Ενότητα 3η, Το χρέος του Ιστορικού

 Στην ιστοσελίδα Ελληνικός Πολιτισμός θα βρείτε : Πληροφορίες και Υλικό,  επεξεργασία του κειμένου,  λεξιλογικές επισημάνσεις, συντακτική ανάλυση, γραμματική - ασκήσεις, παράλληλα κείμενα

Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΠΟΧΗ 6ος αιώνας π.Χ.   Ο Εκαταίος ο Μιλήσιος αυτά εδώ αφηγείται . γράφω αυτά που θεωρώ ότι είναι αληθινά…   Ποιος είναι ο στόχος της έρευνας του Εκαταίου;  5ος αιώνας π.Χ Ο Ηρόδοτος από την Αλικαρνασσό παρουσιάζει εδώ την έρευνά του ( ἱστορίης ἀπόδεξις), έτσι ώστε τα ανθρώπινα κατορθώματα να μην ξεχαστούν στο χρόνο και μεγάλα και θαυμαστά επιτεύγματα, άλλα Ελλήνων και άλλα Βαρβάρων, να μη μείνουν αδόξαστα και κυρίως, για να δείξει για ποια αιτία οι Έλληνες και οι βάρβαροι πολέμησαν μεταξύ τους.                                                           Ηρόδοτος, 1.1   Γιατί ο Ηρόδοτος γράφει την ιστορία του; Τι δείχνει η επιθυμία του να αναδείξει τα «θαυμαστά» έργα όχι μόνο των Ελλήνων αλλά και των βαρβάρων;     Και η ακρόαση της αφήγησής μου ίσως φανεί λιγότερο ευχάριστη, επειδή λείπει από αυτή το μυθικό στοιχείο. εμένα όμως μου είναι αρκετό να κρίνουν το έργο μου ωφέλιμο, όσοι θέλουν να γνωρίσουν με ακρίβεια αυτά που έγιναν κι εκείνα που - επειδή αυτή είναι η ανθρώπινη φύση- θα γίνουν κάποτε ξανά μ’ έναν παρόμοιο τρόπο. Γιατί το έργο αυτό έχει γραφτεί πιο πολύ σαν παντοτινό μελέτημα (κτῆ μα ἐς   ἀεί)  παρά σαν ανάγνωσμα της στιγμής για να τ’ ακούν ευχάριστα.                                                                                                            Θουκυδίδης, 1.22.4   Τι θα κερδίσει, σύμφωνα με το Θουκυδίδη, ο αναγνώστης του έργου του;     20ος αιώνας μ.Χ    «Στόχος μου είναι να καταλάβω και να εξηγήσω γιατί τα πράγματα εξελίχτηκαν με τον τρόπο που εξελίχτηκαν και πώς συνδέονται μεταξύ τους…»                                                                      Eric Hobsbawm, The Age of Extremes (1994)   Ποιος είναι ο στόχος ενός σύγχρονου ιστορικού; Προσέξτε αν υπάρχει κάποιο κοινό στοιχείο με τα λόγια του Ηροδότου.     Οι μεταφράσεις των κειμένων της ενότητας

Πολύβιος, Ἱστορίαι 1.14.4-7

Στην άλλη μας λοιπόν ζωή (στις σχέσεις μας προς γνωστούς και φίλους) ίσως δε θα μπορούσε κανείς να αποβάλει αυτού του είδους την εύνοια∙ γιατί πράγματι πρέπει να αγαπά ο ενάρετος άντρας το φίλο και την πατρίδα και να μισεί τους ίδιους εχθρούς που μισούν και οι φίλοι του και να αγαπά μαζί τους και τους φίλους τους·όταν όμως κάποιος επωμίζεται το χαρακτήρα του ιστορικού, πρέπει να ξεχάσει όλα τα τέτοιου είδους και πολλές φορές να επαινεί και να τιμά με τους πιο μεγάλους επαίνους τους εχθρούς, όταν οι πράξεις τους απαιτούν αυτό, και πολλές φορές να ελέγχει και να κατηγορεί με αισχρό τρόπο τους στενούς συγγενείς, όταν τα σφάλματα στις πράξεις τους υποδεικνύουν αυτό. Γιατί, όπως ακριβώς, όταν ένας ζωντανός οργανισμός χάσει τα μάτια του, αχρηστεύεται ολόκληρος, έτσι, αν λείψει η αλήθεια από την ιστορία, ό,τι απομένει από αυτήν γίνεται ένα ανώφελο διήγημα.

Εκμαγείο κατεστραμένης σήμερα αρχαίας στήλης που πιθανόν τον απεικονίζει.

1ο παράλληλο κείμενο: Άννα Κομνηνή, Αλεξιάς, Πρόλογος 2.3

Όντως, όταν κανείς αναλαμβάνει το έργο του ιστοριογράφου, οφείλει να ξεχάσει την αγάπη

και το μίσος: συχνά πρέπει να στολίζει τους εχθρούς του με τους μεγαλύτερους επαίνους,  όταν τα γεγονότα το επιβάλλουν, κι επίσης να ελέγχει τους πιο αγαπητούς, όταν αυτό υποδεικνύουν  οι λανθασμένες πράξεις τους. Γι' αυτό ακριβώς δεν πρέπει να διστάζει ούτε τους φίλους να κατηγορεί ούτε και τους εχθρούς να εγκωμιάζει (μτφρ. Α. Σιδέρη)

2ο παράλληλο κείμενο: Προκόπιος, Ὑπέρ τῶν πολέμων λόγοι 1.1.4-5

Και πιστεύει ότι, όπως η ευστροφία είναι απαραίτητη στη ρητορική και η μυθοπλασία στην ποίηση, έτσι

ακριβώς απαιτείται και η αλήθεια για την ιστορική συγγραφή. Γι' αυτό, με βάση αυτή την αρχή, δεν απέκρυψε

τα σφάλματα και τις αποτυχίες ακόμα και των πιο οικείων του, αλλά έγραψε τα πάντα με κάθε ακρίβεια,

όπως πράγματι έγιναν, είτε καλά είτε κακά.

3ο παράλληλο κείμενο:Λουκιανός, Πῶς δεῖ ἱστορίαν συγγράφειν 41

Τέτοιος λοιπόν, κατά τη γνώμη μου, ας είναι ο συγγραφέας  — απτόητος, αμερόληπτος, ελεύθερος,

φίλος της ελευθερίας του λόγου και της αλήθειας, όπως ο κωμικός λέγει, λέγοντας τα σύκα σύκα και

τη σκάφη σκάφη χωρίς να εκμεταλλεύεται κάτι εξαιτίας μίσους και φιλίας και χωρίς να λυπάται ή να

ευσπλαχνίζεται ή να ντρέπεται ή να δειλιάζει, αμερόληπτος δικαστής, καλοπροαίρετος με όλους μέχρι

το σημείο να μην παραχωρεί σε κάποιον περισσότερα από όσα πρέπει, ξένος και χωρίς πατρίδα στα βιβλία

του, ανεξάρτητος, ακηδεμόνευτος, χωρίς να σκέφτεται τι εντύπωση θα σχηματίσει ο ένας ή ο άλλος αλλά

λέγοντας τι έχει γίνει —

Ν. Γύζης, Ιστορία, 1982 (Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα)

Κοινά σημεία παράλληλων κειμένων με το κείμενο της ενότητας – αρετές που πρέπει να διαθέτει ο ιστορικός σύμφωνα με τα κείμενα αυτά: Ο ιστορικός πρέπει, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη και όσους ακολουθούν τις αρχές του, όπως ο      Πολύβιος(2ος π.Χ αι.), ο Λουκιανός(2ος μ.Χ αι.), ο Προκόπιος(6ος μ.Χ.αι.) και η Άννα Κομνηνή

(12ος μ.Χ αι.),να στηρίζεται στην αυτοψία, έλεγχο και μελέτη των πηγών, συστηματικό διαχωρισμό

αρχών και αιτιών.

Να διαθέτει κριτική ικανότητα, να εκτιμά τα γεγονότα, τις ενέργειες/επιλογές των προσώπων      και να εξάγει συμπεράσματα. Να στέκεται με αμεροληψία και αντικειμενικότητα απέναντι σε οικείους και εχθρούς,      ανεπηρέαστος από συναισθήματα φιλίας και μίσους. Απαραίτητη βέβαια προϋπόθεση για εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων είναι η χρονική      απόσταση από τα γεγονότα, προκειμένου να συνεκτιμηθούν και οι μακροπρόθεσμες συνέπειες.

Για εξάσκηση στο Λεξιλογικό Πίνακα της ενότητας λύστε το σταυρόλεξο με ομόρριζα του

κοσμέω, κοσμῶ.

 

Ενότητα 3η, το χρέος του ιστορικού from Georgia Dimitropoulou


 

Aσύνδετο σχήμα, παρατακτική, υποτακτική σύνδεση from Georgia Dimitropoulou