Το αρχαιότερο και βαθύτερο συναίσθημα του ανθρώπου είναι αυτό του φόβου, και ο αρχαιότερος και βαθύτερος φόβος είναι αυτός του αγνώστου.
H.P. Lovecraft, 1890-1937, Αμερικανός συγγραφέας ιστοριών τρόμου
Τα μαντεία και η προφητεία στην Αρχαία Ελλάδα
Από την αρχαιότητα είναι γνωστή η επιθυμία του ανθρώπου να γνωρίσει το μέλλον, συνυφασμένη με μία εσωτερική του ανάγκη να προσεγγίσει την αιωνιότητα, σπάζοντας το φράγμα του χρόνου, το τεκμήριο της πεπερασμένης ύπαρξής του.
Η επιθυμία αυτή ήταν συνυφασμένη με την καθημερινότητα των αρχαίων Ελλήνων και αυτό το διαπιστώνουμε από τα πολυάριθμα μαντεία που εμφανίστηκαν κατά την αρχαιότητα στον ελληνικό χώρο, καθώς και από ιστορίες που καταμαρτυρούν την εμπιστοσύνη των ανθρώπων εκείνης της εποχής για τις προφητείες.
Η επιθυμία αυτή ήταν συνυφασμένη με την καθημερινότητα των αρχαίων Ελλήνων και αυτό το διαπιστώνουμε από τα πολυάριθμα μαντεία που εμφανίστηκαν κατά την αρχαιότητα στον ελληνικό χώρο, καθώς και από ιστορίες που καταμαρτυρούν την εμπιστοσύνη των ανθρώπων εκείνης της εποχής για τις προφητείες.
Περισσότερα για τα μαντεία και την προφητεία στην Αρχαία Ελλάδα στο παραπάνω άρθρο: Ολόκληρο εδώ.
Ο ρόλος της μαντείας χθες και σήμερα
Τα διάφορα είδη μαντικής
Τη μαντεία μπορούμε να τη διαιρέσουμε σε δύο είδη, τη φυσική και την τεχνητή. H πιο φανερή μορφή φυσικής μαντείας στηρίζεται στα όνειρα, τα οποία ο ονειρευόμενος μπορούσε να τα ερμηνεύσει για τον εαυτό του ή να καταφύγει σε επαγγελματίες ερμηνευτές.
Μια άλλη μορφή φυσικής μαντείας ήταν η προφητεία από το στόμα κάποιου που ενεργούσε ως το φερέφωνο (προφήτης) μιας ανώτερης δύναμης που τον κυβερνούσε.
Σε αυτή τη θεϊκή δύναμη αναφέρεται ο ευαγγελιστής Ματθαίος όταν λέει: «Κύριε, κύριε, ούτω το ονόματι επροφητεύσαμεν, μήπως εσφαλμένως γέγραπται». Στον αρχαίο κόσμο, αυτό το είδος μαντείας καθιερώθηκε πάγια, με μια διαδοχή προφητών, στις μεγάλες μαντικές έδρες των Δελφών, της Δωδώνης, του Ωρωπού, του Άμμωνα και των ποικίλων Σιβυλλικών τόπων.
H τεχνητή μαντεία βασίζεται σε εξωτερικές παρατηρήσεις ζώων, φυτών ή αντικειμένων και η πιο γνωστή μορφή της είναι οι οιωνοί. Οι Ρωμαίοι οιωνοσκόποι παρατηρούσαν τα μετεωρολογικά φαινόμενα, τη συμπεριφορά των πτηνών ή εξέταζαν τα σπλάχνα των θυσιαζόμενων ζώων.
Σε μεταγενέστερους χρόνους αναπτύχθηκε στην Ευρώπη ένα ιδιότυπο σύστημα μαντικής – η απρογραμμάτιστη επιζήτηση συμβουλών μέσα από τα έργα διάσημων ποιητών, ίσως επειδή θεωρούνταν θεόπνευστα. Για παράδειγμα, ο ενδιαφερόμενος συγκεντρωνόταν στο πρόβλημα που τον απασχολούσε, έθετε μια ερώτηση και κατόπιν άνοιγε τυχαία ένα βιβλίο, π.χ. την Ιλιάδα του Όμηρου. Οι πρώτοι στίχοι στους οποίους έπεφτε το βλέμμα του, έκρυβαν την απάντηση που ζητούσε.
H επιτυχία αυτής της μεθόδου εξαρτάται από τρεις παράγοντες: α) την ωριμότητα και ευρυμάθεια του ερωτώντος, β) την ικανότητά του να επικεντρώνεται στην ουσία του προβλήματος, και γ) την ερμηνευτική του δεινότητα.
 |
| H ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ υπήρξε η πιο διάσημη προφήτισσα της αρχαιότητας. O Απόλλωνας της χάρισε το δώρο της προφητείας, όταν όμως αυτή απέκρουσε τον έρωτά του, ο θεός την καταδίκασε να προφητεύει πάντοτε την αλήθεια, να μην γίνεται όμως ποτέ πιστευτή. |
Οι οιωνοί της αυριανής ημέρας
Είναι αφέλεια να πιστεύει κανείς ότι το μέλλον οδεύει γραμμικά κι ότι το αύριο θα είναι ένα κλωνοποιημένο αντίγραφο του σήμερα. Ζωή σημαίνει εξέλιξη.
O όρος εξέλιξη προέρχεται από τη στρατιωτική τέχνη και δείχνει την αλλαγή μιας περιόδου και τη μεταβολή της σε κάτι νέο: «Φάλαγγας εξελίξαντας, αγχίστροφοι γενόμενοι αντιμέτωποι γίνεσθε τοις διώκουσιν». Αυτοί δηλαδή που βρίσκονται τελευταίοι και πιο κοντά στον εχθρό, κάνοντας ελιγμό, γυρνούν και αντιμετωπίζουν αυτούς που τους καταδίωκαν. Πράγματι, η εξέλιξη μιας μάχης δεν ακολουθεί γραμμική πορεία, αλλά είναι γεμάτη με τεχνάσματα, συστροφές, πλάγια βήματα, αναπηδήσεις και απρόοπτες μεταβολές.
Mπορεί να το νομίζουμε, όμως τίποτε δεν είναι δεδομένο. Όταν οι προφήτες μιλούν για πύρινες λαίλαπες, για πτώσεις από τον ουρανό, για μεταβολές στους πόλους της γης και για καταστροφές δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά να περιγράφουν με ζοφερά αλλά κατανοητά από όλους σχήματα τον δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής . Ότι τα πάντα αλλάζουν και τίποτε δεν μένει όπως πριν.
Γι’ αυτό και οι άνθρωποι αντιμετώπιζαν πάντοτε με καχυποψία τις ρήσεις των προφητών. Γιατί οτιδήποτε έρχεται να μας βγάλει από το βόλεμα που έχει δημιουργήσει η συνήθεια φαντάζει στα μάτια μας επίβουλο και εχθρικό. Αλλά, όπως είπαμε, η ζωή είναι συνώνυμη των αλλαγών. Προχωράει με μικρές και μεγάλες αλλαγές, πηδήματα και μεταμορφώσεις. Είναι στη διακριτική ευχέρεια του ανθρώπου αν θα προετοιμαστεί κατάλληλα για να τις υποδεχτεί ή αν θα πέσει στις ρουφήχτρες που θα σχηματιστούν.
Κανείς δεν γνωρίζει το μέλλον. Γνωρίζουμε όμως ότι είναι πολύμορφο και ότι πάντα θα καταφέρνει να μας αιφνιδιάζει. Έτσι, στο βαθμό που έχουμε προειδοποιηθεί για τον κίνδυνο που παραμονεύει, μπορούμε αν όχι να το αλλάξουμε, τουλάχιστον να περιορίσουμε τις δυσάρεστες πλευρές του.
 | |||
| Σίβυλλα, έργο του Ισπανού ζωγράφου Velazquez, Meadows Museum. Σωστό μυαλό και νους, να σοφός μάντης..
Μαντείες. ξεγέλασμα είναι στη ζωή...κανένας δεν πλούτισε μ’ αυτές όντας τεμπέλης...
[Ευριπίδη, Ελένη, στ. 835-36]
|
Louis Scutenaire, 1905-1987, Βέλγος σουρεαλιστής & Αναρχικός
Η ποιότητα της ζωής μας δεν εξαρτάται τόσο από αυτά που μας συμβαίνουν, αλλά περισσότερο από το πώς αντιδρούμε σ’ αυτά που μας συμβαίνουν.
Anthony Robbins, 1960-, Αμερικανός συγγραφέας αυτοβοήθειας
Ένα γραμμάριο δράσης αξίζει ένα τόνο θεωρίας.
Friedrich Engels, 1820-1895, Γερμανός πολιτικός φιλόσοφος
Η αδράνεια τρέφει την αμφιβολία και το φόβο. Η δράση τρέφει την αυτοπεποίθηση και το θάρρος. Αν θες να νικήσεις το φόβο, μην κάθεσαι σπίτι να το σκέφτεσαι. Βγες έξω και ασχολήσου με κάτι.
Anthony Robbins, 1960-, Αμερικανός συγγραφέας αυτοβοήθειας
Πρέπει να χαθώ μες στη δράση, αλλιώς θα μαραθώ από την απελπισία.
Alfred Tennyson, 1809-1892, Άγγλος ποιητής
ευχαριστώ
ΑπάντησηΔιαγραφή