John William Waterhouse, Ariadne (1898)
Εγώ, η Αριάδνη....
Επειδή «οι μύθοι έχουν πολλές ουρές για να τους πιάσεις....»
Επειδή «την ερωτική ιστορία της Αριάδνης και του Θησέα την "έγραψε" ο άντρας αυτής της μυθικής σχέσης, ο Θησέας, εκπρόσωπος των ελληνικών φύλων που επικράτησαν και των καινούριων θεών που παραμέρισαν τις παλαιότερες μεσογειακές θρησκείες.
Είναι μόνο η αφήγηση του αρσενικού στον έρωτα, του νικητή σε όλα άντρα. Λες και σώθηκε από μόνος του, ο τόσο νικητής, ο τόσο ανυποψίαστος σε όλα......
Ιδού, λοιπόν, ο λόγος στη ίδια την Αριάδνη....
George Frederic Watts, Ariadne (1894)
The Metropolitan Museum of Art
Ο Θησέας βέβαια θα διακηρύξει, και θα τον ακούσουν όλοι οι κατοπινοί αιώνες, όλοι οι μελλοντικοί θεοί κι ανθρώποι, πως ήμουν μια γυναίκα σκοτεινή, περήφανη, που ναι μεν τον βοήθησα, ωστόσο πρόδωσα τον τόπο μου κι έπρεπε, ίσως, να τιμωρηθώ γι’ αυτό. Ακόμη και των πιο προσωπικών στιγμών μου η ιστορία θα γραφτεί από τον νικητή, που θα φροντίσει βέβαια να αφαιρέσει από την αφήγησή του το αγκάθι της δικής του ατιμίας. Μοιάζει σαν να ορίζει με το ξίφος του ο νικητής μια νέα γλώσσα, αλλάζοντας το νόημα όσων λέξεων επιθυμεί, λόγου χάριν έρωτας, ατιμία, ενοχή, εξουσία, προδοσία. Του Θησέα τα ελληνικά θα επιζήσουν, οι δικές μας κρυπτικές πανάρχαιες γραφές μάλλον θα χαθούν.
Μιλώ, λοιπόν, στη θάλασσα, κι ας μην ακουστούν οι πανάρχαιες, οι σιβυλλικές μου λέξεις ποτέ κι από κανέναν. Μιλώ και λέω ότι ο Θησέας σφάλλει αν με νομίζει νικημένη, εμένα, την Αριάδνη. Σ’ αυτή την ακτή εγκατέλειψε μια νεαρή κοπέλα ερωτευμένη.
Υπήρξα κι έτσι. Όχι όμως μόνον έτσι.[....]
George Frederick Watts, Ariadne in Naxos (1875)
Έπρεπε να υποταχθώ στον άντρα, για να ξαναβλαστήσω ως γυναίκα....
Κύκλοι ατέρμονες του χρόνου και της βλάστησης. Ένας ελικοειδής λαβύρινθος - πώς με κυκλώνει τούτη η λέξη από παντού...
Υπήρχε, με άλλα λόγια, κάτι σαν προκαθορισμένο από τη μοίρα σχέδιο: Έπρεπε κατά κάποιο τρόπο να πεθάνω για να μπορέσω να αναστηθώ, ώστε γι’ ακόμη μια φορά να συμβολίσω, όπως άρμοζε στον ρόλο μου ως γυναικεία θεότητα, ολόκληρο τον κύκλο της φύσης. Θάνατο της ζωής κάθε χειμώνα, ξαναζωντάνεμά της κάθε άνοιξη, αυτό το τόσο απλό.
Όποιος, ωστόσο, συμβολίζει τον αέναο κύκλο θανάτου και ζωής, δεν μπορεί να είναι απόλυτα θνητός. Ο ωραίος Θησέας, άνθρωπος με θεϊκή καταγωγή όπως τον άκουσα με τα ίδια μου τ’ αφτιά να ισχυρίζεται ενώ χορεύαμε, έπαιξε, δίχως καθόλου να το καταλάβει, τον ρόλο που έπρεπε να παίξει, που του ήταν γραφτό να παίξει, για να ολοκληρωθεί ο δικός μου προορισμός. Έπαιξε τον ρόλο του στη δική μου ιστορία, τη δική μου πορεία, την ανεξάρτητη από τη δική του. Και εν αγνοία του όλα αυτά, ενώ κυνηγούσε μόνο τον δικό του στόχο.
Τίποτε δεν κατάλαβε απ’ αυτά ο μεθυσμένος από τη νίκη και το αίμα νικητής. Ούτε καν ότι η κινητήρια δύναμη του κυκλικού συμβολισμού, δηλαδή του δικού μου θηλυκού συμβολισμού, είναι ο έρωτας, η γονιμότητα, η αναπαραγωγή της φύσης και ο θάνατος. Από πάντα και για πάντα.
Ο πόθος μου για τον ωραίο ξένο, όσο κι αν με τράνταξε, μάλλον ένα κομμάτι του παραπάνω σχεδίου για την ολοκλήρωσή μου ήταν κι αυτός. Αλλά και η βοήθειά μου προς τον θύτη, η δήθεν προδοσία, η αρπαγή και η εγκατάλειψή μου, όλα μέρος του αναπόφευκτου σχεδίου ήταν.
Μιλώ κι ακούω τα λόγια μου, ξέρω τι λέω. Είμαι ήρεμη, όσο ποτέ. Είμαι, επιτέλους, κύρια του εαυτού μου. [.....]
Angelica Kauffman, Ariadne left on the island of Naxos
Ποιος νικά, ποιος δεν νικά, λοιπόν, στον έρωτα;
Ο θεός Διόνυσος έρχεται προς τη μεριά μου......Ζει, δεν νικήθηκε ούτε θα νικηθεί ποτέ από κανένα νεαρό θεό ο γηγενής στην Κρήτη, ο Κρήσιος Διόνυσος. Έρχεται. Μαζί μου ερωτευμένος.
Ο θεός Διόνυσος είναι αυτός που θα με ξανασηκώσει, θα με αναστήσει, για να κλείσει έτσι ο κύκλος της πτώσης με την έγερσή μου.
Στο πλευρό του Διόνυσου, ενός θεού που δεν συγκαταλέγεται στο καινούργιο δωδεκάθεο, μα εξακολουθεί να είναι πανίσχυρος, να είναι ο αγαπημένος των ανθρώπων, θα δεχτούν κι εμένα, τη γυναίκα του, στην τάξη των ηρώων οι θεοί. Γιοι μας ο Στάφυλος και ο Οινοπέας.
Κάποιοι τόποι θα συνεχίσουνε να με λατρεύουν ωσάν μια πάναγνη γυναικεία θεότητα, ως τη σύζυγο του Διόνυσου. Το χρυσό στεφάνι μου θα συνεχίσει να φεγγοβολά, αστερισμός στο ουράνιο στερέωμα.
Ποιος νικά, ποιος δεν νικά, λοιπόν, στον έρωτα;
Γι’ αυτό έκανα πως κοιμόμουν και τον άφησα να φύγει με το πένθιμο καράβι. Όλα έγιναν σωστά. Κι όχι μόνο έγιναν, μα επιπλέον ονειρεύτηκα πως όλα έγιναν σωστά, όταν αποκοιμήθηκα με ύπνο βαθύ, παυσίλυπο, σ’ αυτή την έρημη ακρογιαλιά της Νάξου.
Ρέα Γαλανάκη, Εγώ η Αριάδνη,
Δυο γυναίκες, δυο θεές, εκδόσεις Καστανιώτη
Tintoretto, Bacchus and Ariadne ( 1578)
