Ραψωδία Α 1-53, Το προοίμιο-Η ικεσία του Χρύση

                 

1.      Δομή 

 Το προοίμιο (στ.1-7)

Επίκληση στη Μούσα(στ. 1):θεϊκή υποστήριξη/έμπνευση στο λειτούργημα του αοιδού, έργο θεόπνευστο, κύρος, αλήθεια.

Το θέμα / ο πρωταγωνιστής: ο τρομερός θυμός (μῆνις) του Αχιλλέα (στ. 1)

Διήγηση: οι ολέθριες συνέπειες του θυμού του Αχιλλέα (στ.2-5)

Η χρονική αφετηρία της αφήγησης / ο συμπρωταγωνιστής (στ. 6-7)

Απουσία παράκλησης

                    

Η ικεσία του Χρύση (στ. 8-53)

Ο ρόλος του Απόλλωνα (στ.8-11)

Ο ερχομός και το αίτημα του Χρύση (στ.12-22),(προσφώνηση, διττή ευχή, αίτημα, προσφορά λύτρων, προτροπή για ευλάβεια στον Απόλλωνα)

Θετική αντίδραση Αχαιών- άρνηση Αγαμέμνονα,αποπομπή Χρύση (στ.23-33)

Αποχώρηση- προσευχή Χρύση (στ.34-43), (επίκληση, προσφώνηση, διακριτική υπενθύμιση προσφορών,αίτημα-κατάρα)

Η σκληρή τιμωρία των Αχαιών(στ.44-53)

2. Ομηρικός πολιτισμός

Ο ρόλος των θεών: πίσω από κάθε ανθρώπινη πράξη κρύβεται κάποιος θεός(«ψάλλε θεά,η βουλή γενόνταν του Κρονίδη, και απ’ τους θεούς ποιος άναψε την έχθραν μεταξύ τους;»). Οι άνθρωποι όμως είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους και πληρώνουν για τα λάθη τους (ύβρις Αγαμέμνονα)

Ανθρωπομορφισμός, επιφάνεια(υπερφυσικό στοιχείο):ο τιμωρός Απόλλωνας (οργισμένος, απειλητικός,πάνοπλος σκορπάει το θάνατο στο αχαϊκό στρατόπεδο)

Δισυπόστατη η ανθρώπινη φύση:το σώμα αποσυντίθεται(στ.53)- η ψυχή κατεβαίνει στον Άδη(στ.3)

3.   Στοιχεία αφηγηματικής τεχνικής- αισθητικές παρατηρήσεις

 Προσήμανση-προϊδεασμός- προοικονομία

Στ.2-5:οι συνέπειες του θυμού, η απόφαση του Δία

Στ. 8-10: ο θυμός του Απόλλωνα

Στ. 22, 38: «τον μακροβόλον τοξευτήν Απόλλωνα»,«αργυρότοξε»

Στ.27-33: η αλαζονική συμπεριφορά του Αγαμέμνονα στον Χρύση προοικονομεί τη σύγκρουσή του με τον Αχιλλέα.

Κύκλος(το όνομα του πρωταγωνιστή στ.1-7)

Συμμετρία (Χρύσης – Αγαμέμνονας = Χρύσης – Απόλλωνας)

Νόμος των τριών (στ. 51-52), (στ.38, 39),οι τρεις 

λόγοι(κρυμμένη απειλή Χρύση, απροκάλυπτη απειλή

 Αγαμέμνονα, κατάρα Χρύση + κλιμάκωση)

 Αντιθέσεις (στ. 19-31, στ.35, 48, ήπιος λόγος Χρύση-

 προσβλητικός λόγος Αγαμέμνονα, καλυμμένη

 απειλή(στ.22)- απροκάλυπτη απειλή (στ.33)

Εικόνες οπτικές- ηχητικές (στ.45-53)

Εναλλαγή γ΄πρόσωπης αφήγησης - δραματοποίησης σφρίγος, δύναμη, ζωντάνια

4. Τα πρόσωπα-χαρακτήρες

 

Χρύσης :αξιοπρεπής, περήφανος, ευγενικός, συνετός, τραγικός πατέρας. Με νηφαλιότητα και ευπρέπεια κολακεύει, εύχεται στους Αχαιούς αυτό που ποθούσαν, αν και ενάντια στα συμφέροντα της πατρίδας του. Διαθέτει μέτρο και αυτοκυριαρχία, αλλά ως ιερέας του Απόλλωνα και με επίγνωση του δίκιου του πιέζει ψυχολογικά με καλυμμένη απειλή.

Αγαμέμνονας: εγωκεντρικός, ιδιοτελής, συμφεροντολόγος, αυταρχικός, αγνοεί τη γνώμη των άλλων Αχαιών, άδικος, σκληρός, απάνθρωπος απέναντι στον πονεμένο πατέρα, ευερέθιστος, εριστικός, ασεβής, υβριστής απέναντι στο φορέα της θεϊκής εξουσίας.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ  

1. Να χαρακτηρίσετε τον Αγαμέμνονα από τη στάση του απέναντι στο Χρύση και το στράτευμα.
2.  Να συγκρίνετε το λόγο του Χρύση με το λόγο του Αγαμέμνονα.
3.  Ποια είναι η βάση της σχέσης του ομηρικού ανθρώπου με το θεό, όπως φαίνεται στη δέηση του Χρύση (στ. 40 – 42 );
4. Με ποια σχήματα λόγου/εκφραστικούς τρόπους παρουσιάζει ο ποιητής τον Απόλλωνα στους στίχους 44-45 και τι πετυχαίνει με την περιγραφή αυτή

 

Λεπτομερή ανάλυση του προοιμίου, σχόλια, ερωτήσεις και απαντήσεις, παράλληλα κείμενα και κείμενα που γράφτηκαν από μελετητές των ομηρικών επών θα βρείτε στην εξαιρετική ιστοσελίδα Ελληνικός Πολιτισμός, πολύτιμη βοήθεια σε όλα τα φιλολογικά μαθήματα. Ειδικότερα για το Προοίμιο επισκεφτείτε τον σύνδεσμο.

Η εργασία των μαθητών του 2ου Γυμνασίου Ευόσμου Θεσσαλονίκης  το σχολικό έτος 2011-12, αποτελεί μία αισθητική αναπαράσταση σκηνών του προοιμίου της Ιλιάδας μέσω της τέχνης. Οι απαγγελίες των μαθητών ηχογραφήθηκαν και αποτέλεσαν μαζί με το μουσικό κομμάτι του Μ. Θεοδωράκη τη μουσική επένδυση του video. 

Παράδειγμα προς μίμησιν η δουλειά των παιδιών.................... 

Ακούστε Όμηρο με αρχαιοελληνική προφορά

«Οι ξένοι προφέρουν τα αρχαία ελληνικά με τη λεγόμενη ερασμιακή προφορά (από το όνομα του Ολλανδού σοφού Έρασμου, του 16^ου αιώνα). 

Η ερασμιακή προφορά είναι μια προσπάθεια προσέγγισης της αρχαίας προφοράς. Με άλλα λόγια, όταν προφέρουμε τα αρχαία ελληνικά με την ερασμιακή προφορά, δεν τα διαβάζουμε με τη νεοελληνική προφορά αλλά με τον τρόπο που υποθέτουμε ότι προφέρονταν στην αρχαιότητα. Ακούστε  με ερασμιακή προφορά:

• το προοίμιο της Ιλιάδας Όμηρος, Ιλιάδα Α 1-7 

• τους στίχους 1-52  (υλικό από το http://www.rhapsodes.fll.vt.edu/iliad1.htm)