Portrait of Emily Dickinson by Jedi Noordegraaf
«Les poètes ne sont pas seulement les hommes du beau,
ils sont les hommes du vrai....»
Guillaume Apollinaire, «L’Esprit nouveau et les poètes» (1917)
«Το μυαλό είναι μεγαλύτερο απ’ τον ουρανό»
Το Σύμπαν τελικά φτιάχνεται μόνο από λέξεις και «το μυαλό είναι μεγαλύτερο απ’ τον ουρανό»
Η Emily Dickinson γεννήθηκε στις 10 Δεκέμβρη του 1830 στο Άμχερστ της Μασαχουσέτης.
Υπήρξε τέκνο μιας εποχής όπου οι άνδρες ασχολούνταν με την πολιτική και το εμπόριο, ενώ οι γυναίκες διαιώνιζαν το είδος και αρρώσταιναν, και μιας τάξης που απαγόρευε στη γυναίκα να μιλήσει για τον εαυτό της.
Ποιήματα - γρίφοι, ελλειπτικά, ασθματικά, κρυπτικά, αλλά πάνω απ’ όλα ηρωικά - βαθιά βουτιά στην ψυχή της. Ο εσωτερικός της κόσμος δεν την τρομοκρατεί. Το αντίθετο, τολμάει να καταδυθεί εντός της, για ν’ αναδυθεί λυτρωτικά με την τέχνη της που ουδόλως την ενδιαφέρει να δημοσιοποιήσει – της αρκεί η δημιουργία.
Η Emily Dickinson έφυγε απ τη ζωή σε ηλικία 56 ετών, στις 15 Μαΐου 1886. Παράκλησή της ήταν ν’ αφήσει το σπίτι της από την πίσω πόρτα κι όχι από την κυρία είσοδο, απ’ την πόρτα που ίσως έβγαινε με τον σκύλο της τον Κάρλο σε μακρινούς περιπάτους στους γύρω λόφους.
Emily Dickinson by Maira Kalman
Έλα στον κήπο μου!
Υπάρχει ένας άλλος Ουρανός
Δίκαιος πάντοτε και καθαρός
Και μια Λιακάδα άλλη υπάρχει
Αν και εκεί έχει σκοτάδι -
Μη νοιάζεσαι για τα χαμένα δάση - Ώστιν -
Μήτε για τους σιωπηλούς αγρούς -
Υπάρχει εδώ ένα δασάκι
Που έχει φύλλα πάντα πράσινα -
Υπάρχει εδώ ένας κήπος φωτεινός
Όπου δεν έχει πέσει παγωνιά -
Στ' αμάραντα λουλούδια του
Ακούω το λαμπρό της Μέλισσας το βουητό.
Σε ικετεύω, αδερφέ μου,
Έλα στον κήπο μου!
Λουλούδι σου—παντοτεινό!
Καλοκαίρι για σένα, μακάρι να ήμουν εγώ
Σαν οι μέρες του Θέρους πετάξουν!
Και μουσική σου ακόμα, όταν ο Φλώρος
Κι ο Νυχτοπάτης σωπάσουν!
Δρασκελώντας τον τάφο, για σένα θ’ ανθίσω
Και πάνω εκεί τους ανθούς μου θ’ αφήσω!
Κόψε με, σε παρακαλώ—
Ανεμώνη—
Λουλούδι σου—παντοτεινό!
Αν ήμουν λίγο ωραία...
«Σπείρεται εν ατιμία»!
Α! Αλήθεια; Όχι δα!
Μπορεί να είναι «ατιμία» αυτό;
Αν ήμουν λίγο ωραία
Σε κανέναν δε θα 'δινα σημασία!
«Σπείρεται εν φθορά»!
Όχι και τόσο γρήγορα!
Ο Απόστολος πορεύεται στραβά!
Στην Επιστολή προς Κορινθίους Α'
Για μια ή δυο Περιπτώσεις μάς μιλά!
Emily Dickinson by Isabelle Arsenault
Ένα Σπουργίτι Εγώ ....
Στο στήθος της πρέπουνε πέρλες,
Μα εγώ δεν ήμουνα «Δύτης» –
Στο μέτωπό της ταιριάζουνε θρόνοι
Μα εγώ δεν έχω οικόσημο.
Η καρδιά της ταιριάζει σε σπιτικό –
Ένα Σπουργίτι Εγώ – θα κτίσω εκεί
Την αιώνια και γλυκιά μου φωλιά
Από νήμα μαζί και κλαδιά.
Emily Dickinson by Isabelle Arsenault
Άγγελοι....
Άγγελοι, νωρίς το πρωί
Ίσως φανούν στη Δροσιά μέσα σκυφτοί
Να μαδούν - να γελούν - να πετούν –
Τα Μπουμπούκια ανήκουν σ' αυτούς;
Άγγελοι, όταν ο ήλιος καίει πολύ
Ίσως φανούν στην αμμουδιά σκυφτοί,
Να μαδούν - να στενάζουν - να πετούν –
Ξεραμένα άνθη όμως κρατούν.
Προδίδει, άδοντας, τη μοναξιά...
Νέα πόδια μες στον κήπο μου βαδίζουν –
Νέα δάχτυλα το γρασίδι του σκαλίζουν –
Κι ένας Τροβαδούρος πάνω στη Φτελιά
Προδίδει, άδοντας, τη μοναξιά.
Νέα παιδιά παίζουν στο χορτάρι επάνω
Νέοι Κουρασμένοι κοιμούνται από κάτω –
Και η Άνοιξη ωστόσο επιστρέφει σκεφτική
Και στην ώρα του το χιόνι πέφτει εκεί.
"My Letter to the World and Other Poems", Emily Dickinson
Illustrations by Isabelle Arsenault
Όπως τα Παιδιά.....
Όπως τα Παιδιά λένε στους Καλεσμένους «Καληνύχτα» -
Και παν' απρόθυμα για ύπνο -
Τα όμορφα λουλούδια μου τα χείλη τους μαζεύουν
Κι ύστερα φορούν τα νυχτικά τους.
Όπως τα παιδιά χοροπηδούν όταν ξυπνήσουν
Χαρούμενα που ήρθε το Πρωΐ –
Κρυφοκοιτάζουν τ' άνθη μου από εκατοντάδες
Κούνιες, και ζωντανεύουν πάλι.
Art by Orlando Teruz
Θα μπορούσες να μαραθείς! Θα μπορούσες!
Καρδούλα φτωχή!
Σε λησμόνησαν αυτοί;
Δε νοιάζονται τότε! Δε νοιάζονται!
Καρδούλα περήφανη!
Σ' απαρνήθηκαν;
Να είσαι ευπρεπής! Να είσαι!
Καρδούλα ευαίσθητη!
Δε θα μπορούσα να σε ραγίσω.
Θα με πίστευες; Θα μπορούσες;
Καρδούλα χαρούμενη!
Σαν δόξα του πρωινού!
Θα μπορούσες να μαραθείς! Θα μπορούσες!
Ας μπορούσα ν' αράξω – Απόψε – Σε Σένα!
Έρημες Νύχτες - Έρημες Νύχτες!
Αν ήμουν μαζί σου
Αυτές οι Έρημες Νύχτες θα ήσαν
Η Δική μας απόλαυση!
Ανώφελοι οι Άνεμοι -
Σε μια Καρδιά που άραξε στο λιμάνι -
Άχρηστη η Πυξίδα -
Άχρηστος κι ο Χάρτης!
Λάμνοντας στην Εδέμ –
Αχ, η Θάλασσα!
Ας μπορούσα ν' αράξω – Απόψε –
Σε Σένα!
"My Letter to the World and Other Poems", Emily Dickinson
Illustrations by Isabelle Arsenault
Πόσο πληκτικό να είσαι κάποιος!
Είμαι ο κανένας! Εσύ ποιος είσαι;
Είσαι ο κανένας, κι εσύ;
Τότε ταιριάζουμε τα δυο μας - μη μου πεις!
Θα μας εξορίσουν, ξέρεις.
Πόσο πληκτικό να είσαι κάποιος!
Πόσο κοινό, όπως ο βάτραχος
Να λες ολημερίς το όνομά σου - όσο κρατάει ο Ιούνης -
Σ' έναν βάλτο που σε θαυμάζει!
Δυο Ηλιοβασιλέματα στέλνω -
Δυο Ηλιοβασιλέματα στέλνω –
Η Μέρα κι εγώ – σ’ αγώνα που βάλαμε –
Εγώ τέλειωσα Δυο και κάμποσα Αστέρια –
Ενόσω Αυτή έφτιαχνε Ένα μονάχα –
Το δικό της πιο μεγάλο ήτανε – μα
Όπως έλεγα σε μια φίλη –
Το δικό μου πιο βολικό
Να το κουβαλάς στο Χέρι -
Emily Dickinson by Huang Xiang And William Rock
Εγώ απλώς φοράω τα Φτερά μου –
Κάποιοι τηρούν την Κυριακή στην Εκκλησιά –
Την τηρώ κι εγώ, μένοντας στο Σπίτι –
Έχω για Ψάλτη τον Κορυδαλλό
Κι ένα Δενδρόκηπο για Τρούλλο -
Κάποιοι τηρούν την Κυριακή με Άμφια Λευκά –
Εγώ απλώς φοράω τα Φτερά μου –
Κι αντί η Καμπάνα να χτυπά της Εκκλησίας
Ο μικρός μας Νεωκόρος τραγουδά.
Ο Θεός κηρύσσει - διάσημος Κληρικός –
Και το κήρυγμα ποτέ δεν είναι βαρετό –
Έτσι αντί να πάω στον Παράδεισο εντέλει
Το δρόμο μου πάντα ακολουθώ.
Πέθανα για την Ομορφιά
Πέθανα για την Ομορφιά, κι αφού
Μ’ απόθεσαν στο χώμα,
Κάποιος που πέθανε για την αλήθεια,
Κείτονταν στο διπλανό μου δώμα.
Με ρώτησε ψιθυριστά «γιατί έχω σβήσει;»
Του είπα, «Για την Ομορφιά».
«Κι εγώ για την αλήθεια – μοιάζουνε τα δυο
Είμαστε αδέρφια», είπε.
Κι έτσι σαν συγγενείς π’ αντάμωσαν μια νύχτα,
Μιλήσαμε, ώσπου
Τα βρύα απλώθηκαν στα χείλη,
Και σκέπασαν τ’ όνομά μας.
Emily Dickinson (digital collage by Kandice Dickinson, 2014)
...ήμουν Εγώ η μόνη που έπεσε κάτω –
Τη Δύναμή μου πήρα στα Χέρια –
Και πήγα ενάντια στον Κόσμο
Δεν ήταν – σαν του Δαυίδ – τόσο πολλή
Μα εγώ ήμουν διπλά τολμηρή
Έριξα την Πέτρα μου – μα ήμουν
Εγώ η μόνη που έπεσε κάτω –
Ήταν ο Γολιάθ τόσο μεγάλος
Ή ήμουν εγώ τόσο μικρή;
"My Letter to the World and Other Poems", Emily Dickinson
Illustrations by Isabelle Arsenault
H αγάπη είναι ζωή...
Πως πάντα αγαπούσα
Σου λέγω αυτό ως μαρτυρία
Πως μέχρι να ερωτευθώ
Ποτέ δεν έζησα Αρκετά
Πως πάντα θ’ αγαπώ
Σου παραθέτω αυτό
Πως η αγάπη είναι ζωή
Και η ζωή εμπεριέχει Αθανασία
Αυτό αν το αμφισβητείς Γλυκέ μου
Τότε δεν έχω τίποτα
Να σου δείξω
Παρά μονάχα Γολγοθά
Κι ο Ιάσων – μια απάτη
Ανεύρεση η πρώτη Πράξη
Απώλεια, η δεύτερη,
Τρίτη, η Εκστρατεία
Για το «Χρυσόμαλλο Δέρας»
Τέταρτη, καμιά Ανακάλυψη –
Πέμπτη, κανένα Πλήρωμα –
Τελικά, μήτε Χρυσόμαλλο Δέρας
Κι ο Ιάσων – μια απάτη – κι αυτός.
«Jason with the Golden Fleece» by Pietro Francavilla
Bargello Museum, Florence
Ο Θάνατος είναι ένας διάλογος
Ο Θάνατος είναι ένας διάλογος
Ανάμεσα στο Πνεύμα και τη Σκόνη.
«Διαλύσου» λέει ο θάνατος. Το πνεύμα απαντά,
«Κύριε, έχω άλλη αποστολή»
Ο Θάνατος το αμφισβητεί, φιλονικεί απ΄το Χώμα.
Το Πνεύμα απομακρύνεται,
Και απεκδύεται προσωρινά, έτσι σαν επιχείρημα,
Το ένδυμα της Σαρκός.
«El Beso de la Muerte», Barcelona's Poblenou Cemetery
Όπως ο Εραστής τα Λόγια....
Η Φύση βάζει Κίτρινο
Πιο σπάνια απ' άλλο Χρώμα.
Το φυλάει όλο για το Ηλιοβασίλεμα -
Σπάταλη στο Γαλάζιο
Και σαν Γυναίκα τ' Άλικο ξοδεύει,
Εκλεκτικά και με φειδώ
Προσφέρει αυτή το Κίτρινο,
Όπως ο Εραστής τα Λόγια.
Σα να μου δόθηκαν τα Σχέδια στο χέρι –
Βαλτότοπο ποτέ δεν είδα –
Ποτέ δεν είδα θάλασσα –
Κι όμως ξέρω πώς είν’ το Ρείκι
Πώς είναι το Μεγάλο κύμα.
Ποτέ δε μίλησα με το Θεό
Ούτε Τον επισκέφτηκα στον Ουρανό –
Κι όμως καλά τα ξέρω αυτά τα μέρη
Σα να μου δόθηκαν τα Σχέδια στο χέρι –
Αλλά η Μέρα δεν ήταν εκεί –
Αυτή η αργή Μέρα προχωρούσε –
Άκουγα τους τροχούς της να τρίζουν
Σαν να μην μπορούσαν να κυλήσουν
Και την κίνηση να μισούσαν –
Κάλεσα την ψυχή μου να ’ρθει –
Δεν ωφελούσε άλλο η προσμονή –
Πήγαμε, παίξαμε και γυρίσαμε πάλι
Αλλά η Μέρα δεν ήταν εκεί –
"My Letter to the World and Other Poems", Emily Dickinson
Illustrations by Isabelle Arsenault
Μια λέξη...
Μια λέξη είναι νεκρή
Ευθύς ως ειπωθεί.
Αποφαίνεται κάποιος.
Ακριβώς τη μέρα εκείνη
Αρχίζει να ζει,
Αποφαίνομαι εγώ.
Αφήνω κάθε Πόρτα ανοιχτή
Μη ξέροντας πότε θα ’ρθει η Αυγή,
Αφήνω κάθε Πόρτα ανοιχτή,
Είτε έχει Φτερά, σαν το Πουλί,
Είτε Κύματα, σαν την Ακτή –
Open Door, Brittany by Henri Matisse (1896)
Η Φήμη είναι μέλισσα
Η Φήμη είναι μέλισσα.
Έχει τραγούδι -
Έχει κεντρί -
Α, έχει και φτερά επίσης.
Emily Dickinson, Έλα στον κήπο μου, μτφρ. Κώστας Λάνταβος, εκδόσεις Αρμός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου