολονότι κύλησε πολύ νερό στ’ αυλάκι. Μεσολάβησαν η αποδυνάμωση του θεσμού του γάμου, και κύματα φεμινισμού. Ο φιλελεύθερος, ο μαρξιστικός, ο σοσιαλιστικός, ο ριζοσπαστικός, ο δυτικός, ο κοινωνικός, ο «μαύρος» φεμινισμός, ο αναρχοφεμινισμός, ο οικοφεμινισμός, ο φεμινισμός της διαφοράς (προσπάθησε να επαναφέρει τα θετικά στοιχεία της θηλυκότητας), ο μετανεωτερικός φεμινισμός, ο φεμινισμός υπέρ της μητρότητας και εκείνος υπέρ των δικαιωμάτων των άτεκνων γυναικών, της βιολογικής ανωτερότητας των γυναικών και της αρωγής των ανδρών (η κατάπτωση του ανδρικού φύλου δεν εξυπηρετεί το γυναικείο φύλο). Οι αμφιλεγόμενες γυμνόστηθες Femen και οι Slutwalks (εμπνεύστηκαν την ονομασία τους από τη συμβουλή ενός αστυνομικού, «αν θέλετε να αποφύγετε τον βιασμό, μην ντύνεστε σαν τσούλες»).
Καλά κρατεί η λογική του παραδοσιακού δυϊσμού που θέλει τη φύση σε αντιπαράθεση με τον πολιτισμό και τα δύο φύλα σε αντιθετικούς πόλους. Ωστόσο, το φύλο δεν είναι ένα προκαθορισμένο χαρακτηριστικό του ατόμου, δεν αποκαλύπτει αυτό που είμαστε· από τις ιδιότητες της γυναίκας ή του άντρα, δεν προκύπτει αβίαστα το γένος τους. Η απαρχαιωμένη διπολική αντίληψη συντηρεί πατριαρχικές δομές και διακρίσεις, ενώ ο «μύθος της εξίσωσης» δεν μπορεί να ερμηνεύσει την κόπωση, τη σύγχυση, τη δυστυχία πολλών σημερινών γυναικών.
Διότι οι νευρώσεις, η μοναξιά, το άγχος, τα διλήμματα δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της ανισότητας, αλλά και της σύνθλιψης, της υποβάθμισης και των δύο φύλων σε μια κοινωνία που δεν έχει λύσει βασικά προβλήματα ελευθερίας, συνοχής, δημοκρατίας, δικαιοσύνης. Προβλήματα που η επίφαση προόδου καθιστά αόρατα, καθώς επικαλύπτει τις θεσμικές βάσεις των σχέσεων εξουσίας, μπαζώνει αβύσσους και αποσιωπά εξόφθαλμες αλήθειες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου