Ισοκράτης
Λογογράφος και ρητοροδιδάσκαλος, έζησε και έγραψε στο ίδιο πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο του Πελοποννησιακού πολέμου και την μεταβατική περίοδο από τον αποκαλούμενο χρυσό αιώνα στην περίοδο παρακμής της αθηναϊκής πόλης-κράτους. Η ανάμειξη του στα κοινά ήταν έμμεση, με τους λόγους του προσπάθησε να παρέμβει στην πολιτική της Αθήνας, εκφράζοντας πανελλήνιες ιδέες.
Η οικογένειά του έχασε τα χρήματά της στον πόλεμο και ο Ισοκράτης αντιμετώπισε το δίλημμα της διαβίωσης. Έγινε δικηγόρος, λογογράφος για τα δικαστήρια επί δέκα περίπου χρόνια.
Αν και επιθυμούσε απ’ ό,τι φαίνεται να γίνει ρήτορας, στερείτο της απαραίτητης δυνατής φωνής και της σκηνικής παρουσίας που απαιτείτο για αυτή την τέχνη. Έτσι, αποφάσισε να γίνει διδάσκαλος της ρητορικής, γεγονός που του απέδωσε και φήμη και χρήματα. Προσέλκυσε μαθητές από όλες τις γωνιές του ελληνόφωνου κόσμου και πολλοί από αυτούς έγιναν σημαντικοί ηγέτες της εποχής του. Ο Ισοκράτης πέθανε στην ηλικία των 98 χρόνων (338 π.Χ)
Ο Ισοκράτης στον Πανηγυρικό (380 π.Χ) προσπαθεί να ενώσει τους Έλληνες υπό τη σκέπη της Αθηναϊκής ηγεμονίας που όμως τότε, μετά την Ανταλκίδειο Ειρήνη, παρήκμαζε στρατιωτικά. Έτσι στρέφεται στο χώρο του πολιτισμού, όπου η πόλη του είχε τα πρωτεία.
Στο λόγο του που εκφωνήθηκε το 346 π.Χ. εκθέτει ένα διαφορετικό πολιτικό σχέδιο, ίδιο με εκείνο που είχε εκθέσει και στον Πανηγυρικό του. Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο οι Έλληνες οφείλουν να αναλάβουν πολεμική δράση εναντίον των Περσών. Αναγνωρίζει ότι η Αθήνα δεν μπορεί πλέον να αποτελέσει πόλο έλξης για τις υπόλοιπες πόλεις της Ελλάδος και συνεπώς δεν μπορεί να πρωτοστατήσει σε έναν τέτοιο αγώνα. Επιχειρεί να πείσει, λοιπόν, τον Φίλιππο να αναλάβει την εκστρατεία με κίνητρο τη δόξα και την υστεροφημία του, αλλά η ουσία της παρότρυνσής του είναι η αύξηση της πολεμικής ισχύος των Ελλήνων έναντι των Περσών.
Θεωρούσε κουραστικά και αφηρημένα τα επιχειρήματα του Πλάτωνα για τη μεταφυσική. Ήταν πρακτικός, προσγειωμένος άνθρωπος, που επιθυμούσε να επιλύσει άμεσα προβλήματα. Η πραγματικότητα είναι η άμεση ανθρώπινη εμπειρία: «Αυτό που βλέπεις είναι αυτό που παίρνεις». Η μεταφυσική θεώρηση είναι απώλεια χρόνου και ενέργειας. Η γνώση είναι σχετική. Δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για τίποτα. Το μόνο που μπορούμε να έχουμε, είναι καλές απόψεις. Η καλή άποψη είναι εκείνη που βοηθά στην ερμηνεία της ζωής με τρόπο που βοηθά το δρόμο μας μέσα στη ζωή. Οι συσχετίσεις με την έσχατη πραγματικότητα δεν είναι σημαντικές. Ο Ισοκράτης θεωρεί τις αξίες σχετικές, ωστόσο συμφωνεί με τον Πλάτωνα για την προώθηση των παραδοσιακών ελληνικών αξιών. Το κάνει, όμως, για διαφορετικούς λόγους. Πιστεύει ότι οι ελληνικές αξίες είναι χρήσιμες, αλλά όχι κατ’ ανάγκην αληθινές.
[Πηγή: http://el.wikipedia.org ]
ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΠΕΡΙ ΕΙΡΗΝΗΣ
Στον Περί Ειρήνης λόγο του ο Ισοκράτης, μετά και την αρνητική για τους Αθηναίους έκβαση του Συμμαχικού πολέμου (357–355 π.Χ.), επιχείρησε να πείσει τους συμπολίτες του να συνάψουν συνθήκη ειρήνης τόσο με τους αποστάτες συμμάχους τους όσο και με τις υπόλοιπες πόλεις, αποδεχόμενοι ακόμη και τους δυσμενείς όρους της ειρήνης του Ανταλκίδα (387 π.Χ.).
Έχουμε συγκεντρωθεί εδώ για να συζητήσουμε στη γενική συνέλευση του λαού και να αποφασίσουμε για πόλεμο ή για ειρήνη, θέματα που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία στη ζωή των ανθρώπων· όσοι πάρουν σωστή απόφαση γι' αυτά θα ζήσουν περισσότερο ευτυχισμένοι από τους άλλους. Τόσο μεγάλη λοιπόν είναι η σπουδαιότητα των θεμάτων για τα οποία συγκεντρωθήκαμε σήμερα. [Προοίμιο 2]
Κι όμως αν θέλατε πραγματικά να αναζητήσετε τι συμφέρει την πόλη, θα ταίριαζε να δίνετε μεγαλύτερη προσοχή σε όσους εναντιώνονται στις απόψεις σας παρά σε όσους προσπαθούν να είναι αρεστοί σε σας. Ξέρετε καλά ότι, απ' όσους ανεβαίνουν εδώ για να μιλήσουν, άλλοι εύκολα μπορούν να σας εξαπατήσουν λέγοντας όσα εσείς θέλετε ―γιατί ό,τι λέγεται με σκοπό να σας ευχαριστήσει σας ρίχνει στάχτη στα μάτια και σας κάνει να μη διακρίνετε καθαρά τι είναι το καλύτερο―, ενώ από εκείνους που σας συμβουλεύουν, χωρίς να αποβλέπουν στην ευχαρίστησή σας, δε θα μπορούσατε να πάθετε τίποτα τέτοιο. [Προοίμιο 10]
Απορώ όμως και με τους γέροντες, γιατί πλέον δε θυμούνται, και με τους νέους, γιατί δεν έχουν ακούσει από κανέναν, ότι εξαιτίας αυτών που συμβουλεύουν να διατηρούμε την ειρήνη δεν πάθαμε ποτέ κακό, ενώ εξαιτίας αυτών που εύκολα προτιμούν τον πόλεμο έχουμε ήδη υποστεί πολλές και μεγάλες συμφορές. Καμιά από τις συμφορές αυτές δεν αναλογιζόμαστε, αλλά είμαστε έτοιμοι, χωρίς να κάνουμε τίποτα που να προάγει το μέλλον μας, να εξοπλίζουμε πολεμικά πλοία, να συνεισφέρουμε χρήματα και να συμμαχούμε ή να πολεμούμε με όποιους τύχει, σαν να διατρέχαμε όλους αυτούς τους κινδύνους για ένα ξένο κράτος.
Αιτία γι' αυτή τη στάση σας είναι το γεγονός ότι, αν και θα ταίριαζε να δείχνετε τον ίδιο ζήλο τόσο για τα κοινά όσο και για τις δικές σας υποθέσεις, δεν κρίνετε όλα με το ίδιο μέτρο· αντίθετα, όταν σκέφτεστε τα δικά σας, ψάχνετε να βρείτε συμβούλους πιο συνετούς από τους εαυτούς σας, όταν όμως έρχεστε εδώ στην εκκλησία του δήμου, για να αποφασίσετε για τα κοινά, αυτούς δεν τους εμπιστεύεστε και τους φθονείτε, ενώ επιδοκιμάζετε τους πλέον πονηρούς δημαγωγούς και νομίζετε ότι είναι πιο δημοφιλείς οι μέθυσοι από τους νηφάλιους, οι επιπόλαιοι από τους συνετούς και όσοι κατασπαταλούν το δημόσιο χρήμα από αυτούς που σας προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ξοδεύοντας από τα δικά τους χρήματα. Είναι λοιπόν απορίας άξιο που κάποιος τρέφει ελπίδες πως με τέτοιους συμβούλους το κράτος θα πάει μπροστά. [Προοίμιο 12-13]
 |
| Παιδί με το περιστέρι, Πικάσο |
Πίνδαρος (522 - 443 π.Χ.), Λυρικός ποιητής
Για τους θνητούς γεννά η μεγάλη Ειρήνη πλούτη
και τραγουδιών γλυκόφωνων ανθούς.
Πάνω στους πλουμιστούς βωμούς, στην ξανθή φλόγα,
καίονται για τους θεούς, σαν είναι ειρήνη,
μηριά βοδιών, πυκνόμαλλων προβάτων,
και τότε ο νους των νέων είναι στους κώμους,
στο παίξιμο του αυλού και στις παλαίστρες.
Τα σιδεροδεμένα
χερούλια των ασπίδων αραχνιάζουν,
σκουριά σκεπάζει
τα δίκοπα σπαθιά, τις λόγχες των δοράτων.
----------------------------------------
Οι σάλπιγγες οι χάλκινες πια δε βαράνε,
δεν κλέβουν απ' τα μάτια το γλυκό
τον ύπνο της αυγής, που τις καρδιές ζεσταίνει.
Ευφρόσυνα συμπόσια είναι γεμάτοι οι δρόμοι
και, φλόγες, παιδικοί ξεχύνονται ύμνοι.
Βακχυλίδης, Παιάν 1 στ. 61-80, (Μετάφραση: Θρ. Σταύρου)
Γιατί κατά τη διάρκεια της ειρήνης και σε περίοδο ευημερίας και οι πόλεις και οι πολίτες έχουν ηπιότερες απόψεις, επειδή δεν τους πιέζουν φοβερές ανάγκες. Ενώ ο πόλεμος, επειδή αφαιρεί τις ευκολίες της καθημερινής ζωής είναι βίαιος δάσκαλος και εξομοιώνει την ψυχική διάθεση των ανθρώπων με την πολεμική κατάσταση που επικρατεί εκείνη τη στιγμή.
Θουκυδίδης, Ἱστορίαι 3.82.2-3
Πληροφορίες για το κείμενο, ερμηνευτικά σχόλια, συντακτική ανάλυση και ασκήσεις θα βρείτε στην ιστοσελίδα Ελληνικός Πολιτισμός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου