Κ. Π. Καβάφης, Όσο μπορείς

Η εκπομπή ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ του Τάσου Ψαρρά, αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του Κ.Π. Καβάφη

Η εκπομπή 'Έλληνες του πνεύματος  και της τέχνης του ΣΚΑΙ, αφιερωμένη στον Κ.Π. Καβάφη

Στην  ηλεκτρονική έκδοση του Αρχείου Καβάφη, έργο του Σπουδαστηρίου και ιδιοκτησία του Ιδρύματος Ωνάση, θα βρείτε όλα τα έργα του ποιητή και πλούσιο ανέκδοτο υλικό, όπως αυτό προκύπτει από την συνεχιζόμενη μελέτη του Αρχείου του. Περιλαμβάνει επίσης γενικές πληροφορίες για τον Καβάφη, αλλά και ειδικότερες για την πρόσληψη και απήχηση της Καβαφικής ποίησης παγκοσμίως.

Ο χαρακτήρας του ποιήματος – σε ποιον απευθύνεται

• Ανήκει στα φιλοσοφικά-ηθικά ποιήματα, με  διδακτικό-παραινετικό χαρακτήρα (β΄πρόσωπο): ο ποιητής βγάζει σαν απόσταγμα από την προσωπική του πείρα το βαθύτερο νόημα της ζωής (όχι ευκαιριακούς και εφήμερους κανόνες ζωής) και το εμπιστεύεται στον αποδέκτη κάθε εποχής και κάθε κοινωνικής πραγματικότητας.
• «λόγος εις εαυτόν» : αφουγκραζόμαστε την εσωτερική φωνή του ποιητή σε μια προσπάθεια να ανασυντάξει τις δυνάμεις του και να φρεσκάρει τη βιοθεωρία του.

Ο τίτλος

κειμενικός, δηλ. αντλείται από το κύριο σώμα του ποιήματος και με την επανάληψή του προτρέπει σε καθημερινό, συστηματικό αγώνα, στα πλαίσια βέβαια των δυνατοτήτων του καθενός.

http://dakepekoz.blogspot.gr/2013/04/blog-post_2734.html

Πρώτη στροφή – αντίσταση στην ευτέλεια, συμβατικότητα των κοινωνικών επαφών

• Προτεραιότητα εφικτή και θεμιτή η επιδίωξη μιας ζωής σύμφωνης με τα όνειρα-πιστεύω μας.
• Καθήκον η διαφύλαξη της αξιοπρέπειας-αυθεντικότητας, απαραίτητων αλλά και εύθραυστων συστατικών της ανθρώπινης αξίας, ακόμα κι όταν η ζωή δεν αντιστοιχεί στις προσδοκίες μας.
• Η άσκοπη καθημερινή υπερέκθεση σε ανόητες, ηχηρές κοσμικότητες, η συναναστροφή με ρηχούς, κενούς και ματαιόδοξους ανθρώπους φθείρουν, εκχυδαΐζουν και εξευτελίζουν τη ζωή.
• Η ουσιαστική προτροπή του 3ου στ. «μην την εξευτελίζεις» αίρεται στο ύψος ηθικής εντολής, απομονώνεται και προβάλλεται με τη διπλή τελεία και προετοιμάζεται καθώς αποτελεί απόδοση στην υπόθεση του 1ου στ. και επεξήγηση στην αντωνυμία τούτο του 2ου στ.
• «Πολλή συνάφεια», «πολλές κινήσεις κι ομιλίες» : το λάθος βρίσκεται στην υπέρβαση του ηθικού μέτρου, στο ανούσιο ξόδεμα της «μιας και μοναδικής ακριβής ζωής μας»
• Ο τόνος είναι θερμός, οικείος, τρυφερός, συγκαταβατικός. Η εντολή σπάει σε πολλά κομμάτια (τουλάχιστον, όσο μπορείς), μετατρέποντας την αυστηρότητα σε γνήσια και ειλικρινή κατανόηση.

http://logotexnikesmikrografies.blogspot.gr/2012/05/blog-post_8045.html

Δεύτερη στροφή – ο κίνδυνος της αλλοτρίωσης, αποτελμάτωσης

• «μην την εξευτελίζεις» :επαναφορά ηθικής επιταγής, συνδετικός κρίκος, νοηματικό βάρος ασύνδετο, χαλαρό κλιμακωτό σχήμα σχηματίζουν οι τρεις τροπικές μετοχές με ενεργητική σημασία και εννοούμενο αντικείμενο «τη ζωή». Ο άνθρωπος είναι υποκείμενο/θύτης αλλά και θύμα, αφού πρόκειται για τη δική του ζωή.
• «πηαίνοντάς την» : η ζωή αποσπάται από τον άνθρωπο που ως σκεύος την μεταφέρει χωρίς μέτρο και αυτοσεβασμό. «γυρίζοντας»: τονίζεται η επαναληπτική, μηχανιστική κίνηση. «εκθέτοντάς την»: τονίζεται η επιδεικτική ματαιοδοξία και η ρηχότητα.
• Στον τελευταίο στίχο αισθητοποιείται η αλλοτρίωση, αποκοπή από τη βαθύτερη ανθρώπινη ουσία,  υποβιβασμός, απώλεια της αυθεντικότητας-διαφορετικότητας-αυτοσεβασμού.
• Οι αλλεπάλληλοι συμβιβασμοί, η υποταγή στα συμφέροντα - επιθυμίες των πολλών, η απώλεια επαφής με το βαθύτερο εαυτό μας, η αποδυνάμωση της βούλησης κάνουν τη ζωή ανυπόφορη, ξένη, βασανιστική.
• Πνευματική καλλιέργεια, ποικιλία ενδιαφερόντων, εκλεκτικότητα, μέτρο, προσωπική περισυλλογή και αυτοσυγκέντρωση, κριτική στάση απέναντι στους μηχανισμούς κατασκευής ισοπεδωτικών καταναλωτικών προτύπων, αντίσταση στο μιμητισμό και τη μαζοποίηση.

Κοινωνικοί, όχι «μαϊντανοί»........

Είναι πολύ βασικό να κρατήσουμε ότι ο Καβάφης δε ζητάει από τον αναγνώστη να στραγγαλίσει την κοινωνικότητά του, ούτε να προσχωρήσει σε μια ασκητική ζωή ή αποτραβηγμένος από τον κόσμο να περιοριστεί σε αυστηρά επιλεγμένες συντροφιές αποκλείοντας εκ των προτέρων ως βλαπτική ή άχρηστη την επαφή με ανθρώπους που φαίνονται διαφορετικοί από αυτόν. Ούτε η υπέρβαση του μέτρου στη συχνότητα των κοινωνικών επαφών έχει αριθμητικό όριο. Δε διευθετείται η ποιότητα της κοινωνικότητας αν μετριούνται με το υποδεκάμετρο οι κοινωνικές έξοδοι. Ούτε βέβαια εκθειάζει τη μοναξιά, η οποία θα μπορούσε κάλλιστα να είναι προϊόν αντικοινωνικότητας ρηχότητας μισανθρωπισμού και έπαρσης. Δεν προτείνει, δηλαδή, τον ελιτισμό, τον ερημιτισμό, την αντικοινωνικότητα.

Καταδικάζει την κακής ποιότητας κοσμικότητα και τον κομφορμισμό, την κοινωνική υποκρισία, την ανοησία, τις αληθινές όψεις της αντικοινωνικότητας. Δεν αποτρέπει από τη συναναστροφή και το διάλογο με διαφορετικούς ανθρώπους από εμάς αλλά καταγγέλλει τη μαζοποίηση και όλα τα παρελκόμενα, την απεγνωσμένη προσπάθεια να ταιριάξουμε με όλους και με όλα, οικειοποιούμενοι τρόπους και ήθη ξένα, μοιράζοντας ψεύτικα χαμόγελα, αβρότητες και φιλοφρονήσεις από φόβο, από κεκτημένη ταχύτητα, από συνήθεια, από μόδα, ώσπου δεν αναγνωρίζουμε πια τον εαυτό μας. 

Εφιστά την προσοχή να μην αφεθούμε στην προδοσία του εαυτού μας, όταν παραμερίζουμε τις ανάγκες μας, απιστούμε στις ιδέες μας, από αγωνία να ενταχθούμε, να μας αποδεχτούν, να είμαστε. Ζητά από εμάς να είμαστε εκλεκτικοί, όχι ελιτιστές. Διαφορετικοί, όχι εκκεντρικοί, αυτόβουλοι και όχι ετεροκαθοριζόμενοι, μετρημένοι, όχι σνομπ, εκφραστικοί, όχι γελοίοι, αξιοπρεπείς όχι ακριβοθώρητοι, κοινωνικοί, όχι «μαϊντανοί». 

Διαφορετικά, ξοδεύεται η ζωή, χάνουμε το χρόνο μας, δεν αποκομίζουμε κανένα όφελος. Οι ανόητες επαφές αποκοιμίζουν τη συνείδηση, γιατί δε μας αφήνουν το χρόνο, τη διαύγεια να συνομιλήσουμε με τον εαυτό μας, να επεξεργαστούμε τις νωπές εμπειρίες μας, να κάνουμε έναν απολογισμό ζωής και να αντιμετωπίσουμε τα πραγματικά μας προβλήματα. Οι καθημερινές επιφανειακές κοινωνικές εμπειρίες πολλές φορές θωπεύουν τις αδυναμίες του χαρακτήρα μας -και το χειρότερο- μας καταστούν με τον καιρό ανίκανους να νιώσουμε γνήσια συναισθήματα και αληθινές συγκινήσεις.

Η Γλώσσα

• Ιδιότυπη καβαφική γλώσσα, μείγμα δημοτικής της Αλεξάνδρειας με ενσωματωμένες αρχαίες λέξεις, λόγιες (κάμεις), δημοτικές με αρχαιοπρεπείς καταλήξεις (την καθημερινήν ανοησία), λαϊκές των καθημερινών συναλλαγών, χωρίς εμφανή ποιητικότητα (εξευτελίζεις), κωνσταντινοπολίτικους τύπους (στες, πηαίνοντας)
• Λιτή, πεζολογική, χωρίς υφολογικά στολίδια και λέξεις με μουσικότητα, πολύ κοντά στον προφορικό λόγο, αποτύπωση στιγμιαίας έμπνευσης χωρίς φροντίδα και αισθητικό έλεγχο.
• "Η έκφραση στον Κωνσταντίνο Καβάφη είναι ο γόρδιος δεσμός ανάμεσα στις δύο πολιτισμικές εκφράσεις, της Εγγύς Ανατολής και της Δύσης. Στηρίζεται στην ακριβολογία και στη στέρηση κοσμητικών επιθέτων της αγγλοσαξονικής παράδοσης και αφήνεται αισθησιακά στην Αλεξάνδρεια των Πτολεμαίων και στους επιγραμματοποιούς της Παλατινής Ανθολογίας." (Μένης Κουμανταρέας, Ξεχασμένη Φρουρά, Τα κρυφά χαρτιά του συγγραφέα, εκδόσεις Καστανιώτη)

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Να συγκρίνετε το «όσο μπορείς» με τα ποιήματα του Καβάφη που ακολουθούν ως προς το περιεχόμενο (στάση ζωής που εκφράζεται μέσα σ’αυτά) και τη μορφή (χαρακτήρας, πρόσωπο που χρησιμοποιεί, ύφος, εκφραστικά μέσα). 

Ιθάκη 

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μεν' η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωϊά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους,
να σταματήσεις σ' εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν' αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ' έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά,
σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ' τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί ειν' ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει
και γέρος πια ν' αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ'έδωσε τ' ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν.

Θερμοπύλες

Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες•
δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία•
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε•
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.

Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,

κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε. 

Che fece... il gran rifiuto

Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μιά μέρα
που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι
να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος τόχει
έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα
πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του.
Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Αν ρωτιούνταν πάλι,
όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει
εκείνο τ' όχι -το σωστό- εις όλην την ζωή του.

Che fece... il gran rifiuto: Στίχος του Ντάντε, πού σημαίνει : «ο οποίος έκανε. . . την μεγάλη άρνηση»• ο Καβάφης παράλειψε τις λέξεις per viltà που σημαίνουν «από δειλία» κι έβαλε στην θέση τους αποσιωπητικά  

Η  Σατραπεία

Τι συμφορά, ενώ είσαι καμωμένος
για τα ωραία και μεγάλα έργα
η άδικη αυτή σου η τύχη πάντα
ενθάρρυνσι κ’ επιτυχία να σε αρνείται•
να σ’ εμποδίζουν ευτελείς συνήθειες,
και μικροπρέπειες, κι αδιαφορίες.
Και τι φρικτή η μέρα που ενδίδεις,
(η μέρα που αφέθηκες κ’ ενδίδεις),
και φεύγεις οδοιπόρος για τα Σούσα,
και πηαίνεις στον μονάρχην Aρταξέρξη
που ευνοϊκά σε βάζει στην αυλή του,
και σε προσφέρει σατραπείες και τέτοια.
Και συ τα δέχεσαι με απελπισία
αυτά τα πράγματα που δεν τα θέλεις.
Άλλα ζητεί η ψυχή σου, γι’ άλλα κλαίει•
τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών,
τα δύσκολα και τ’ ανεκτίμητα Εύγε•
την Aγορά, το Θέατρο, και τους Στεφάνους.
Aυτά πού θα σ’ τα δώσει ο Aρταξέρξης,
αυτά πού θα τα βρεις στη σατραπεία•
και τι ζωή χωρίς αυτά θα κάμεις.

2. α)Το ποίημα "Αν" του Ρ. Κίπλινγκ, που ακολουθεί, διακρίνεται για τον έντονο διδακτικό χαρακτήρα του. Ποια διδάγματα θα αντλούσατε εσείς απ΄αυτό; Ποια στάση ζωής προτείνεται στο ποίημα; Σας βρίσκει σύμφωνους;


   β) Στους στίχους 24-30 ο ποιητής αναφέρεται στη στάση που πρέπει να κρατά κανείς απέναντι στην αποτυχία. Να την παρουσιάσετε σ’ ένα σύντομο κείμενο και να τη συγκρίνετε με την αντίστοιχη στάση απέναντι στην αποτυχία που προτείνει ο Καβάφης στο «όσο μπορείς»

Rudyard Kipling - If

If you can keep your head when all about you 

are losing theirs and blaming it on you, 

If you can trust yourself when all men doubt you, 

but make allowance for their doubting too;

If you can wait and not be tired by waiting, 

or being lied about, don't deal in lies, 

or being hated, don't give way to hating, 

and yet don't look too good, nor talk too wise;

If you can dream-and not make dreams your master; 

If you can think-and make thoughts your aim; 

If you can meet with triumph and disaster, 

and treat those two impostors just the same;

If you can bear to hear the truth you've spoken 

twisted by knaves to make a trap for fools, 

or watch the things you gave your life to, broken, 

and stoop and build 'em up with worn-out-tools;

If you can make one heap of all your winnings, 

and risk it on one turn of pitch-and-toss, 

and lose, and start again at your beginnings 

and never breathe a word about your loss;

If you can force your heart and nerve and sinew 

to serve your turn long after they are gone, 

and so hold on when there is nothing in you 

except the will which says to them: «Hold on!»

If you can talk with crowds and keep your virtue, 

or walk with Kings-nor lose the common touch, 

if neither foes nor loving friends can hurt you, 

If old men count with you, but none too much;

If you can feel the unforgiving minute 

with sixty seconds' worth of distance run, 

yours is the Earth and everything that's in it, 

and which is more- you'll be a Man, my son!

Πορτραίτο του Κίπλινγκ από τον Τζων Κόλιερ (περ. 1891)

Αν,  Ρ. Κίπλινγκ

Αν μπορείς να κρατάς την ψυχραιμία σου
όταν οι άλλοι χάνουν τη δική τους
και ρίχνουν σε σένα την ευθύνη
και την αιτία της αδυναμίας τους.


Αν έχεις πίστη στον εαυτό σου                                   5
όταν οι άλλοι αμφιβάλλουν για σένα
και δε σε πειράζει αυτή η δυσπιστία τους

Αν μπορείς καρτερικά να περιμένεις
χωρίς να σε κουράζει η αναμονή,
ή όταν διαδίδουν ψέματα για σένα                            10
να μην ξεπέφτεις και συ στο ψέμα,
ή όταν φανερά σου δείχνουν μίσος
να μην αφήσεις το μίσος να σε καταλάβει,
κι όμως να μη φαίνεσαι πολύ αγαθός
μήτε πολύ στοχαστικός στα λόγια.                           15

Αν να ονειρεύεσαι είσαι ικανός
δίχως να γίνεσαι σκλάβος των ονείρων

Αν να δέχεσαι μπορείς θρίαμβο και όλεθρο το ίδιο
και να αντιμετωπίζεις παρόμοια και τα δύο

Αν είσαι σε θέση να υπομένεις                                     20
ακούοντας την αλήθεια που συ είπες,
να επαναλαμβάνεται αλλοιωμένη από πονηρούς
που επιδιώκουν έτσι να παγιδέψουν αφελείς,
ή να παρατηρείς αυτά που συ τους έδωσες ζωή,
σπασμένα να κείτονται και παραπεταμένα                    25
και να φτιάχνεις εξαρχής με εργαλεία φθαρμένα.

Αν τολμάς όλα σου τα πλούτη μαζεμένα
να τα παίζεις κορώνα-γράμματα μεμιάς,
να χάνεις κι απ' την αρχή να ξεκινάς
χωρίς να μέμφεσαι για τη μοίρα σου κανέναν              30

Αν μπορείς να κάνεις καρδιά, νεύρα και μυς
να σε υπηρετούν ακόμα κι όταν έχουν καταρρεύσει,
και γερά να κρατάς, ενώ δεν υπάρχει εντός σου
τίποτε πέρα από τη θέληση που τους λεει «βαστάτε!»

Αν μπορείς να μιλάς με χιλιάδες                                     35
κι όμως να κρατάς την αρετή σου,
ή να περπατάς με κυβερνήτες
κι όμως να μην αλλάζεις την απλή ζωή σου.

Αν ούτε εχθροί σε βλάψουν μπορούν,
μα ούτε και κοντινότεροι φίλοι,                                         40

Αν όλοι έχουν την ίδια αξία για σένα
και κάνεις πιο πολύ από τους άλλους

Αν μπορείς να γεμίζεις τη μέρα σου
με εικοσιτέσσερις ώρες αξίας ζωής,
τότε δική σου θα είναι όλη η Γη                                         45
με όλα της τα αγαθά κι ακόμη:
Αληθινά θα είσαι Άνθρωπος παιδί μου.

περισσότερες μεταφράσεις εδώ



3. Ο κίνδυνος της αλλοτρίωσης, που επισημαίνεται από τον Καβάφη στον τελευταίο στίχο του "όσο μπορείς", περιγράφεται παραστατικά στο κείμενο το οποίο ακολουθεί. Γράψτε ένα άρθρο στην εφημερίδα του σχολείου σας, προτείνοντας τρόπους με τους οποίους ο σημερινός νέος μπορεί να θωρακιστεί με υγιείς επιλογές  και ν' αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον κίνδυνο αυτό.

Λάιφ στάιλ ή προσωπικότητα; 

Οι μηχανισμοί αποβλάκωσης προηγούνται πάντα των μηχανισμών κατανάλωσης. Δεν νοείται να πλασάρεις το τίποτα εάν πρώτα δεν έχεις χαζέψει τον άλλον. 

Το λάιφ στάιλ δεν σε ανυψώνει σε κάποια ανώτερη τάξη, δεν ξεφεύγεις από την ανωνυμία, τη μετριότητα ή τη μιζέρια. Πάλι με τους ομοίους σου θα συμφύρεσαι, ασχέτως χώρου και περιβολής. Αν φορέσεις ένα εκθαμβωτικό ρούχο, δεν γίνεσαι αυτομάτως εκθαμβωτικός κι εσύ. Θα είσαι απλώς η καρικατούρα της εικόνας που προσπαθείς να μιμηθείς.

Οι πλούσιοι, οι ωραίοι και οι διάσημοι θα εξακολουθούν να σου φαντάζουν απρόσιτα όντα. Η αγωνία να μοιάσεις σε κάτι που δεν είσαι θα σε καταδικάσει σε θλιβερό θεατή• η γελοιοποίηση και η κατάθλιψη παραμονεύουν .[.....]

Η χαρούμενη έξαψη της αγοράς συνοδεύεται πάντα από μια ανεξήγητη λύπη· σαν τη λύπη του ζώου μετά τη συνουσία. Η ικανοποίηση από την απόκτηση εξαφανίζεται με την ίδια ταχύτητα που εμφανίζεται η νέα επιθυμία. 

Το εμπόρευμα δεν είναι εισιτήριο στην ευτυχία. 

"Ο καταναλωτής είναι το αιώνιο βρέφος που κλαίει για το μπουκάλι του". (Φρομ) 

Όμως και για τους ανικανοποίητους υπάρχουν εμπορεύματα· από τα χάπια ευτυχίας μέχρι τις ουσίες που θα τους "ανεβάσουν".

Τα νέα παιδιά που μπαίνουν ανυποψίαστα στην έκλυση του λάιφ στάιλ είναι τα πρώτα θύματα· περιοδικά χυδαίας πολυτέλειας τους πουλάνε το άχρηστο με περιτύλιγμα μύθου.

Ο κόσμος παρουσιάζεται μπροστά τους σαν ένας κόσμος εμπορευμάτων· οφείλουν να αποκτήσουν όσο γίνεται περισσότερα για να γίνουν αποδεκτά. 

Αγοράζω άρα υπάρχω. 

Πριν λίγα χρόνια, αν κάποιος ήταν από τον Πειραιά, το Ψυχικό, την Άρτα, την Τούμπα ή το Αγαθονήσι, κάτι σήμαινε· γινόταν αντιληπτό.

Υπήρχε μια άλλη αντίληψη ζωής, ένας ιδιαίτερος κώδικας συμπεριφοράς, γλώσσας και εμφάνισης· εν τέλει μια πινελιά ενός διαφορετικού πολιτισμικού πλαίσιου. 

Αυτό έκανε τους νέους ενδιαφέροντες, με δικά τους ατομικά χαρακτηριστικά και προσωπικότητα.

Η ποικιλία ανθρώπων και αισθημάτων ισοπεδώνεται τώρα σε όλη την Ελλάδα από την τύφλα του λάιφ στάιλ. 

Αυτά τα σαστισμένα παιδιά που ντύνονται και συμπεριφέρονται με τον ίδιο αφασικό τρόπο έχουν αποξενωθεί από τον πραγματικό εαυτό τους. Τα βλέπουμε να μιλάνε και να φέρονται σαν καθυστερημένα στα διάφορα τηλεοπτικά ριάλιτι ή να στριμώχνονται σαν πρόβατα έξω από τα κλαμπ εκλιπαρώντας τον αληταρά στην πόρτα να τους επιτρέψει την είσοδο.  

Το αναίτιο χάχανο και τα μέσης θερμοκρασίας αισθήματα έγιναν στιλ ζωής. Η αγάπη και το μίσος ανήκουν στην κατηγορία των ξεπερασμένων συγκινήσεων· τα πολιτικά ζητήματα, οι απεργίες, η παράδοση, το κοινό βίωμα, είναι όλα παλιά και δεύτερα. Δεν κολλάνε στο νέο στιλ ζωής του αλλοτριωμένου ανθρώπου, που στην ουσία δεν ενδιαφέρεται για τίποτα. 

Γι' αυτό οι ιεροφάντες του λάιφ στάιλ μιλάνε μια διάλεκτο στην οποία τίποτα δεν αναφέρεται με το αληθινό του όνομα. 

Λένε "σεβρ" το κατσικίσιο τυρί, "μιουλ" τα ξώφτερνα παπούτσια, "πάρτι άνιμαλ" το ξεσαλωμένο πορνίδιο, "γκάτζετς" τα άχρηστα αντικείμενα, "σελέμπριτις" τους μαϊντανούς των συγκεντρώσεων, "καλτ" τις προπέρσινες σαβούρες, "τρέντι" κάθε νέα μπούρδα, "γουικέντ" το Σαββατοκύριακο, "κονέ" τις διασυνδέσεις, "φάσιον βίκτιμς" τα βλαμμένα της μόδας, "επώνυμους" τα κοσμικά νούμερα, "σόπινγκ" τη λύσσα για αγορές, "σταρ" τα ξόανα του θεάματος, "ντίβες" τις παλιές καραβάνες στο κουρμπέτι, "ανέβασμα" την ντρόγκα, "χάι" την ψωνάρα, "γκλάμουρ" την επιδειξιομανία, "ντάουν" την κατάθλιψη κ.ο.κ. 

Ο μεγάλος ρουφιάνος είναι η τηλεόραση. 

Σου παρουσιάζει διαρκώς την εικόνα που οφείλεις να αντιγράψεις. Δεν το επιτάσσει λεκτικά· απλώς σ' το δείχνει. Η μόνη μορφή ζωής που επιβιώνει στο γυαλί είναι οι νέοι, ωραίοι και ελαφριοί. Μέχρι και στο δελτίο καιρού αντί του αναμενόμενου μετεωρολόγου εμφανίζεται μια ωραιοπαθής κυρία που μας εξηγεί σειόμενη τα βαρομετρικά. Ποιος θέλει να δει τις ρυτίδες και την αρχή φαλάκρας του επιστήμονα; 

Για να ακολουθήσεις τις επιταγές του σύγχρονου λάιφ στάιλ, σου συμπαρίσταται όλος ο μηχανισμός της αγοράς. Τα κοράκια των τραπεζών σού παρέχουν αφειδώς καταναλωτικά δάνεια για εμπορεύματα, διακοπές και ταξίδια· με τις πιστωτικές κάρτες το ξόδεμα σεβαστών χρηματικών ποσών παρουσιάζεται σαν την απλή διαδικασία μιας υπογραφής.Και τα πιο ακριβά καταστήματα έχουν επανέλθει στο σύστημα του παλιού βερεσέ των φτωχοδιάβολων της γειτονιάς· όλα με δόσεις.

  

Ένας από τους γκουρού αυτής της μοντέρνας αποβλάκωσης, που υπογράφεται σαν δημοσιογράφος - πολιτικός επιστήμων, χαράσσει το νέο αυτιστικό πεπρωμένο μας:

"Οι Έλληνες πρέπει να αντιληφθούμε πως, αν η Ευρώπη είναι μια πολυκατοικία η οποία έχει ένα μπαλκόνι με ήλιο, αυτό είμαστε εμείς. Και τι κάνεις σε ένα μπαλκόνι; Βάζεις λουλούδια, κάνεις πάρτι, περνάς καλά".  

Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι οντολογικό: λάιφ στάιλ ή προσωπικότητα; Και πιο ωμά: η συσκευασία ή το περιεχόμενο;

Η προσωπικότητα είναι η ψυχική και πνευματική μας συγκρότηση• η συνολική εικόνα που δίνουμε στους άλλους για το ήθος, την καλλιέργεια και τον χαρακτήρα μας.

Αντιθέτως, το λάιφ στάιλ είναι το διαρκές κυνήγι μιας άπιαστης εικόνας μέσω του άκριτου καταναλωτισμου. Η πλήρης υποβάθμιση της ευφυΐας, της λογικής και της μοναδικότητας κάθε ανθρώπου.

Αλλιώς τι νόημα έχουν τα δέκα ζευγάρια παπούτσια· ένα φοράς κάθε φορά. Ένα μπλουζάκι από τα είκοσι που φορτώθηκες, ένα φόρεμα, ένα παντελόνι από τα τόσα θα βάλεις πάνω σου· ο αριθμός των υπόλοιπων αντιστοιχεί στον βαθμό της αγωνίας σου "να μοιάσεις". 

Αυτά τα πολύχρωμα κοπάδια των νευρωσικών του χάχα χούχα που τρομάζουν να μείνουν μέσα ένα βράδυ ή μόνοι με τον εαυτό τους μας κατακλύζουν από παντού. 

Το ζούμε γύρω μας. 

Η βλακεία είναι της μόδας.

Διονύσης Χαριτόπουλος, Ημών των ιδίων, εκδόσεις Τόπος, 2008

4.   Να γράψετε ένα δικό σας κείμενο - ποιητικό ή πεζό -  στο οποίο να παρουσιάζετε  τη δική σας άποψη για το βαθύτερο νόημα της ζωής. Μπορείτε να το οπτικοποιήσετε, προσθέτοντας εικόνες και μουσική.